ورامین؛ شهر دین و تاریخ

ورامین از شهرستان‌های استان تهران است و در منطقه‌ای حاصلخیز و جلگه‌ای واقع شده كه از جنوب به دریاچه نمك، از شمال به دامنه‌های جنوبی رشته كوه البرز، از غرب به حسن‌آباد قم و از شرق نیز به گرمسار منتهی می‌شود.

كلاویخو، سفیر پادشاه اسپانیا كه در قرن هشتم هجری سفری به ایران داشت از ورامین دیدن كرده و در كتاب خود درباره این شهر می‌نویسد: «ورامین شهر بزرگی است كه قسمت اعظمش خالی از سكنه شده، این شهر بسیار پهناور است، برگردا‌گرد آن هیچ دیواری نیست. این شهر در محوطه‌ای واقع است، اینجا مقر آن بزرگ تاتار یعنی داماد تیمور بود. در قرن‌های 5 و 6 هجری، ورامین آباد‌ترین دوران حیات خود را می‌گذرانده....»

شهرستان ورامین از نظر بناهای تاریخی و قدیمی بسیار غنی است و در صورت مهیا شدن بسترهای لازم و امكانات گردشگری می‌تواند پذیرای گردشگران و بازدیدكنندگان بسیاری باشد. از جمله آثار مهم تاریخی آن هم می‌توان به قلعه ایرج (وارنای چهارگوش)، مسجد جامع ورامین، نارین قلعه، قصر بهرام، كاروانسرای عین الرشید، میدان كهنه گل، برج علاءالدوله، آب انبار علی‌آباد، آب انبار حصارگلی، یخچال حصار كوچك، یخچال علی‌آباد، پل باقرآباد، كاروانسرای دیرگچین و... اشاره كرد.

این شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود كه در نزدیكی پایتخت قرار دارد از امكان دسترسی و جاده‌های مناسبی هم برخوردار است و از سوی دیگر نزدیكی آن به كویر مركزی ایران از نظر جغرافیای طبیعی ویژگی‌های منحصربه‌فردی را برای این شهرستان فراهم كرده است.

شهرستان ورامین زیارتگاه های زیادی هم دارد و فرصت خوبی به شما می دهد تا در کنار تفریح و گشت و گذار در این شهر، سری هم به امامزاده های ورامین بزنید. امامزاده جعفر بن موسی كاظم، امامزاده علی، امامزاده یحیی، امامزاده عبدالله، امامزاده زید، امامزاده هادی، امامزاده طاهر و مطهر خیرآباد، امامزاده شاه حسین و... گردشگرپذیرترین امامزاده های این شهر هستند.

اما اگر گذارتان به ورامین افتاد، فراموش نکنید که سری هم به بازارهای سنتی این شهر بزنید و مهم‌ترین و با ارزش‌ترین صنایع دستی مردم ورامین را ببینید. ورامینی ها در بافت قالی‌ها و فرش‌های دستی مهارت زیادی دارند و به‌طور معمول این قالی‌ها و فرش‌ها در طرح‌های هندسی تكرار شونده، دارای رنگ‌های قهوه‌ای و قرمز تیره روی زمینه خاكی یا آبی تیره هستند.

مسجد جامع ورامین

معروف ترین بنای ورامین، مسجد جامع این شهر است که در خیابان شهید بهشتی این شهرستان قرار دارد. ایوان ورودی مسجد بسیار مرتفع و وسیع است. شبستان غربی هم بازسازی شده و در داخل طاق نماهای مسجد به خط كوفی عبارت «علی ولی الله» تكرار شده است. در بالای این طاق نماها یك قاب گچی در هر طرف كه شامل كتیبه گچبری شده به خط ثلث است، دیده می‌شود.

متن این كتیبه‌ها شامل توضیح مرمت بنا در دوره شاهرخ تیموری است. در زیر گنبد مسجد هم با آجر و گچ كلمات: «الحمدلله، الله و محمد» نوشته شده است. در كاسه داخلی راس گنبد یك شمسه همراه با نقوش ستاره پنج پر به رنگ‌های سبز، سفید، اخرایی و خردلی می بینید و نمای بیرونی گنبد هم آجری و به صورت پلكانی است.

برج علاءالدوله

این بنا در میدان امام ورامین قرار دارد. ورودی آن از ضلع شمالی است و اطراف آن را با سنگ فرش و آجر فرش پوشانده شده است و در فضای داخلی آن توسط اداره ارشاد ورامین گالری انجمن هنرهای تجسمی تاسیس شده است.

گنبد این بنا مخروطی شكل است و یك ایوان ورودی در ضلع جنوبی و یك ایوان ورودی نیز در ضلع شمال غربی دارد. بنا بتازگی مرمت شده و در وضعیت خوبی به سر می‌برد. در ضلع جنوبی كف بنا دریچه‌ای به سمت یك سرداب می‌رود. در سفرنامه دیولافوا در قرن نوزدهم میلادی، دورنمایی از برج و شهر به تصویر كشیده شده است. دمورگان در كتاب خاطرات هیات علمی فرانسه در ایران، طرحی از برج علاءالدوله و فضای اطراف آن ارائه كرده است.

قلعه حصار سرخ

در این منطقه، 3 قلعه نزدیك به هم به نام‌های حصار سرخ یك، دو و سه داریم. قلعه شماره یك در غرب روستای حصار سرخ ورامین و حدود یك كیلومتری روستای علی‌آباد در 15 كیلومتری جنوب شرقی ورامین قرار دارد. در حال حاضر این قلعه به صورت تلی از خاك و سازه‌های نیمه ویران است. روی تپه آثار فراوانی از سفال‌های لعابدار فیروزه‌ای با نقوش سیاه و سفال‌های ساده به رنگ نخودی و قرمز یافت شده است. دورتادور قلعه را زمین‌های كشاورزی فراگرفته و به دلیل آبیاری آنها، پی بنا آسیب كلی دیده و بخشی از آن فروریخته است.

قلعه دوم در جنوب شرقی روستای حصارسرخ قرار دارد. بخش اعظم قلعه از بین رفته ولی در بخش‌هایی از اضلاع شرقی، غربی و شمالی آثار معماری مشهود است. مصالح عمده ساخت قلعه خشت خام است.

قلعه سوم نیز در جنوب شرقی روستا و نزدیك قلعه دوم قرار دارد. قلعه تجره در جنوب روستای تجره واقع در شمال شرقی بخش جواد آباد ورامین، قلعه ایجدانك در 4كیلومتری جنوب شهر ورامین و قلعه آب باریك از دیگر دیدنی‌های ورامین هستند.

كاروانسرای عین الرشید و قصر بهرام

اگر شما هم از علاقه‌مندان تورهای گردشگری كویر و داشتن تجربه‌ای متفاوت و فراموش نشدنی هستید، به شما توصیه می‌كنم حتما از كاروانسرای عین‌الرشید و قصر بهرام كه كنار آن قرار دارد، دیدن كنید. كاروانسرای عین الرشید به فاصله 79 كیلومتری ورامین و داخل كویر و در 2 كیلومتری غرب كاروانسرای شاه عباسی قصربهرام واقع شده است. بنا از آجر و دارای پی از لاشه سنگ است. دورتا دور حیاط مركزی را حجره‌هایی برای اقامت مسافران ساخته‌اند. به دلیل موقعیت خاص بنا در میان بیابان، ساختمان و معماری آن بی شباهت به قلعه نیست. دیواره‌های بنا شامل شش برج و باروهای میان آن است. از این شش برج، دو برج در ضلع غربی مرمت نشده و به همان شكل اولیه باقی مانده‌اند.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از همشهری، جام جم

فیلم های مرتبط:

دیدنی های همدان

مستند پل خواجو(اصفهان)

مستند ایران (قم)