چگونه بازیگر سینما شویم؟

نقدی بر کتاب «بازیگری سینما»

بازیگری سینما ، عنوانی که خیلی چیزها را به ذهن متبادر می کند. اما قبل از هر فکری باید بگویم که این عنوان یک کتاب است. کتابی که دقیقا در همین زمینه نوشته شده است یعنی بازیگری برای سینما . نویسنده این کتاب هم آدم گمنامی نیست که از لای کتاب های کتابخانه به نوشتن این کتاب دست زده باشد چون خود او سالها بازیگری را به گونه ای حرفه ای دنبال کرده است و در دهها فیلم به ایفای نقش های بزرگ و کوچک پرداخته است . در قسمت معرفی کتاب که پشت جلد کتاب درج شده است می خوانیم «مایکل کین بازیگر شهیر جهانی و برنده جایزه اسکار با تجربه نقش آفرینی در بیش از صد فیلم ...» . پس طبیعتا با کتابی طرف نیستیم که علم بازیگری را مورد مطالعه و بررسی قرار داده باشد بلکه این کتاب حاصل تجربه نویسنده آن است .

پس با این اوصاف من به عنوان نویسنده این نقد ، این کتاب را به دو گروه پیشنهاد می کنم گروه اول متشکل از خوانندگانی هستند که به تازگی دریافته اند که می خواهند بازیگر سینما شوند باید بگویم که این کتاب با توجه به حجم کم و نثر روان و ساده اش (فارغ از ایرادات تایپی فراوان) راه را به شما نشان خواهد داد . مطمئن باشید که بعد از مطالعه این کتاب می توانید دریابید که آیا می توان در این زمینه (یعنی همان بازیگری سینما) موفق باشید یا خیر. در حقیقت این کتاب افقی واقعی و کاربردی را به شما به عنوان یک بازیگر مبتدی و یا علاقه مند به بازیگری نشان می دهد . بعد از خواندن این کتاب اگر هنوز هم بر عزم خود برای ورود به سینما پا فشاری دارید طبیعتا باید سراغ مطالعات بیشتر و یادگیری عملی بروید چون بازیگری همچون هر تخصص دیگر نیازمند علم ، تجربه و شناخت است . اما این کتاب متناسب با حال گروه دیگری نیز هست گروهی که شاید در میانه راه باشند به عبارت دیگر نه آنقدر حرفه ای شده اند که بی نیاز از این ابتدائیات باشند و نه مبتدی اند که بخواهند در مورد درست یا نادرست بودن تصمیمشان نتیجه ای بگیرند . این کتاب را به این گروه نیز پیشنهاد می کنم از این جهت که ، اگر شما تا کنون در زمینه بازیگری تجربه ای کسب کرده اید باید نکاتی را که در هنگام کار به آنها نیاز پیدا می کنید بهتر بدانید و یا بیشتر بدانید چون خواندن این کتاب از آن جهت اهمیت دارد که به هر تقدیر حاصل دریافت های تجربی یک بازیگر با سابقه سینماست که در ابعاد سینمای هالیوود فعالیت کرده است . پیشنهاد من به این گروه این است که اگر به شما پیشنهاد پروژه جدیدی شده است این کتاب را مطالعه کنید چون باعث یادآوری آموخته های گذشته شما می شود .

یکی از نکاتی که در این کتاب خود نمایی می کند اشاره به تفاوت های سینما و تئاتر برای یک بازیگر است . شاید در وهله اول بازیگری را به عنوان یک تخصص مشترک در سینما و تئاتر بدانیم اما وقتی کمی دقیق تر می شویم می بینیم که بازیگری سینما و تئاتر از جهات مختلفی با هم متفاوت هستند. کتاب بازیگری سینما این تفاوت ها را به صورتی کاربردی و عملی بیان می دارد. نحوه بیان، زبان بدن، حالت های صورت و ... از نکاتی هستند که در این کتاب به عنوان نقاط تفاوت سینما و تئاتر بیان شده اند . که باعث می شود نگاه مخاطب را در همان ابتدای کار در زمینه تفاوت بازی در سینما و تئاتر گسترش دهد. در این زمینه برخی معتقدند بازیگری سینما به جهت منقطع بودن زمان برداشت ها و فرصت کافی بازیگر برای شناخت موقعیت ساده تر از بازیگری در تئاتر باشد اما در این کتاب می خوانیم «اگر بازیگری تئاتر را به عمل جراحی با چاقو تشبیه کنیم ، بازیگری فیلم همانند عمل جراحی با اشعه لیزر است ».

این کتاب مخاطب خود را خوب می شناسد و سعی می کند تا بازیگری سینما را به عنوان یک امر غیر قابل دسترس نشان ندهد این نکته بر قوت های کتاب می افزاید . چون همانگونه که گفته شد مخاطب این کتاب عموما غیر حرفه ای ها و نیمه حرفه ای ها هستند پس نویسنده در این کتاب حتی از نقش های ابتدایی و کوچک خود که در ابتدای عمر بازیگری اش تجربه کرده است مثال ذکر کرده است تا مخاطب بداند که بازیگری برای سینما وابسته به تلاش، شناخت و سواد کافی است. در همین زمینه نویسنده می نویسد که برای بازیگری در سینما و تبدیل شده به یک «ستاره» و یا یک «بازیگر خوب» باید از زمانی که تصمیممان را برای شروع این حرفه نهایی نمودیم نقش های مختلف حتی کوچک را تجربه کنیم تا بتوانیم آرام آرام پله های صعود را طی نمائیم .

از لابه لای این کتاب علاوه بر همه اطلاعات مهم در خصوص بازیگری می توان مختصات فنی سینمای هالیوود به عنوان یک سینما تجاری و منظم را به خوبی فهمید. این نکته شاید به درد علاقه مندان به سینمای شلخته و نا منظم ایران بخورد و راهی باشد برای نظام مند شدن تخصص ها در سینمای کشورمان .

اما نکته ای که بیش از همه این رویدادهای خوشایند محتوایی چشم من را اذیت کرد ایرادات تایپی در این کتاب است . به نظرم شاید اگر به اندازه یک دهم از وقتی که صرف طراحی جلد زیبای این کتاب شده است وقت برای اصلاحات تایپی صرف می شد کتابی دقیق تر و شکیل تر را به نظاره می نشستیم . به هر حال وقتی به عنوان مخاطب کتابی را در دست می گیریم تمام ابعاد کتاب برایمان جلب توجه می کند. جلد کتاب ، خط کتاب ، فشردگی متون ، نحوه ویراستاری، گفتار و ... از ابعادی هستند که برای مخاطب تیزبین، جذابیت و موقعیت قضاوت فراهم می کند.

ترجمه روان و مناسب کتاب نیز از نقاط قوت این کتاب به شمار می رود که متاسفانه ایرادات تایپی باعث شده تا این بعد کتاب کمی از نظر غافل بماند.

در مجموع این کتاب 124 صفحه ای که در نه فصل به نگارش در آمده است ، کتابی است که اطلاعات مهم و در خور توجهی را برای ما فراهم آورده است. اطلاعاتی که می تواند علاوه بر علم، زاویه نگاه ما به واقعیت های موقعیت های جذابی همچون بازیگری سینما، تحت تاثیر قرار دهد.