لکه سبزی در دل یزد
این روزها که هوا کم کم رو به اعتدال بهاری می رود، سفر به یزد یک گزینه خوب برای سفرهای زمستانی است. هرچند که ممکن است ترجیح دهید این سفر را به نوروز موکول کنید اما اگر جزو آن دسته از مسافرانی هستید که از شلوغی جاده های عید کلافه می شوند، بهتر است همین روزها بارتان را ببندید و راهی یزد شوید.
اگرچه بخش قابل توجهی از آثار باستانی و تاریخی ما ایرانیان را ساختمانها، عمارتها، كتیبهها، سفالینهها و... به خود اختصاص میدهند، اما وجود جاهایی مثل باغ دولت آباد یزد فرصت خوبی است تا هم به طبیعت سفر کنید و هم تاریخ را ببینید.
می گویند سازنده باغ دولت آباد در وقفنامه باغ گفته: «خدا لعنت كند آن كسی را كه قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب كردن گنجشكی از آن استفاده كند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است»!
برای دیدن این باغ وقفی باید به شهر یزد بروید و از خیابان شهید رجایی یزد و در اصلی باغ، وارد یکی از سرسبزترین گوشه های شهر شوید.
باغ دولتآباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و در سال1160 هـ .ق توسط محمدتقیخان، معروف به خان بزرگ كه سرسلسله خاندان خوانین یزد بود، احداث شد. محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول 65 كیلومتر احداث كرد و آب را از مهریز به یزد و محل كنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه حكومتی(دارالحكومه) خود را در این باغ بنا كرد. این باغ با مساحتی درحدود 70 هزار مترمربع شامل ساختمانها، حوضها و آبنماهای بسیاری بوده كه در فضای بین آنها باغهایی با درختان انار، انگور و... با گلهای فراوان، زینتبخش محیط بودهاند. دیدن این باغ در فصل پاییز هم زیباییهایی دارد كه واقعا نمیشود از آن صرف نظر كرد.
نام اصلی این باغ «هشت باغ دولتآباد» است و در معماری آن قرینهسازیها به نحو احسن انجام گرفته. عمارتهای باغ دولتآباد به طور كلی به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم میشوند. یكی از مهمترین بخشهای اندرونی، عمارت هشتی و بادگیر آن است. به طور كلی در بناهای تاریخی یزد وجود بادگیر امری عادی است، اما شما در اینجا بلندترین بادگیر خشتی جهان را میبینید كه با ارتفاع حدود 33 متر ساخته شده و نشانگر نبوغ مهندسان و معماران هنرمند یزدی است.
این بخش از ساختمان در تابستانها مورد استفاده قرار میگرفته، اما بخشهای دیگری مانند بهشت آیین، مشهور به زمستانه، مخصوص اقامت در فصول سرد سال بوده است، همچنین حرمسرا، اتاقهای خدمه، آشپزخانه شاهی، آب انبار خصوصی، درشكهخانه و یك برج دیدهبانی كه همگی محل سكونت حاكم بوده، از بخشهای دیگر اندرونی هستند.
در بخش بیرونی هم میتوانید ساختمانهایی مانند تالار آیینه، تالاری موسوم به تهرانی، ساختمان سردر اصلی، دو بازارچه، دو برج دیدهبانی، آب انبار عمومی و دیوانخانه را ببینید.
در مقابل اُرُسی اتاقها 3 حوضچه با شكلی خاص از سنگ مرمر درست شده كه اصطلاحا به آنها سینه كبكی میگویند و آنها را به شكلی تراشیدهاند تا موج ایجاد كنند و حجم آب را بیشتر از واقع نشان دهند. آب از هر حوضچه سینه كبكی وارد یك حوض دیگر و از آنجا در جویهایی در دو طرف میان كرتهای باغ جاری میشود و به سردر میرسد.
بعد از آن آب از زیر سردر عمارت بیرون میرفت و به یك استخر بزرگ 12 ضلعی و بعد به استخرهایی دیگر در سه طرف هدایت میشد. در مراحل پایانی، آب از این استخرها به خیابانها و آبادیها میرفت و سرانجام به مصرف كشت و زرع میرسید.
فراوری: الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از: جام جم، آنوبانینی