دعاهایی برای تمام فصول
امام علی علیهالسلام میفرماید: هرگاه بر مرکب سوار شدید یاد خدا کنید و بگویید: سبحان الذی سخّر لنا هذا و ما کنا له مقرنین ... و همین طور امام رضا علیهالسلام فرمودند: شکر الهی آن است که هر گاه خداوند بر بندهاش نعمت داد بگوید: سبحان الذی سخّر لنا هذا و ما کنا له مقرنین ...
پیشنهاد قرآن برای چی خواستنها و چه طور خواستنها از خداوند
دعای عاقلها
«الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَیَ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ، رَبَّنَا إِنَّکَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنصَارٍ رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلإِیمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَی رُسُلِکَ وَلاَ تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ» (آل عمران/ 194- 191)
اولوالألباب یعنی صاحبان خرد و عقل. الباب جمع لب به معنی مغز است. انگار که منظور خدا از اولوالألباب این است که بیشتر آدمها اهل رویه و ظواهر دنیا هستند و فقط این گروه از آدمها اهل فهم مغز و درون همه چیز هستند و نگاهی فراتر از نگاه ظاهری به دنیا دارند.
این دعا، دعای همین آدمها است. آدمهای عاقل و اهل باطنی که یاد خدا، برای اینها، محدود یا مخصوص به مکان و زمان خاصی نیست. اینها خدا و نعمتهایش و گناه های خودشان را همیشه به یاد میآورند.
دعای «یادم رفت» ها و «نتوانستم» ها
«آمَنَ الرَّسُولُ به ما أُنزِلَ إِلَیْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ لاَ یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وسعها لَهَا مَا کَسَبَتْ وَعَلَیْهَا مَا اکْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَیْنَا إِصْرًا کَمَا حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ» (بقره/ 286- 285)
این دعا گذاشته شده برای همه وقتهایی که آدمها کم میآورند. اشتباه میکنند. فراموش میکنند یا لحظه ای توان ادامه دادشان تمام میشود. این دعا امیدی است برای همه ناامیدیهایی که از «نتوانستم» ها و «نشد»ها سراغ آدم میآید. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودهاند: آیات آخر سوره بقره هم قرآن است و هم دعاست (بخوانید که) باعث رضایت خداوند میشود.
دعای خانواده
«أُوْلَئِكَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ به ما صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا»(فرقان/75)، «رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِمَن دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارًا » (نوح/28) ، «قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلأَخِی وَأَدْخِلْنَا فِی رَحْمَتِکَ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ » (اعراف/151)
گاهی وقتها در دعاهای قرآن، آن قدر به جزئیات و احوال دور و بریهای آدم توجه و تاکید شده که شاید بشود گفت کمتر هست دعایی که فقط و فقط و فقط برای خودت خوبی بخواهی و بقیه را فراموش کنی . زیادند دعاهایی که اعضای خانواده و نزدیکان و آشناها را مینشاند کنار خود آدم و شریک میشوند توی همه خیر و خوبیهایی که خواسته میشود.
دعای مواظبت
«رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ رَبَّنَا إِنَّکَ جَامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لاَّ رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللّهَ لاَ یُخْلِفُ الْمِیعَادَ » (آل عمران/ 9- 8)
این دعا خدشه دار میکند همه اعتمادها و اطمینانهای کاذبی که برای خوب بودنها رخنه میکند توی دل مان و مطمئن مان میکند به این که همه چیز خوب است و دست مان را از روی فرمان زندگی رها هم که کنیم، در همان جاده درست میمانیم و به خوبی به آخرش میرسیم. این دعا تلنگری است به همه بی توجهیها به احوالات خودمان و همه بدیهایی که نرم نرم و آرام میآیند و حسشان نمیکنیم.
امام صادق علیهالسلام فرمود: زیاد بگویید: ربّنا لاتزع قلوبنا بعد از هدیتنا ... و از زیر و رو شدن دلها خاطر جمع نباشید.
دعای شکر نعمتها
«لِتَسْتَوُوا عَلَی ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُوا نِعْمَةَ رَبِّکُمْ إِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَتَقُولُوا سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ وَإِنَّا إِلَی رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ » (زخرف/14- 13)
همه نعمتها و تک تک امکاناتی که دور و برمان هستند و زندگیهای ما را راحتتر میکنند، باید بهانه ای بشوند برای این که یادمان بیاید صاحب اصلیشان کیست و اینها امکاناتی است که امانت داده شده تا بهتر زندگی کنیم و این یادآوریها باعث بشود تا اسیرشان نشویم.
امام علی علیهالسلام میفرماید: هرگاه بر مرکب سوار شدید یاد خدا کنید و بگویید: سبحان الذی سخّر لنا هذا و ما کنا له مقرنین ...
و همین طور امام رضا علیهالسلام فرمودند: شکر الهی آن است که هر گاه خداوند بر بندهاش نعمت داد بگوید: سبحان الذی سخّر لنا هذا و ما کنا له مقرنین ...
دعای چند منظوره
«و ِمِنْهُم مَّن یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ » (بقره/201)
این دعا همیشه یادمان میآورد که نه میشود دنیایی داشت بدون آخرت خوب و نه میشود توقع آخرتی خوب داشت با دنیایی خراب. این دعا تابلوی یادآوری رعایت اعتدال و هماهنگی بین حال و آینده زندگیهای ماست. توجه به زیبا بودن مقدمه و متن، با هم.
امام صادق علیه السلام فرمودهاند: مقصود رضوان الهی و بهشت در آخرت، و وسعت در زندگی و معاش و خوش خلقی در دنیاست. پیامبر صلی الله علیه و آله هم فرمودند: کسی که دلی شکرگزار، زبانی در کار ذکر خدا و همسر مؤمنی که او را در امور دنیا و آخرتش یاری کند داشته باشد، خداوند در دنیا و آخرت به او حسنه داده و از عذاب آتش او را نگه داشته است.
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منابع :
بحار الانوار ، ج 56
وسائل الشیعه ، ج 52
تفسیر نمونه و المیزان
مجله بوستان قرآن – ش 1