سنت پیروزی حق بر باطل
این جهان، مجموعه ای از حق و واقعیت است. چنین نیست که اساس آن بر باطل باشد؛ بلکه خداوند حق را بر سر باطل می کوبد تا آن را نابود سازد و باطل محو نابود شود
سنت پیروزی حق بر باطل
یکی دیگر از سنت های الهی که بر حیات انسان ها حکومت می کند، سنت حق و باطل است؛ به این معنا که حق، ثابت و پابرجا و هر اندازه که مورد بی توجهی قرار گیرد و با آن مبارزه شود، هیچ گاه از میان نمی رود؛ اما باطل متغیر و ناپایدار بوده و هر اندازه مورد توجه و تبلیغ و ترویج قرار گیرد، سرانجام آن فنا و نابودی است.
قرآن در این زمینه به آبی که خداوند از آسمان بر زمین نازل می کند، اشاره کرده است که این آب در دره ها به جریان می افتد و بر اثر حرکت ان از کوه ها و دره ها، کف هایی بر روی آن ایجاد می شود، در این جا حق در حکم آب است و باطل مانند کف.(1)
در سوره یونس پس از ذکر داستان نوح علیه السلام و پیامبران بعد از او، به داستان موسی و هارون علیهما السلام و مبارزات پیگیرشان با فرعون و فرعونیان و ارائه معجزات موسی علیه السلام درگیری با سحر می پردازد. در آخرین آیه موسی علیه السلام به آن ها می گوید: در این درگیری و مبارزه مطمئناً پیروزی با ماست؛ زیرا خداوند وعده داده است که حق را آشکار کند و به وسیله منطق کوبنده و معجزات قاهره پیامبرانش، مفسدان و باطل گرایان را رسوا کند؛ هر چند فرعون و گروهش اکراه داشته باشند: « وَ یُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ»؛ « او حق را به وعده خویش، تحقق می بخشد؛ هر چند مجرمان کراهت داشته باشند».(2)
این جهان، مجموعه ای از حق و واقعیت است. چنین نیست که اساس آن بر باطل باشد؛ بلکه خداوند حق را بر سر باطل می کوبد تا آن را نابود سازد و باطل محو نابود شود.(3)
سنت استخلاف
یکی دیگر از سنت های الهی که بر حیات انسان ها حاکم و در طی قصص قرآنی به آن اشاره شده است، سنت حاکمیت صالحان بر زمین می باشد. طبق این سنت، پیروزی نهایی از آن صالحان بوده و تنها آن ها حاکم بر زمین خواهند شد: « وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ اْلأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ»؛ « در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد». (4)
در آیه دیگری نیز خداوند می فرماید: « قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اسْتَعینُوا بِاللّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اْلأَرْضَ لِلّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقینَ»؛ « موسی به قوم خود گفت: از خدا یاری جویید و استقامت پیشه کنید، که زمین از آن خداست و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، واگذار می کند و سرانجام (نیک) برای پرهیزکاران است».(5)
وقتی مردمانی به خدا ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، خداوند آن ها را بر زمین حاکم کرده و کفار و منافقان را از جامعه آن ها محو و نابود خواهد کرد؛ همچنان که اقوامی چون نوح و هود و صالح علیهم السلام به خاطر ایمان و عمل صالح خود بر زمین حاکم شدند و جامعه ای صحیح و سالم برپا نمودند: « وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی اْلأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ»؛ « ما می خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم».(6)
در مبارزه همیشگی میان حق و باطل، استضعاف و استکبار، مؤمن و کافر، پیروز از آن مستضعفان و مؤمنان بوده و بساط ناپاکان و مستکبران سرانجام برچیده خواهد شد: « وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اْلأَرْضِ»؛ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، وعده می دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد».(7)
قرآن با بیان این سنت تخلف ناپذیر الهی به انسان ها شور و امید می دهد. قرآن همه صالحان را بر آن می دارد که با تلاش بیشتر به راه خود ادامه می دهد، چون پیروزی نهایی از آن ها خواهد بود.
بر اساس این سنت مؤمنانی که در مسیر خدا هستند، هیچ گاه نباید از فساد و تباهکاری های ناپاکان، غمی به خود راه داده و در صحت انتخاب راه خود شک کنند. آن ها باید به همه فریادها و هیاهوی ناپاکان بی اعتنا بوده و با قوّت قلب هر چه تمامتر به راه خویش ادامه دهند تا با کمک و عنایت الهی، روزی وارث زمین شوند و احکام الهی را در جامعه توحیدی به اجرا درآورند.(8)
پی نوشت:
1. رعد: 17.
2. یونس: 82
3. انبیاء: 18.
4. همان: 105.
5. اعراف: 128.
6. قصص: 5.
7. نور: 55.
8. ر.ک: مهدوی، نگاهی به قرآن و نکات تربیتی آن در قرآن، ص 263 ـ 262.
زهرا رضاییان
بخش قرآن تبیان
