آینده ی سینمای دفاع مقدس

یکی از گونه (ژانر) های رایج سینمای امروز جهان که در جذب مخاطب بسیار موفق بوده است سینمای جنگ است . این ژانر به ویژه پس از جنگ جهانی دوم مورد توجه بیشتری قرار گرفت . امروز بعد از گذشت 67 سال از پایان جنگ جهانی دوم هنوز این حادثه ی تاریخی دست مایه ی شکل گیری فیلم های زیادی است یا به عنوان مثالی دیگرهنوز اتفاقات جنگ ویتنام  در آثار  سینما گران هالیوودی دیده می شود هر چند که در ظاهر این فیلم ها از گونه ی سینمای ضد جنگ تبعیت می کردند و برای دوباره پیش نیامدن جنگی مثل جنگ ویتنام ساخته شده بودند ، اما در مقام عمل این تاثیر،ایجاد نشد وجنگ های بعدی آمریکا ،نشانه ی این بود که حس ضد جنگ و انسان دوستی ها نه در ذهنیت زمامداران موثر بوده و نه فیلم ها به جهت تغییر نگرش ساخته شده . شاید هدف سرمایه گذاران این فیلم ها به رخ کشیدن امکانات نظامی خودشان و ایجاد فضای رعب و وحشت باشد که اگر  به لشکر کشی دوباره ای به قرار بشود با تاثیر پذیری از فضای فیلم ها به پیرزی نزدیک تر باشند.

اما رویکرد سینمای جنگی در ایران چگونه است؟ هدف گذاری ساخت فیلم ها در زمان جنگ با زمان بعد از آن یکی خواهد بود؟ نیاز های امروز این سینما چیست؟ و اصلی ترین وسیله برای حفظ مخاطب در این گونه چه چیزهایی خواهد بود؟

طبیعی است در زمان جنگ و سال های دفاع مقدس هنر وسینما که موضوع این بحث است اولین هدف ودر واقع  مهم ترین هدفی را که باید دنبال کند ایجاد حس سلحشوری میان تک تک افراد جامعه است چه آن هایی که در جنگ حاضرند، چه آن هایی که اعضای خانواده یشان را در جنگ می بینند، و حتی ایجاد حس هم زاد پنداری میان مدافعین وطن وکسانی که خودرا از جنگ کنار می کشند.

اما بعد از پایان جنگ مهم ترین اولویت ارزشی که لزوم پرداخت به سینمای جنگ را کماکان نشان دهد چیست؟ فقط حفظ واحیای بخشی از تاریخ؟ زنده نگه داشتن یادوخاطره ی جوانان رزمنده ومدافع وطن؟ یا اهداف دیگری هم می تواند پیش رو باشد؟ اگر سینمای دفاع مقدس همین موارد ذکرشده را به درستی اجرایی کند قطعا نمره ی قبولی گرفته است ولی کشوری که به دلایل مختلف در هر لحظه در خطر تجاوز وجود دارد ومردمی با هوشند که در هر زمان پیش بینی لازم برای بحران ها را داشته باشند ریال پس ایجاد این حس سلحشوری که در زمان جنگ لازم به نظر می رسد برای دوران پس از آن نیز ضروری خواهد بود.

از میان فیلم هایی که دقیقا به موضوع جنگ- نه صرفا مضامین مرتبط با آن-پرداخته اند و از قضا بعداز اتمام جنگ هم ساخته شده اند به سرزمین خورشید ،کیمیاو دوئل هر سه ساخته ی احمدرضادرویش می توان اشاره کرد . سرزمین خورشید تماما در دوران جنگ اتفاق می افتد،رویکردی روان شناختی به آدم هایی دارد که جنگ را نمی شناختند ،و حالا هر کدام با چالش رو به رو نوع ویژه ای برخورد می کنند. سرزمین خورشید از این حیث فیلم خاصی است ،تاریخ مصرف ندارد ، به لایه هایی از وجود انسان می پردازد که در هر زمانی و حتی برای هر قومیت وملتی قابل درک والبته دغدغه خواهد بود.

رویکرد مدیران سینمایی کشور ، در توجه به سینمای دفاع مقدس در جشنواره ی فیلم فجر امسال از تعداد آثارساخته شده در این ژانر وهم البته کیفیت مطلوب نسبت به فیلم های دیگر موید این مدعاست. فیلم های شاخص امسال  ، روزهای زندگی ساخته ی پرویز شیخ طادی، ملکه ساخته ی محمد علی باشه آهنگرو ضد گلوله کار مصطفی کیایی نه فقط به عنوان آثار استاندارد ژانر دفاع مقدس، که در مجموع کل آثار نظر مخاطبین را تامین کردند . ضد گلوله در مایه های طنز شباهت هایی به لیلی با من است داشت والبته به همه نشان داد بدون بی نزاکتی وزیر سوال بردن آدم ها و ارزش ها دقیقا اتفاق نادرستی که در اخراجی ها افتاد هم می توان فضای جبهه را نشان داد.

آنچه سینمای جنگ را در این سال ها تهدید می کند اتفاقا بدعت هایی است که در فیلم هایی مثل سه گانه ی اخراجی ها پایه گذاری می شود یا شخصیت پردازی های دور از واقعیت که از قهرمان ملی در پاریس تا پاریس ساخته می شوند .

خوشبختانه پرویز شیخ طادی در روزهای زندگی دچار این اشتباه نشده ، حالتی که بر آدم هایش می گذرد ، برای هر آدمی قابل درک است ، و این رویکرد روان شناختی در مسیر معماری شخصیت ها دقیقا نیاز امروز سینمای دفاع مقدس است . فیلم در مورد موضوعات مرتبط با جنگ یا آدم های جنگ بعد از پایان آن زیاد ساخته شده است –اکثر فیلم های مرحوم رسول ملا قلی پور و  ابراهیم حاتمی کیا از این دسته اند- ولی آ نچه نیاز سینمای دفاع مقدس است ، اتفاقا ساخت فیلم هایی است که بر پایه ی حوادث تاریخی داستان پردازی شوند ، بازسازی صحنه هایی  که واقعیت جنگ را به درستی به تصویر می کشند از ملزومات جذب مخاطب است . پیش بینی که در مورد ملکه ، روزهای زندگی ،و ضدگلوله امیدواریم اتفاق بیا فتد.