تبیان، دستیار زندگی
امروزه پولشویی یکی از بزهکاری های بزرگ مالی در سطح جهان شمرده می شود. و عبارت است از تبدیل یا جابجا کردن دارائی، با هدف پنهان داشتن خاستگاه غیر قانونی آن یا کمک به هر کسی که با این جرائم سروکار دارد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : زهره حیدری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرآیند تمیز کردن پول کثیف!


یکی از مصادیق مجرمانه ای که در پرونده اختلاس اخیر مورد توجه و بررسی است، اقدام به پولشویی است. در نوشتار زیر باختصار درباره ماهیت پولشویی و چگونگی آن صحبت کرده ایم


پول شویی

امروزه پولشویی یکی از بزهکاری های بزرگ مالی در سطح جهان شمرده می شود. و عبارت است از تبدیل یا جابجا کردن دارائی، با هدف پنهان داشتن خاستگاه غیر قانونی آن یا کمک به هر کسی که با این جرائم سروکار دارد.

پولشویی روندی از جریان پول است که درآمدهای ناشی از فساد و اقتصاد زیرزمینی به چرخه سالم اقتصاد وارد می شود و صورت قانونی به خود می گیرد. این پدیده به دنبال پیشرفت و نوآوری های سامانه پولی و بانکی کشورها، پیچیدگی و گستردگی بیشتری پیدا می کند.

بررسی های صورت گرفته در این حوزه نشان داده است که کشورهای رو به توسعه، بیشتر با خطر پولشویی روبرو هستند، زیرا در این کشورها در سایه نارسایی دولت، به کارگیری روش های غیر قانونی آسان تر است. اما در مورد اینکه چه کشورهایی شرایط تطهیر این نوع پول ها را دارند، بستگی به ساختار اقتصادی آن کشورها دارد. عواملی نظیر ساختار اقتصادی ناسالم، شفاف نبودن قوانین، انحصارات و تمرکز قدرت در دست عده ای خاص و در کشور ما علاوه بر این عوامل، دولتی بودن اقتصاد، شرایط مناسب و مساعدی را برای ایجاد پول نامشروع و کثیف ایجاد می کند.

اصل 49 قانون اساسی دولت را موظف نموده که ثروت های ناشی از ربا، غصب، اختلاس، سرقت، قمار، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطعه کاری ها و معاملات دولتی ، فروش زمین های موات و مباهات اصلی و دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیر مشروع را در اختیار گرفته و به صاحب حق رد کند و در صورت معلوم نبودن او، به حساب بیت المال واریز نماید.

انواع پول های کثیف

انواع پول هایی که می تواند به صورت نامشروع در جامعه مطرح باشد به سه گدوه تقسیم می شود که عبارتند از پول های کثیف یا پول های آغشته به خون، پول های سیاه و پول های خاکستری.

پول های خاکستری: پول هایی که از درآمد حاصل از فروش کالا و یا انجام دادن کارهای تولیدی به دست آید، ولی از نظارت دولت پنهان می ماند و دولت از آنها بی اطلاع است. که معمولاً برای فرار از مالیات ها این کارها انجام می شود.

پول سیاه: پول سیاه از قاچاق کالاست به طوری که از قاچاق کالا و شرکت در معاملات پرسود که خارج از عرف طبیعی در جامعه صورت می گیرد، بدست می آید.

براساس برآوردصندوق بین المللی پول آثار پولشویی به سه بخش آثار اقتصادی و آثار اجتماعی و آثار امنیتی تقسیم می شود

پول های کثیف یا آغشته به خون: مربوط به نقل و انتقال مواد مخدر است.

فرآیند پولشویی

پولشویی فرآیند مستمر، پیچیده، دراز مدت و گروهی است که به طور معمول در مقیاسی بزرگ انجام می گیرد و می تواند از محدوده جغرافیایی یک کشور فراتر رود، بر اساس این فرآیند عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه با گذر از مراحل مختلف وارد نظام مالی و فعالیت های قانونی می شوند و با پنهان ماندن منشا قانونی آن ظاهری قانونی می یابند. به طور کلی پولشویی مراحل سه گانه زیر را تشکیل می دهد، این مراحل ممکن است همزمان در جریان یک انتقال انجام شود ولی گاهی ممکن است در اشکال متفاوت و جداگانه صورت گیرد.

پول شویی

پولشویی در سه مرحله انجام می شود:

مرحله اول: قطع هرگونه پیوند مستقیم بین جرم و پولی که از آن بدست آمده است.

مرحله دوم: پنهان کردن پول برای جلوگیری از پیگیری قانونی

مرحله سوم: بازگرداندن دوباره پول به بزهکار به گونه ای که شیوه بدست آمدن و محل جغرافیایی آن شناخته نشود.

نام دیگر اولین مرحله، "مکانیابی" یا "جایگزینی" نام دارد؛ و عبارت است از عرضه منابع غیر قانونی به شبکه مالی به هدف وارد کردن آنها به زنجیره گردش مالی. این عمل با سپرده گذاری نقدی در موسسات مالی رسمی، غیررسمی و خرید کالاهای قیمتی انجام می شود.

مرحله دوم با عنوان "طبقه بندی" یا "لایه لایه کردن" ناظراست بر تبدیل درآمدهای حاصل از جرم به شکل های دیگر به منظور اختفای منبع و مالکیت وجوه، این مرحله با انجام عملیاتی مانند حواله وجه، خرید مستقلات و انتقال منابع به خارج از کشور صورت می گیرد.

آخرین مرحله در فرآیند پولشویی"یکپارچه سازی" یا "ادغام کردن" است و عبارت است از وارد کردن پول سشته شده توسط استفاده کننده نهایی به سیستم مالی کشور، تا از تجسسات و تحقیقات سازمان های رسمی در جهت یافتن علت موجودی پول در امان باشد.

آثار پولشویی بر اقتصاد کشور

پولشویی عملیات بازارها را مختل می کند. معاملاتی که برای مقاصد پولشویی صورت می گیرد، تقاضا برای نقدینگی را افزایش می دهد. نرخ بهره و معاملات را بی ثبات می کند. به رقابت غیرعادلانه منجر می شود و تورم را در کشورهایی که تبهکاران فعالیت های تجاری خود را انجام می دهند، به شدت افزایش می دهد.

پولشویی روندی از جریان پول است که درآمدهای ناشی از فساد و اقتصاد زیرزمینی به چرخه سالم اقتصاد وارد می شود و صورت قانونی به خود می گیرد

پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات بازارهای مالی را از بین می برد. چنانچه نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خودرا از دست دهد، تمام سیستم مالی کشور حتی نظام مالی منطقه مورد نظر دچار آسیب پذیری جدی می شود.کشورهای کوچک در برابر پدیده پولشویی آسیب پذیری بیشتری دارند. پولشویی بر توزیع درآمد نیز اثر گذار است؛ زیرا تطهیر پول و فعالیت مجرمانه، منجر به تغییر جهت درآمدها از سرمایه گذاری های بلندمدت به سوی سرمایه گذاری های کوتاه مدت و خطرناک و پربازده در بخش تجاری می شود. به طور کلی براساس برآوردصندوق بین المللی پول آثار پولشویی به سه بخش آثار اقتصادی و آثار اجتماعی و آثار امنیتی تقسیم می شود.

پول شویی

نتیجه گیری:

بررسی ماهیت جرم پولشویی و شواهد موجود نشان می دهد که پولشویی در محیطی که شرایط زیر را داشته باشد، قابل انجام خواهد بود:

*کریدور فعالیت های مجرمانه و غیر قانونی باشد.

*بخش های غیر رسمی اقتصاد فعال باشند.

*بخش های رسمی به خصوص بازار مالی از کارآیی لازم برخوردار نباشند.

*قوانین ضد پولشویی چندن فعال نباشد.

*ریسک عملیت پولشویی چندان قابل توجه نباشد.

*بازارهای مالی به صورت حاشیه ای و توسعه نیافته، اما مرتبط با بازارهای مالی پیشرفته وجود داشته باشد.

*روش های پولشویی برای دست اندرکاران بازارهای مالی قانونی، بانک ها و دیگر عوامل اجرایی شناخته شده نباشد.

*به راحتی بتوان درآمد بدست آمده را برای فعالیت های مجرمانه دیگر به مکان های دیگر انتقال داد.

بنابراین می توان گفت مستعدترین کشورها برای عملیت پولشویی کشورهایی هستند که؛ کنترل اقتصادی دولت برآنها ضعیف است،  نظام اداری ناکارآمد دارند، با کمبود منابع مالی روبرو هستند، نظام مالی غیر شفاف و اقتصاد زیرزمینی گسترده ای دارند؛ بنابراین شناسایی شرایط ایجاد این جرم اقتصادی می تواند به مبارزه دقیق تر با آن منجر شود و مطالعه وبررسی های دقیق تر و ارائه آموزش ها لازم برای مسئولین سیستم بانکی و مالی کشور می تواند به این امر کمک نماید.

زهره حیدری

بخش اقتصاد تبیان