انقلاب فرهنگی

2 اردیبهشت 1359

" باید انقلابی اساسی در تمام دانشگاههای سراسر ایران به وجود آید تا اساتیدی که در ارتباط با شرق و غربند ، تصفیه گردند و دانشگاه ، محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی ... اگر ما تربیتی اصولی در دانشگاه ها داشتیم ، هرگز طبقه روشنفکر دانشگاهی ای نداشتیم که در بحرانی ترین اوضاع ایران در نزاع و چند دستگی با خودشان باشند و از مردم بریده باشند و از آنچه که بر مردم می گذرد چنان آسان گذرند که گویی درایران نیستند. تمام عقب ماندگی های ما به خاطر عدم شناخت صحیح اکثر روشنفکران دانشگاهی از جامعه اسلامی ایران بود...

روشنفکران متعهد و مسؤول ! بیایید تفرقه و تشتت را کنار گذارید و به مردم فکر کنید و برای نجات این قهرمانان شهید داده، خود را از شر " ایسم" و " ایست" شرق و غرب نجات دهید. روی پای خود بایستید و از تکیه به اجانب بپرهیزید.

(امام خمینی (ره))

تنها رمز تداوم و موفقیت یک انقلاب جایگزینی فرهنگ آن می باشد، و گرنه بنای نهادهای انقلاب بر فرهنگ پوسیده و ارتجاعی و ظالمانه پیشین، متزلزل وبی ثبات خواهد بود و تا انقلابی در روحها و اندیشه ها رخ ندهد، درابعاد دیگر زندگی انسان ، انقلابی رخ نخواهد داد.

پس از پیروزی و به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی، جامعه ایران نیاز به یک تحول بنیادین داشت، تحولی که انسان ساز، هدایتگر و دگرگون کننده باشد، و خلاصه جهت دهنده و راهبر باشد.

امام (ره ) خیلی زود بر ضرورت انقلاب در افکار و اندیشه های مردم به ویژه نسل جوان را در مراکز علمی و فکری همچون دانشگاهها و مؤسسات عالی و مدارس تاکید و تصریح نمودند.« ما می خواهیم یک دانشگاهی داشته باشیم ویک کشوری داشته باشیم که این وابستگی مغزی را که مقدم بر همه وابستگی وخطرناکتر از همه وابستگی هاست، نجات بدهد.»

گرچه انقلاب فرهنگی منحصر به قشر دانش آموزان و دانشجویان نیست و اصولاً فرهنگ یک کشور تنها در نظام آموزشی آن خلاصه نمی شود و شامل آداب ورسوم، دین و اخلاقیات، سنن اجتماعی، دانستنیها ، علوم و ... می باشد، اما ضرورت انقلاب فرهنگی در مدارس و دانشگاهها از مهمترین است.

روند انقلاب فرهنگی

الف: تحولات آموزشی و فرهنگی در سطح مدارس

1- آشنا ساختن دانش آموزان با فرهنگ و معارف اسلامی

2- تأسیس نهاد امور تربیتی

3- رشد شعور سیاسی و اجتماعی دانش آموزان

4- تصفیه معلمان و دبیران منحرف و غیر متعهد

5- تغییر کتابهای درسی

ب: انقلاب فرهنگی در سطح دانشگاهها

انقلاب فرهنگی در دانشگاهها یکی از ضروری ترین اقدامات پس از پیروزی انقلاب بود؛ زیرا این فارغ التحصیلان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی بودند که بعد از قطع دست اجانب از کشور می بایست خلاء نیروی متخصص و کارآمد اجتماع را تامین نمایند. زیرا دانشگاه وسیله ای جز تثبیت بیشتر فرهنگ شاهنشاهی و وارداتی غرب و محلی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی چیز دیگری نبود درحالیکه دانشگاه ، باید محل فراگیری علم و دانش و تخصص متعهدانه در جهت خدمت به اسلام و مسلمین باشد.

امام ( ره ) در این باره فرمودند:" ما با تخصص مخالف نیستیم؛ با نوکری اجانب مخالفیم. اسلام با تخصص و علم کمال موافقت دارد ، لکن تخصص و علمی که به خدمت و صلاح مسلمین باشد.»

بنابراین ضرورت ایجاب می کرد تا دانشگاهها برای مدتی تعطیل باشد تا تغییرو تحولی اساسی در تمام نظام آموزشی کشور انجام شود؛ زیرا اصلاح نظام آموزشی حاکم بر دانشگاهها ، صرفاً با تغییر محتوای چند درس و حذف چند استاد ، کارمند و دانشجوی وابسته به رژیم سابق ، کوچکترین تاثیری بر نظام آموزشی نداشت؛ از این رو دانشگاهها تعطیل شد تا با مطالعه ، دقت وفرصت کافی ، تحولی بنیادین واساسی در نظام دانشگاهی کشور پدید آید. این وظیفه سترگ به عهده ستاد انقلاب فرهنگی محول شد.

ستاد انقلاب فرهنگی در تاریخ 23 خرداد 1359، با فرمان امام ( ره ) شروع به کار کرد. ابتدا ستاد برای برنامه ریزی در رشته های مختلف به تشکیل کمیته های برنامه ریزی پرداخت که هر کدام در رشته های مربوط به خود مشغول فعالیت شدند.

ج: وحدت بین حوزه و دانشگاه

وحدت بین حوزه و دانشگاه از نیازهای مبرم انقلاب فرهنگی است و همبستگی این دو مرکز عظیم علمی گامی است به سوی سعادت آینده ی جامعه ، واین دگرگونی باید انجام می پذیرفت. زیرا استعمار فرهنگی از راه دانشگاه می تواند نفوذ کند ، چنانچه در سابق از همین راه نفوذ کرده بود و عملاً بسیاری از روشنفکران و فارغ التحصیلان دانشگاهها به صورت خدمتگزاران شایسته ای برای استعمارگران شرق و غرب بودند. بدیهی است که ایجاد دگرگونی مطلوب و ایده آل ، با توجه به وسعت و گوناگونی آنها کاری نبود که در ظرف مدت کوتاهی آن هم توسط پرورش یافتگان دانشگاه های غربی و شرقی انجام شود. بلکه ضرورت داشت که کارشناسان مسائل اسلامی نقش موثری  را در این زمینه ایفا کنند پس به همین منظور ، امام ( ره )  فرمودند: « ستاد انقلاب فرهنگی در این زمینه از حوزه علمیه کمک بگیرد.»

به دنبال صدور فرمان امام خمینی مبنی بر همکاری حوزه و دانشگاه، طرحی از طرف حوزه تهیه شد. این طرح به تصویب جامعه مدرسین و ستاد انقلاب فرهنگی رسید و مورد تایید امام نیز قرار گرفت و برای اجرای آن دفتری به نام « دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» تاسیس شد.

سرانجام دانشگاههای کشور در بیست وهفتم آذر 1361 همزمان با سالروز وحدت حوزه و دانشگاه بازگشائی شد.