غسل و کفن و مستحبات دفن میت

غسل و کفن و نماز و دفن مسلمان دوازده امامی ، بر هر مکلفی واجب است . و اگر بعضی انجام دهند، از دیگران ساقط

می شود. و چنانچه هیچ کس انجام ندهد همه معصیت کرده اند و بنابر احتیاط واجب حکم مسلمانی هم که دوازده امامی نیست ،همین طور است .

اگر کسی مشغول کارهای میت شود، بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند. ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.

اگر انسان یقین کند که دیگری مشغول کارهای میت شده ، واجب نیست به کارهای میت اقدام کند. ولی اگر شک یا گمان دارد، باید اقدام نماید.

اگر کسی بداند غسل یا کفن یا نماز یا دفن میت را باطل انجام داده اند،باید دوباره انجام دهد. ولی اگر گمان دارد که باطل

بوده یا شک دارد که درست بوده یا نه ، لازم نیست اقدام نماید.

برای غسل و کفن و نماز و دفن میت ، باید از ولی او اجازه بگیرند. ولی زن که در غسل و کفن و دفن او دخالت می کند شوهر اوست ، و بعد از او، مردهایی که از میت ارث می برند مقدم بر زن های ایشانند، و هر کدام که درارث بردن مقدم هستند در این امر نیز مقدم اند.

اگر کسی بگوید من وصی یا ولی میتم یا ولی میت به من اجازه داده که غسل و کفن و دفن میت را انجام دهم ، چنانچه

دیگری نمی گوید من ولی یا وصی میتم یا ولی میت به من اجازه داده است ، انجام کارهای میت با اوست .

اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولی ، کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولی و آن کس هر دو اجازه بدهند، و لازم نیست کسی که میت ، او را برای انجام این کارها معین کرده ، این وصیت را قبول کند ولی اگر قبول کرد، باید به آن عمل نماید.

واجب است میت را سه غسل بدهند:

 اول : به آبی که با سدر مخلوط باشد.

دوم : به آبی که با کافور مخلوط باشد.

سوم : با آب خالص .

سدر و کافور باید به اندازه ای زیاد نباشد که آب را مضاف کند و به اندازه ای هم کم نباشد که نگویند سدر و کافور با آب

مخلوط شده است .

اگر سدر و کافور به اندازه ای که لازم است پیدا نشود، بنابر احتیاط واجب باید مقداری که به آن دسترسی دارند، در آب

بریزند. کسی که برای حج احرام بسته است ،

اگر پیش از تمام کردن سعی بین صفا و مروه بمیرد، نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند، و همچنین اگر در احرام عمره پیش از کوتاه کردن مو،بمیرد.

اگر سدر و کافور یا یکی از اینها پیدا نشود یا استعمال آن جایز نباشد،مثل آن که غصبی باشد، باید به جای هر کدام که ممکن نیست ، میت را با آب خالص غسل بدهند. کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان دوازده امامی و

عاقل باشد و مسایل غسل را هم بداند، و بنابر احتیاط واجب بالغ باشد.

کسی که میت را غسل می دهد، باید قصد قربت داشته باشد، یعنی غسل را برای انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد. و اگر به همین نیت تا آخر غسل سوم باقی باشد، کافی است و تجدید لازم نیست .

غسل بچه مسلمان اگر چه از زنا باشد، واجب است . و غسل و کفن و دفن کافر و اولاد او جایز نیست . و کسی که از

بچگی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده چنانچه پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان باشند، باید او را غسل داد و اگر هیچ کدام آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جایز نیست .

بچه ی سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد، باید غسل بدهند، و اگر چهار ماه ندارد، باید در پارچه ای بپیچند و بدون غسل دفن کنند. اگر مرد زن را، و زن مرد را غسل بدهد، باطل است . ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که زن شوهر خود، و شوهر زن خود را غسل ندهد.

مرد می تواند دختر بچه ای را که سن او از سه سال بیشتر نیست ، غسل دهد. زن هم می تواند پسر بچه ای را که سه سال بیشتر ندارد، غسل دهد.

اگر برای غسل دادن میتی که مرد است مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و محرم اند مثل مادر و خواهر و عمه و خاله ، یا به واسطه ی شیرخوردن با او محرم شده اند، می توانند غسلش بدهند. و نیز اگر برای غسل میت زن ، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرم اند، یا به واسطه ی شیرخوردن با او محرم شده اند، می توانند از زیر لباس او را غسل دهند. اگر میت و کسی که او را غسل می دهد، هر دو مرد یا هر دو زن باشند، جایز است که غیراز عورت ، جاهای دیگر میت برهنه باشد، و همین طور اگر محرم باشند.

نگاه کردن به عورت میت حرام است ، و کسی که او را غسل می دهد اگر نگاه کند معصیت کرده ، ولی غسل باطل نمی شود.

اگر جایی از بدن میت نجس باشد، باید پیش از آنکه آنجا را غسل بدهند، آب بکشند و احتیاط مستحب آن است که تمام بدن میت ، پیش از شروع به غسل پاک باشد.

غسل میت مثل غسل جنابت است و احتیاط واجب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است ، میت را غسل ارتماسی ندهند. و احتیاط مستحب آن است که درغسل ترتیبی هر یک از سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند بلکه آب را روی آن بریزند.

کسی را که در حال حیض یا در حال جنابت مرده ، لازم نیست غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلکه همان غسل میت برای او کافی است .

جایز نیست که برای غسل دادن میت مزد بگیرند، ولی مزد گرفتن برای کارهای مقدماتی غسل حرام نیست . اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید عوض هر غسل ، میت را یک تیمم بدهند.

کسی که میت را تیمم می دهد، می تواند در صورت امکان دست میت را به زمین بزند و به صورت و پشت دست هایش بکشد. و اگر به این صورت ممکن باشد، لازم نیست به دست زنده هم او را تیمم داد، اگر چه احتیاط استحبابی جمع است .

میت مسلمان را باید با سه پارچه که آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری می گویند، کفن نمایند. لنگ باید از ناف تا زانو، اطراف بدن را بپوشاند، و بهتر آن است که از سینه تا روی پا برسد. و بنابر احتیاط واجب پیراهن باید از سرشانه تا نصف ساق پا تمام بدن را بپوشاند، و درازای سرتاسری باید به قدری باشد که بستن دو سر آن ممکن باشد، و پهنای آن باید به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر بیاید.

مقداری از لنگ ، که از ناف تا زانو را می پوشاند و مقداری از پیراهن که از شانه تا نصف ساق را می پوشاند، مقدار واجب کفن است . و آنچه بیشتر از این مقدار در مسأله قبل گفته شد، مقدار مستحب کفن می باشد.

اگر ورثه بالغ باشند و اجازه دهند که بیشتر از مقدار واجب کفن را،که در مسأله قبل گفته شد از سهم آنان بردارند،

اشکال ندارد. و احتیاط واجب آن است که بیشتر از مقدار واجب کفن و همچنین مقداری را که احتیاطا لازم است ، از سهم وارثی که بالغ نشده ، برندارند.

اگر کسی وصیت کرده باشد که مقدار مستحب کفن را که در دو مسأله ی قبل گفته شد، از ثلث مال او بردارند، یا وصیت کرده باشد ثلث مال را به مصرف خوداو برسانند، ولی مصرف آن را معین نکرده باشد، یا فقط مصرف مقداری از آن را معین کرده باشد، می توانند مقدار مستحب کفن را از ثلث مال او بردارند. اگر میت وصیت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او

بردارند، می توانند به طور متعارف که لایق شأن میت می باشد، کفن و چیزهای دیگری را که از واجبات دفن است از اصل مال بردارند.

کفن زن بر شوهر است ، اگر چه زن از خود مال داشته باشد. و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عده بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد. و چنانچه شوهر بالغ نباشد یادیوانه باشد، ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.

کفن میت بر خویشان او واجب نیست ، اگر چه مخارج او در حال زندگی برآنان واجب باشد. احتیاط واجب آن است که هر یک از سه پارچه کفن به قدری نازک نباشد که بدن میت از زیر آن پیدا باشد.

کفن کردن با چیز غصبی ، اگر چیز دیگری هم پیدا نشود، جایز نیست . وچنانچه کفن میت غصبی باشد و صاحب آن راضی نباشد، باید از تنش بیرون آورند، اگر چه او را دفن کرده باشند و همچنین جایز نیست با پوست مردار او را کفن کنند. کفن کردن میت با چیز نجس و با پارچه ابریشمی خالص جایز نیست ،ولی در حال ناچاری اشکال ندارد. و احتیاط واجب آن است که با پارچه طلاباف هم میت را کفن نکنند، مگر در حال ناچاری .

کفن کردن با پارچه ای که از پشم یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده ، در حال اختیار جایز نیست . ولی اگر پوست حیوان حلال گوشت را طوری درست کنند که به آن جامه گفته شود، می شود با آن میت را کفن کنند. و همچنین اگر کفن ازمو و پشم حیوان حلال گوشت باشد اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که بااین دو هم کفن ننمایند.

اگر کفن میت به نجاست خود او، یا به نجاست دیگری نجس شود، چنانچه کفن ضایع نمی شود، باید مقدار نجس را بشویند یا ببرند. ولی اگر در قبرگذاشته باشند، بهتر است که ببرند. بلکه اگر بیرون آوردن میت اهانت به او باشد،بریدن واجب می شود. و اگر شستن یا بریدن آن ممکن نیست ، در صورتی که عوض کردن آن ممکن باشد، باید عوض نمایند.

کسی که برای حج یا عمره احرام بسته ، اگر بمیرد باید مثل دیگران کفن شود،و پوشاندن سر و صورتش اشکال ندارد.

مستحب است انسان درحال سلامتی ، کفن و سدر و کافور خود را تهیه کند.

بعد از غسل واجب است میت را حنوط کنند، یعنی به پیشانی و کف دست ها وسر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او کافور بمالند. و مستحب است به سربینی میت هم کافور بمالند، و باید کافور ساییده و تازه باشد. و اگر به واسطه ی کهنه بودن ، عطر او از بین رفته باشد، کافی نیست .

در حنوط میت ، مراعات ترتیب بین اعضای سجود لازم نیست . اگر چه مستحب است اول کافور را به پیشانی میت بمالند.

بهتر آن است که میت را پیش از کفن کردن ، حنوط نمایند. اگر چه در بین کفن کردن و بعد از آن هم ، مانعی ندارد.

کسی که برای حج احرام بسته است ، اگر پیش از تمام کردن سعی بین صفا و مروه بمیرد، حنوطکردن او جایز نیست . و

نیز اگر در احرام عمره پیش ازآنکه موی خود را کوتاه کند بمیرد، نباید او را حنوط کنند.

زنی که شوهر او مرده و هنوز عده اش تمام نشده ، اگر چه حرام است خود را خوشبو کند، ولی چنانچه بمیرد، حنوط او واجب است .

مکروه است میت را با مشک و عنبر و عود و عطرهای دیگر خوشبو کنند،یا برای حنوط اینها را با کافور مخلوط نمایند.

مستحب است ، قدری تربت حضرت سیدالشهدا علیه السلام با کافور مخلوط کنند. ولی باید از آن کافور به جاهایی که بی احترامی می شود، نرسانند. و نیز بایدتربت به قدری زیاد نباشد، که وقتی با کافور مخلوط شد آن را کافور نگویند.

اگر کافور به اندازه ی غسل و حنوط نباشد، بنابر احتیاط واجب غسل رامقدم دارند. و اگر برای هفت عضو نرسد، بنابر احتیاط واجب پیشانی را مقدم دارند.

مستحب است دو چوب تر و تازه در قبر همراه میت بگذارند.

. واجب است میت را طوری در زمین دفن کنند که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند. و در

صورتی که ترس درنده ونزدیک شدن انسانی که از بوی میت اذیت شود در بین نباشد، اقوی کفایت تنها عنوان دفن در زمین است ،اگر چه احتیاط مستحب آن است که گودی قبر به همان اندازه مذکور در بالا باشد. و اگر ترس آن باشد که جانور، بدن او را بیرون آورد،باید قبر را با آجر و مانند آن محکم کنند.

اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد، می توانند به جای دفن او را در بنایا تابوت بگذارند.

میت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند که جلوی بدن او رو به قبله باشد.

اگر کسی در کشتی بمیرد، چنانچه جسد او فاسد نمی شود و بودن او در کشتی مانعی ندارد، باید صبر کنند تا به خشکی برسند و او را در زمین دفن کنند، و گرنه باید در کشتی غسلش بدهند و حنوط و کفن کنند و پس از خواندن نماز میت چیزسنگینی به پایش ببندند و به دریا بیندازند، یا او را در خمره بگذارند و درش راببندند و به دریا بیندازند. و اگر ممکن است باید او را در جایی بیندازند که فورا طعمه حیوانات نشود. اگر بترسند که دشمن قبر میت را بشکافد و بدن او را بیرون

آورد و گوش یا بینی یا اعضای دیگر او را ببرد، چنانچه ممکن باشد باید به طوری که در مسأله پیش گفته شد، او را به دریا

بیندازند. مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد باید از اصل مال میت بردارند.

اگر زن کافره بمیرد و بچه در شکم او مرده باشد، چنانچه پدر بچه مسلمان باشد، باید زن را در قبر به پهلوی چپ پشت به

قبله بخوابانند که روی بچه به طرف قبله باشد. بلکه اگر هنوز روح هم به بدن او داخل نشده باشد، بنابراحتیاطواجب باید

به همین دستور عمل کنند.

دفن مسلمان در قبرستان کفار و دفن کافر در قبرستان مسلمانان جایز نیست .

دفن مسلمان در جایی که بی احترامی به او باشد، مانند جایی که خاکروبه وکثافت می ریزند، جایز نیست .

میت را نباید در جای غصبی دفن کنند، و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده و در مسجد اگر ضرر به

مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشدجایز نیست ، بلکه اقوی آن است که اصلا در مسجد دفن نکنند. و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده ، جایز نیست .

دفن میت در قبر مرده دیگر، اگر موجب نبش شود، جایز نیست .

چیزی که از میت جدا می شود، اگر چه مو و ناخن و دندانش باشد، باید با او دفن شود. و اگر موجب نبش شود، احتیاط آن

است که جدا دفن شود. ودفن ناخن و دندانی که در حال زندگی از انسان جدا می شود، مستحب است .

اگر کسی در چاه بمیرد و بیرون آوردنش ممکن نباشد، باید در چاه راببندند و همان چاه را قبر او قرار دهند. و در صورتی که چاه ، مال غیر باشد،باید به نحوی او را راضی کنند.

اگر بچه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد،باید به آسان ترین راه او را بیرون آورند. و چنانچه ناچار شوند که او را قطعه قطعه کنند، اشکال ندارد. ولی باید به وسیله ی شوهرش اگر اهل فن است یا زنی که اهل فن باشد او را بیرون بیاورند. و اگر ممکن نیست ، مرد محرمی که اهل فن باشد و اگرآن هم ممکن نشود، مرد نامحرمی که اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد. و درصورتی که آن هم پیدا نشود، کسی که اهل فن نباشد می تواند بچه را بیرون آورد. هرگاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد، اگر چه امید زنده ماندن طفل را نداشته باشند، باید به وسیله کسانی که در مسأله پیش گفته شد از هر طرفی که بچه سالم بیرون می آید، بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند. ولی اگر بین پهلوی چپ و راست در سالم بودن بچه فرقی نباشد، احتیاط واجب آن است که از پهلوی چپ بیرون آورند.

خوب است به امید آنکه مطلوب پروردگار باشد قبر را به اندازه ی قد انسان متوسط گود کنند ومیت را در نزدیک ترین قبرستان دفن نمایند مگر آنکه قبرستان دورتر از جهتی بهتر باشد مثل آنکه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند یا مردم برای فاتحه اهل قبور بیشتر به آنجا می روند

نیز جنازه را در چند ذرعی قبر زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند وبردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند

اگر میت مرد است در دفعه سوم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و

اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن پارچه ای روی قبر بگیرند و نیز جنازه را به آرامی ازتابوت بگیرند و وارد قبر کنند و

دعاهایی که دستور داده شده پیش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آنکه میت را در لحد گذاشتند گره های کفن را باز کنند و صورت میت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او بسازند و پشت میت خشت خام یا کلوخی بگذارند که میت به پشت برنگردد

تلقین میت

پیش از آنکه لحد رابپوشانند دست راست را به شانه راست میت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدت حرکت دهند و سه مرتبه بگویند : "اسمع افهم یا فلان بن فلان ". و به جای فلان ، اسم میت و پدرش رابگویند. مثلا اگر اسم او محمد و اسم پدرش علی است ، سه مرتبه بگویند: "اسمع افهم یا محمد بن علی ".

پس از آن بگویند:

"هل انت علی العهد الذی فارقتنا علیه من شهادة ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و ان محمدا صلی الله علیه و آله عبده و رسوله و سید النبیین و خاتم المرسلین و ان علیا امیرالمؤمنین و سید الوصیین وامام افترض الله طاعته علی العالمین و ان الحسن و الحسین و علی بن الحسین و محمدبن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و القائم الحجة المهدی صلوات الله علیهم ائمه المؤمنین و حجج الله علی الخلق اجمعین و ائمتک ائمة هدی بک ابرار یا فلان بن فلان "

و به جای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید.

بعد بگوید: "اذا اتاک الملکان المقربان رسولین من عند الله تبارک و تعالی و سئلاک عن ربک و عن نبیک و عن دینک و عن کتابک و عن قبلتک و عن ائمتک فلا تخف و لا تحزن و قل فی جوابهما الله ربی و محمد صلی الله علیه و آله نبیی و الاسلام دینی و القرآن کتابی و الکعبة قبلتی و امیر المؤمنین علی بن ابی طالب امامی و الحسن بن علی المجتبی امامی و الحسین بن علی الشهید بکربلا امامی و علی زین العابدین امامی و محمد الباقر امامی و جعفرالصادق امامی و موسی الکاظم امامی و علی الرضا امامی و محمد الجواد امامی و علی الهادی امامی و الحسن العسکری امامی و الحجة المنتظر امامی هؤلاء صلوات الله علیهم اجمعین ائمتی و سادتی قادتی وشفعائی بهم اتولی و من اعدائهم اتبرّء فی الدنیا و الاخره

ثم اعلم یا فلان بن فلان " به جای فلان بن فلان اسم میت و پدرش رابگوید. بعد بگوید:

"ان الله تبارک و تعالی نعم الرب و ان محمد صلی الله علیه وآله نعم الرسول و ان علی بن ابی طالب و اولاده المعصومین الائمة الاثنی عشر نعم الائمة و ان ما جاء به محمد صلی الله علیه و آله حق و ان الموت حق و سؤال منکر و نکیر فی القبر حق و البعث حق و النشور حق و الصراط حق و المیزان حق و تطائرالکتب حق و ان الجنة حق و النار حق و ان الساعة آتیة لا ریب فیها و ان الله یبعث من فی القبور"

پس بگوید: "افهمت یا فلان " و به جای فلان اسم میت را بگوید.پس از آن بگوید:

"ثبتک الله بالقول الثابت و هداک الله الی صراط مستقیم عرف الله بینک و بین اولیائک فی مستقر من رحمته "

پس بگوید:

"اللهم جاف الارض عن جنبیه واصعد بروحه الیک و لقه منک برهانا اللهم عفوک عفوک ".

خوب است به امید اینکه مطلوب پروردگار است کسی که میت را در قبرمی گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد،

و از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید، و غیر از خویشان میت کسانی که حاضرند با پشت دست خاک بر قبربریزند و

بگویند: "انا لله و انا الیه راجعون ". اگر میت زن است کسی که با او محرم می باشد او را در قبر بگذارد، و اگر محرمی نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.

خوب است به امید این که مطلوب پروردگار است ، قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین

بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند.

خوب است پس از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دست ها را بر قبر بگذارند و انگشت ها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه "انا انزلناه " بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعارا بخوانند:

"اللهم جاف الارض عن جنبیه و اصعد الیک روحه و لقه منک رضوانا واسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمة من سواک ".

پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند. بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سرسلامتی دهند. ولی اگر مدتی گذشته است که به واسطه سرسلامتی دادن مصیبت یادشان می آید، ترک آن بهتر است . و نیز مستحب است تا سه روز برای اهل خانه میت غذا بفرستند، و غذاخوردن نزد آنان و در منزل شان مکروه است .

مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هروقت میت را یاد می کند "انا لله و انا الیه

راجعون " بگوید. و برای میت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب

نشود.