تنفس با گرد و غبار وارداتی

پای ریز گرد عربی، كه به آسمان كشور باز شد، آسمان تیره رنگ، كنسل شدن پروازها و تاری دید ارمغانی بود كه گرد و غبار ناشی از صحراهای كشورهای عربی برای ایرانی‌ها به همراه داشت. هفت سالی می‌شود كه این ذرات كوچك و خطرناك بارها مدارس و ادارات را به تعطیلی كشانده و آمار مراجعه به اورژانس را افزایش داده است اما هنوز ایرانی‌ها چشم به راه اقدام مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست كشور به عنوان سازمانی هستند كه متولی حفظ محیط زیست كشور است. اقدامی كه نتیجه بخش باشد و كمی از غلظت گرد و غبار در هوا بكاهد. این مسئله حاكی از آن است كه نه تنها باید نگران آلودگی ناشی از تردد خودروهای آلاینده باشیم بلكه ورود گردو غبار از سوی كشورهای عربی به کشورمان نیز مزید بر علت شده است. اما سازمان حفاظت محیط زیست به رغم همه رایزنی‌ها و برگزاری اجلاس‌ها هنوز موفق نشده است كه دو كشور عراق و عربستان را متقاعد به همكاری در این زمینه كند. نه برگزاری اجلاس‌های چهار جانبه بین ایران، عراق، تركیه و سوریه مشكل را چاره كرد و  نه بازدید هیئت عراقی و ایرانی از كشورهای همسایه.

همین شد كه سرانجام رییس سازمان حفاظت محیط زیست از روند تثبیت خاک در عراق و عدم اجرای توافقات صورت گرفته جهت کاهش شدت انتشار گرد و غبار در تولید ریز گردها در این کشور به وزیر محیط زیست عراق انتقاد کرد. محمدی زاده كه در كنیا ملاقاتی با وزیر محیط زیست عراق داشت، مراتب ناخرسندی خود را از روند تثبیت خاک در عراق و عدم اجرای توافقات صورت گرفته جهت کاهش شدت انتشار گرد و غبار در تولید ریز گردها در این کشور به همتای عراقی اعلام کرد.

اگرچه در كشور میلیاردها تومان اعتبار برای مالچ پاشی و مهار گرد و غبار اختصاص داده شده است اما كارشناسان می‌گویند معاهدات بین‌المللی تنها چاره كار است تا كشورهایی چون عراق و عربستان ملزم به استفاده از راه‌هایی چون مالچ پاشی برای مهار گرد و غبار شوند و دست نیافتن به این نتیجه را به دلیل عدم توانایی مسئولان در پیگیری جدی این مسئله می‌دانند.

پیش از این علی محمد شاعری در جمع خبرنگاران اعلام كرده بود كه «برای گرد و غباری كه سرمنشاء‌خارجی دارد كاری نمی‌توانیم بكنیم.» شاعری معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز بار دیگر اعلام كرد كه «با وجود مذاکرات متعدد دولت عراق برای حل معضل گرد و غبار همکاری نمی‌کند چرا كه گرد و غبار در اولویت دولت عراق نیست.»

متأسفانه این تنها عراق نیست كه دست ایرانی‌ها را برای همكاری نمی فشارد. عربستان هم برای حل معضل گرد و غبار حتی با ایرانی‌ها پای میز مذاكره ننشسته است چرا كه سیاست بی اعتنایی به دودی را پیش گرفته است كه به چشم مردمش نمی‌رود. حتی در اجلاس‌های بین‌المللی منطقه ای نیز جای این كشور همیشه خالی مانده است.

پروفسور علی یخكشی فوق دكترای مدیریت محیط زیست از دانشگاه ژرژآگوست آلمان و استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: «برای مهار بخش اعظم  گرد و غبار كه مربوط به كشورهای همسایه است، نیازمند قوانین بین‌المللی هستیم. ما می‌توانیم برای مهار منابعی كه منجر به آلودگی زیست محیطی می‌شود از سازمان حفاظت محیط زیست سازمان ملل(UNEP) كمك بگیریم.

یخكشی می‌گوید:»هر كشور در مرحله نخست موظف به حفظ زیست كشور خود است. هر كدام از این دو كشور موظفند خاك خود را حفاظت كنند. اما در مرحله دوم محیط زیست مرز نمی‌شناسد. آن‌ها باید در این زمینه متقاعد شوند.

اما یخكشی از راه دیگری نام می‌برد. او می‌گوید: «همه طرفدار دوستی با كشورهای همسایه هستند اما وقتی آن‌ها اقدامی برای مهار کانون‌های بحرانی انجام نمی‌دهند و جان ایرانی‌ها را به خطر انداخته و زندگی‌شان را مختل می‌کنند، ما می‌توانیم به دادگاه های بین‌المللی در این باره شكایت كرده و از آن‌ها ادعای خسارت كنیم.»

این استاد دانشگاه تاكید می‌کند: «در حال حاضر نیز اگر مسئولان بخواهند، متخصصان ایرانی با چهل سال سابقه در زمینه محیط زیست بدون چشمداشت مالی حاضر به همكاری با آنان هستند.»

او با اشاره به اینكه به دلیل وجود نیروهای بیگانه در عراق، شاید این كشور نتواند امنیت متخصصان محیط زیست ایرانی را تأمین كند، ادامه می‌دهد: «راه های دیگری غیر از حضور ایرانی‌ها در عراق وجود دارد. آن‌ها در موصل دانشگاه منابع طبیعی و محیط زیست دارند. ما می‌توانیم حاصل تجربیات خود را در اختیار آن‌ها قرار بدهیم. آن‌ها می‌توانند حتی به ایران بیایند و آموزش ببینند تا این روش‌ها را در كشور خود به كار بندند.»

سرانجام اینکه در شرایطی كه مسئولان با مشكل آلودگی ناشی از خودروهای آلاینده دست و پنجه نرم می‌كنند، ورود گرد و غبار و تأثیر آن بر هوای کشور نیز مزید بر علت شده و به نظر می‌رسد این مسئله نیز به مانند دیگر عوامل دخیل در آلودگی یا غبار آلود بودن هوا، نیازمند بررسی و توجه ویژه از سوی سازمان محیط زیست و سایر مسئولان است.

از این رو، مسئولان باید این موضوع را نه فقط به عنوان «مشکلی هر از گاه»، بلکه به عنوان «معضلی دائمی برای چند استان کشور» ببینند و برای آن چاره اندیشی کنند چه آن که نفس کشیدن، اولیه‌ترین و ضروری‌ترین حق هر انسانی است.

منابع: عصر ایران/ فردا