بفرمایید اثر باستانی!
در شمال برازجان، در سمت راست و چپ جادهاى كه به طرف دالكى مىرود، در منطقه گستردهای تپهها و محوطههای باستانى وجود دارد كه نام «تل خندق» را با خود یدك میكشند.
در سمت راست جاده، آثار یك قلعه دایرهاىشكل وجود دارد كه دیوارهاى بلند دور آن به وضوح دیده میشود. بلندى این دیوار در حال حاضر نسبت به سطح زمین در برخى جاها حدود 5 متر است. دور این قلعه خندقى وجود داشته است كه امروزه و بعد از گذشت چند قرن، آثار آن در سمت شرق و جنوب شرقى آن پیداست. عرض دیوار به 5/6 متر مىرسد.
ارتفاع موجود و عرض دیوار، بدون محاسبهء کف خندق تا بالاى دیوارها عظمت و موقعیت قلعه را مشخص مىسازد. در سمت چپ جاده نیز آثار فراوانى چه به صورت تپه و چه به صورت محوطههاى مسطح وجود دارد. درسمت چپ جاده هم آثار فراوانى در تپهها و محوطههاى مسطح وجود دارد.
در تمام این محوطههاى وسیع آثار زیادى به صورت قطعات سفال قرمز رنگ و خاكسترى ساده و همچنین تعدادى سفال از انواع لعابدار دوره اشكانى پراكنده است. در برخى از این محوطهها، قطعاتى از گدازه آهن وجود دارد كه نشان میدهد زمانی كارگاههاى ذوب فلز در این محدوده وجود داشته است.
یك سنگ آسیاب بزرگ در پاى تپهاى افتاده است، حول و حوش این سنگ علاوه بر قطعات ظروف سفالى، قطعاتى از هاونهاى سنگى 2 دستهای هم وجود دارد. علاوه بر آن در سطح منطقه برازجان اشیایى شبیه به چیزی كه در شوش به عنوان میخهاى تزئینى نامگذارى شده است، دیده میشود. این میخهاى تزئینى حدود 17سانتىمتر بلندى و قطر دارند.
سفالهایی كه در این محدوده دیده میشود، مرغوب بوده و معلوم است به خوبى در كوره پخته شدهاند. استحكام این سفالها خیلى بیشتر از استحكام سفالهاى معمولى است و نسبت به حجم و شكل خود، وزن زیادى دارند.
در گزارش هیئت کاوش کاخ کوروش برازجان در سال 1350 نیز اشارهاى به این گونه اشیاء شده است و آنها را همانند گل میخهاى دورهء عیلامى دانستهاند. مردم منطقهء برازجان و تنگستان که کم و بیش این اشیاء را در محوطهء باستانى دیدهاند آنها را «کوپال» یا «گوپال» مىنامند.
در محوطه باستانى تل خندق علاوه بر دیوارهاى خشتى، دیوارهایى ساخته شده است كه مصالح آنها عمدتا از قلوهسنگ و ملات گچ مخصوص معمارى دوره ساسانى است. در پیرامون محوطه قلعههایی از آجر شبیه چیزی كه در آرامگاههاى دوره اشكانى استفاده شده است هم وجود دارد.
فراوری:الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از: جام جم، شهرهای ایران