بررسی شکل مدرن پولشویی

فناوری اطلاعات و ارتباطات نمونه بارزی از تغییر و تحولات بسیار سریع و شگفت آور هزاره دوم میلادی است که آثار آن در تمامی عرصه های اقتصادی و اجتماعی گسترش یافته و جهان را به سرعت به یک جامعه اطلاعاتی تبدیل کرده است. از جمله تاثیرات این فناوری، فراهم نمودن بستری مناسب جهت برقراری مراودات تجاری و اقتصادی است. این پدیده "تجارت الکترونیک"  نام گرفته و می تواند موثرتر و پویاتر از تجارت سنتی باشد. در این میان سواستفاده هایی نیز از این پدیده صورت می گیرد؛ که در مقاله زیر به بررسی جرم پولشویی در این فضا می پردازیم.

فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان، ارتکاب پاره ای از جرائم را در محیطی مجازی تسهیل می کند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است که روش های جدید این نوع سیستم می تواند سرپوشی بر فعالیت های پولشویان قرار دهد.

پولشویی در فضای الکترونیکی

انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزه کاران سازمان یافته این امکان را می دهد که با بهره گبری از بانکداری الکترونیکی، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی، بی هیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند. در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که می تواند فارغ از الزامات قانونگذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد.

پولشویی و فرار مالیاتی، مهمترین اعمال مجرمانه ای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفته اند. این جرائم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجه قانونی به خود می گیرد، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق می افتد. این دست فعالیت ها می تواند پاره ای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشورها ایجاد نماید از جمله بحران ناشی از چند میلیون دلار عواید ناشی از جرائم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود. کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهره مندند و در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرائم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل می شوند. امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکا اختصاص دارد. اما با وجود تلاش های بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است.

روش های پولشویی الکترونیکی

در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری" امضای دیجیتال" و از طریق اینترنت به طور مستقیم با موسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در موسسه مذکور، حساب باز می کند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند، مراحل پولشویی را انجام می دهد.

در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب می شود. حوزه های تجاری که عمدتاً تحت تاثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از: بانک های تجاری، موسسات اعتباری، اداره های پست، تجارت های بین المللی، کارگزاران سهام، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه.

مقایسه پولشویی سنتی و الکترونیکی

در روش سنتی ابتدا باید انتقال فیزیکی پول نقد انجام شود یعنی درآمدهای ناشی از جرم و فعالیت های مجرمانه در بانک های داخلی یا سایر موسسات مالی به جریان بیفتد در حالی که در روش الکترونیکی تراکنش های چهره به چهره حذف می شود و فرد پولشو می تواند اختفای هویت انجام دهد. در این روش اصلاً ثابت نمی شود که آیا هویت ارائه شده فرد درست است یا خیر.

در روش سنتی پولشویی باید پول های سپرده شده به سایر ایزارهای مالی یا کالا یا سرمایه گذاری در تجارت های قانونی تبدیل شود تا بتواند عمل پولشویی را انجام دهد. اما در روش الکترونیکی، شرکت های برون مرزی یا موسسات مالی پیوسته به فرد اجازه می دهند به صورت اینترنتی افتتاح حساب بدون نیاز به ارائه مدارک و اسناد هویتی واقعی انجام دهند و این باعث می شود پولشویی با ریسک کمتری انجام شود.

در روش سنتی پولشو می تواند از سازوکارهایی از جمله ارائه فاکتورهای نادرست از کالاها، استفاده از شرکت های پوششی و بلیت های برد و باخت برای قرض دادن پول های کثیف استفاده کند و کاملاً واضح است که ریسک آن بالاست اما در پولشویی به روش الکترونیکی یک راه ساده این است که پولشو با ایجاد یک شرکت پوششی که قرار است ظاهراً به ارائه خدمات بپردازد، یک حساب بانکی افتتاح می کند و در مقابل او از این شرکت به عنوان یک پوشش استفاده کرده تا این طور وانمود شود، خدماتی ارائه می گردد؛ در حالی که وجوه منشا مجرمانه دارد.

نتیجه گیری

درصورتی که فناوری اطلاعات و ارتباطات در بستر ناامن ارائه شود، می تواند شیوه های ارتکاب به آن را گسترش دهد. پول و بانکداری الکترونیکی برای پولشویان ابزار بسیار ارزشمندی محسوب می شود؛ زیرا با کمترین هزینه، بیشترین منفعت را نصیب پولشویان می کند. این در حالی است که فناوری های جدید به دلیل مزایای بی شماری که برای جوامع به همراه دارند، قابل حذف نیستند و تنها راهی که باقی می ماند دنبال کردن سیاست های اصولی است که از سواستفاده های کلانی نظیر پولشویی جلوگیری می کنند و در عین حال به فعالیت های مشروع و قانونی که موجبات پیشرفت جوامع را فراهم می آورند، لطمه ای وارد نمی آورند. به نظر می رسد پولشویی الکترونیکی، به رغم کشف برخی از شیوه های ارتکاب آن، گسترش خواهد یافت و مجرمان مسیرها و شیوه های پیچیده تری را برای ادامه فعالیت هایشان در این فضا ابداع خواهند کرد و همواره چند گام از دست اندرکاران مبارزه با پولشویی جلوتر خواهند بود. دولتها برای موفقیت در مبارزه با جرم و آثار آن در جوامع خود باید این فاصله ها را کمتر کنند و با دقت بیشتر به نقش فناوری های نوین در ارتکاب جرم توجه کنند.