عملیات های روز اول فروردین
عملیات قوچ سلطان 1/1/1360 عملیات فتح المبین 1/1/1361 عملیات آفندی مهدی(عج) 1/1/1367
عملیات قوچ سلطان :
عملیات قوچ سلطان در منطقه مریوان در اول فروردین ماه 1360 آغاز شد، این عملیات به منظور آزادسازی ارتفاع قوچ سلطان و روستاهای اطراف آن و با استعداد دو گردان از سپاه و ارتش اجرا گردید. در این عملیات نیروهای خودی ضمن آزادسازی ارتفاع یاد شده و روستاهای اطراف آن 87 تن از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.
عملیات فتح المبین :
اول فروردین ماه 1361 در حالی که رزمندگان اسلام برای حمله آماده‌اند و بی صبرانه منتظر شنیدن رمز عملیات هستند، اما از اعلام شروع حمله خبری نمی شود. سلحشوران اسلام هم چنان منتظر می مانند تا قرارگاه فرماندهی آغاز حمله را اعلام کند. روز دوّم فروردین ماه، مقر فرماندهی سپاه و ارتش آماده صدور دستور عملیات می شود. استخاره برادر محسن رضایی، به قرآن کریم آیه 17 سوره مبارکه فتح را در مقابل دیدگان فرماندهان جنگ می‌گذارد و بدین ترتیب عملیات، فتح‌المبین نام گذاری می شود. زمانی که عقربه ساعت روی 30 دقیقه بامداد قرار می گیرد، پیام رمز شروع عملیات توسط فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سردار محسن رضایی) و فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (سپهبد شهید صیاد شیرازی) صادر می شود.
عملیات فتح المبین- مرحله اول
بسم الله الرّحمن الرّحیم؛ بسم‌الله القاصم الجبارین. یا زهرا(س)، یا زهرا(س)، یا زهرا (س). سرانجام با این پیام مبارک، عملیات فتح المبین در تاریخ 2/1/61 در ساعت 30 دقیقه بامداد در غرب دزفول و شوش(بدون آتش تهیه) آغاز می شود. اهداف این عملیات انهدام دشمن، آزادسازی ارتفاعات و مناطق جنوب کشور می باشد. رزمندگان سپاه، بسیج و ارتش جمهوری اسلامی ایران با شنیدن رمز عملیات، از کمین گاه های خود خارج شده و راه رسیدن به دشمن را در پیش می گیرند.
مرحله دوم عملیات در کمتر از 24 ساعت، شروع می شود و رزمندگان بار دیگر به مواضع دشمن متجاوز یورش می برند. این در حالی است که رادیو بغداد مثل همیشه عملیات ایران را شکست خورده اعلام کرده و پس از آن تهدید می‌کند که در صورت ادامه حمله از اسلحه های گوناگون و جدید خود بهره خواهد گرفت. در تاریخ 4/1/61 در ساعت یک بامداد و با رمز مبارک «یا زهرا(س)» نیروهای اسلام هجوم های ویرانگر خود را آغاز می کنند و...
برای این مهم چهار محور فجر، قدس، نصر و فتح در نظر گرفته می شود. در همان ابتدای عملیات، دو گردان از سپاه و دو گردان از ارتش بدون درگیری با دشمن، از خطوط مقدم نیروهای عراق گذشته و اقدام به دور زدن توپخانه آن ها می کنند. رزمندگان اسلام چنان هوشیارانه و با احتیاط کامل از روی سنگرهای دشمن عبور می کنند که حتی دشمن متوجه آن ها نمی شود. بدین ترتیب رزمندگان خود را به نزدیک توپخانه عراق می رسانند. دشمن مشکوک می شود و در محور شمالی شروع به گلوله باران و شلیک منور می کند. 5/1 ساعت پس از آغاز حمله، فرماندهان توپخانه دشمن خبر می دهند که مورد حمله قرار گرفته‌اند و توپخانه آنان در حال سقوط است، ولی از فرماندهی جواب داده می شود هیچ علامتی که نشان از عملیات باشد، مشاهده نمی شود. بار دیگر مسئول توپخانه با التماس از فرماندهان رده بالا می خواهد که نیروی کمکی به محل اعزام دارند، ولی مجدداً مسئولین رده بالا این ادعا را به تمسخر گرفته و آن را ناشی از مصرف بیش از حد مشروبات الکلی می دانند. در خاتمه به توپخانه گفته می شود در جلوی شما چند گردان زرهی مستقرند و آن ها هیچ گزارشی مبنی بر حمله ایرانی ها نداده‌اند، شما چطور ادعا می کنید که مورد حمله واقع شده‌اید؟ در ساعت یک و پنجاه دقیقه، اولین خاکریزهای دشمن سقوط می کند. هم چنین خمپاره اندازهای دشمن واقع در ارتفاعات کوت کابون محاصره شده و به تصرف در می آید. در ساعت 09/2 دقیقه به تمامی یگان ها در حالی که آتش تهیه وجود ندارد و دشمن نیز هم چنان در بی خبری است، دستور سرعت عمل داده می شود. ده دقیقه بعد از دستور قرارگاه فرماندهی ایران، دشمن متوجه حمله سرتاسری ایران شده و به تمامی نیروهای خود دستور آماده باش می دهد. در جبهه شمالی(قدس) با هجوم برق آسای رزمندگان اسلام، مواضع دشمن سقوط می کند و تانک های آن ها از مهلکه می گریزند و فرصت مناسبی پیش می آید تا تحکیم مواضع موقتی انجام گیرد.
در جبهه جنوبی(فتح) نیز با حمله سریع نیروها، ارتباط یگان های دشمن در منطقه قطع می شود و آن ها با سردرگمی به هر سو پراکنده می شوند تا از آتش رزمندگان اسلام در امان بمانند. در جبهه میانی(فجر) رزمندگان اسلام(سه راه) شلیبیه را محاصره می کنند و پس از نبردی سنگین، مواضع دشمن سقوط کرده و فرصت نفوذ به عمق مواضع دشمن فراهم می آید. در جبهه شمال شرقی منطقه عملیاتی(نصر) عملیات با موفقیت صورت می گیرد و فرماندهان بعثی بدون مقاومت جدی از مهلکه فرار می کنند. بدین ترتیب نیروهای عراقی از هر سو مورد هجوم قرار می گیرند و مواضع آن ها یکی پس از دیگری سقوط می کند. عراقی ها برای چندمین بار با توپخانه‌های خود تماس می گیرند تقاضای اجرای آتش می کنند، اما از آتش توپخانه خبری نمی شود. صدای تکبیر رزمندگان اسلام چنان رعبی در دل عراقی ها می افکند که گروه گروه تسلیم می شوند. آرپی جی زن ها و شکارچیان تانک با اقدامات متهورانه خود، حماسه‌ای فراموش نشدنی خلق می کنند.
اول فروردین ماه 1361 در حالی که رزمندگان اسلام برای حمله آماده‌اند و بی صبرانه منتظر شنیدن رمز عملیات هستند، اما از اعلام شروع حمله خبری نمی شود. سلحشوران اسلام هم چنان منتظر می مانند تا قرارگاه فرماندهی آغاز حمله را اعلام کند. روز دوّم فروردین ماه، مقر فرماندهی سپاه و ارتش آماده صدور دستور عملیات می شود. استخاره برادر محسن رضایی، به قرآن کریم آیه 17 سوره مبارکه فتح را در مقابل دیدگان فرماندهان جنگ می‌گذارد و بدین ترتیب عملیات، فتح‌المبین نام گذاری می شود
آرپی جی زن ها خود را در مقابل گلوله مستقیم تانک قرار می دهند و شکار آن ها، منطقه را به آتش می‌کشند. شلیک بی امان شکارچیان تانک چنان است که امان از دشمن گرفته می شود. تیپ یک لشکر 10 زرهی عراق که عامل اصلی جنایت هویزه بود و با انجام پاتک های متعدد، تعداد زیادی از رزمندگان شجاع اسلام را به شهادت رسانده بود، هدف سنگین ترین حملات بی‌امان رزمندگان قرار می گیرد. این حمله چنان است که مقر تیپ مزبور به جهنمی از آتش مبدل می شود. به دستور صدام باقی مانده این تیپ راه گریز را در پیش می گیرند و تعداد زیادی هم به اسارت در می‌آیند. نزدیکی صیح، با روشن شدن هوا عراقی ها چشم امید به حمایت نیروی هوایی می دوزند. رزمندگان اسلام که دست بردار نبوده و هم چنان به دشمن ضربات سنگینی وارد می کنند و در حالی که جنگنده های عراق با بمباران وسیع تلاش می کنند ظفرمندان اسلام را وادار به عقب نشینی کنند، نیروهای عمل کننده در محور شمالی و جبهه قدس، پادگان عین خوش و مناطق اطراف را کاملاً به تصرف خود در می‌آورند و پس از آن، دستور تحکیم و تثبیت مواضع صادر می شود. محور شمالی منطقه عین خوش و امام زاده عباس و جاده تدارکاتی دهلران(که در دست دشمن بود) سقوط می کند. در جبهه شمال شرقی تپه‌های علی گره زرد و شاوریه و توپخانه سنگین دشمن و سه راهی و ارتفاعات نادری به تصرف در می‌آید. در جبهه میانی(جنوب شرق) نیز خطوط و خاکریزهای دشمن تسخیر می شود و توان رزمی دشمن تا سی درصد منهدم شده و اهداف دیگری هم محاصره می شوند. در جبهه جنوب نیز خطوط مقدم دشمن تسخیر و پس از وارد کردن ضرباتی به ماشین جنگی دشمن، تا دامنه ارتفاعات رقابیه فتح می شود. در این مرحله مجموعاً 650 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی آزاد و بیش از 6000 نفر اسیر و 10000 نفر کشته و زخمی می شوند و چندین تیپ و گردان زرهی و مکانیزه دشمن نیز منهدم می شود و توپخانه آن ها سالم به غنیمت رزمندگان اسلام در می‌آید.
عملیات فتح‌المبین- مرحله دوم
پس از پیروزی خیره کننده مرحله اول عملیات و قرار گرفتن نیروهای اسلام در حالت تهاجمی، فرماندهان سپاه و ارتش تصمیم می گیرند مرحله دوم عملیات را با سرعت تمام آغاز کنند تا دشمن نتواند به بازسازی یگان های خود بپردازد. با گرم شدن تنور عملیات و پیروزی های درخشان، نیروهای داوطلب مردمی، گروه گروه برای شرکت در عملیات به منطقه جنگی اعزام می شوند. کثرت نیرو یکی از عوامل سرعت بخشیدن به مرحله دوم عملیات می شود. مرحله دوم عملیات در کمتر از 24 ساعت، شروع می شود و رزمندگان بار دیگر به مواضع دشمن متجاوز یورش می برند. این در حالی است که رادیو بغداد مثل همیشه عملیات ایران را شکست خورده اعلام کرده و پس از آن تهدید می‌کند که در صورت ادامه حمله از اسلحه های گوناگون و جدید خود بهره خواهد گرفت. در تاریخ 4/1/61 در ساعت یک بامداد و با رمز مبارک «یا زهرا(س)» نیروهای اسلام هجوم های ویرانگر خود را آغاز می کنند و دشمن که توان مقابله را در خود نمی بیند، تیپ های جدید را از دیگر مناطق به محل درگیری اعزام می کند. رزمندگان اسلام از سه محور(تنگه رقابیه، ارتفاعات میش داغ و تنگه دلیجان) بر دشمن هجوم می برند. در فاصله دو عملیات دشمن بخشی از نیروهای زرهی خود را از منطقه جنوب به طرف شمال اعزام می کند و موفق می شود امامزاده عباس و دشت عباس را تصرف کند.
رزمندگان اسلام که حدود 8 کیلومتر در خاک دشمن پیشروی می کنند، ولی از دشمن اثری نمی بینند. پس از مدتی اولین میدان مین دشمن به عمق 300 متر دیده می شود و بلافاصله آتش تیربار و دوشکا به سمت رزمندگان شلیک می گردد. نبردی سخت در می گیرد و سرانجام در نزدیکی صبح دشمن با تحمل شکستی سخت، اقدام به عقب نشینی می کند. در جریان مرحله دوم درگیری، لشکر یک مکانیزه عراق ضربات سختی را متحمل می شود. با روشن شدن هوا، نیروی هوایی دشمن وارد عمل می شود که با پدافند قوی آتشباری ایران، تعدادی هواپیما ساقط می شوند و بقیه با بمباران های بی هدف، آسمان منطقه را ترک کرده و از معرکه می گریزند. دشمن پس از عقب نشینی موقت، بار دیگر در منطقه و ارتفاعات حساس رقابیه اقدام به پاتک سنگین می کند و با تمام قوا تلاش می کند منطقه را در کنترل بگیرد، که با مقاومت کم نظیر قوای اسلام مواجه می شود. در این نبرد شدید تعدادی از تانک های دشمن مورد هدف قرار گرفته و در آتش می سوزند و تعداد زیادی از فریب خوردگان ارتش عراق کشته می شوند و تعدادی هم به اسارت رزمندگان اسلام در می آیند. بدین ترتیب بار دیگر دشت عباس و رقابیه از چنگ دشمن خارج می شود. آرایش دشمن به هم می خورد. نیروهای عراقی به صورت سرگردان در منطقه پراکنده می شوند و بناچار به جای اول فراخوانده می شوند. در نتیجه، توان رزمی آنان لحظه به لحظه با تهاجم نیروهای ایران از زمین و هوا، تحلیل رفته و نیروها گروه گروه خود را تسلیم می کنند. در پایان مرحله دوم عملیات 65 درصد اهداف از پیش تعیین شده حاصل می شود.
عملیات فتح‌المبین- مرحله سوم
دو روز پس از پایان مرحله دوم و با اعزام های گسترده نیروهای داوطلب مردمی و هوشیاری و برنامه‌ریزی موفق فرماندهان سپاه و ارتش، سومین مرحله از عملیات فتح‌المبین در تاریخ 7/1/61(در نیمه شب) آغاز می شود. دشمن در محور عملیاتی شوش بهتر از دیگر محورها عمل می کند، زیرا در مقابل شوش، رادار و سایت 4 و 5 که نقش مهمی در رهگیری و کنترل منطقه ایفا می کند، وجود دارد و ارتش عراق با تمام توان سعی می کند آن را نگه دارد. صدام ادعا می کند که اگر ایرانی ها بتوانند سایت 4 و 5 را بگیرند، کلید بصره را به آن ها خواهد داد. برای آزادسازی این اهداف استراتژیک، محور نصر که در شمال شرق منطقه عملیاتی عمل می کرد، مأموریت می یابد دشمن را دور زده و در پشت سر آن ها اقدام به عملیات کند و محور مقابل دشمن(جبهه فجر) نیز مأمور می شود که با تمام قوا دشمن را از سمت مقابل مشغول کند. اولین درگیری بین رزمندگان اسلام و محافظین سایت 5 در ساعت 20/3 آغاز می شود. رزمندگان دیگر محورها که از تأخیر بسیار زیاد و درگیری نگران شده بودند، با رمز مبارک«یا زهرا(س)» حمله سهمگین خود را شروع می‌کنند.
نیروهای اسلام با استفاده از توپخانه دشمن که تصرف کرده بودند و سایر آتشبارها، جهنمی از آتش برای دشمن فراهم می کنند. در ساعت چهار بامداد، سایت 5 و در ساعت شش رادار به تصرف در می‌آید و پیشروی به سوی سایت 4 ادامه می یابد. با هجوم بی امان، سایت 4 نیز در ساعت هفت صبح از چنگ متجاوزان عراقی آزاد می شوند. در این لحظات، هر چهار محور فشار خود را افزایش می دهند و نیروهای وحشت زده عراقی در عملیات گازانبری نیروهای اسلام گرفتار می آیند. با انهدام گسترده نیروهای زرهی دشمن، دود سیاه رنگ حاصل از سوختن ادوات زرهی و مهمات دشمن، منطقه فتح‌المبین را فرا می گیرد، به طوری که دیده بانی مشکل می شود. با حضور نیروهای پیاده ایران در پس مانده نیروهای سرگردان دشمن، فرار و تسلیم به اوج خود می رسد. هوانیروز در این نبرد بی امان با شکار تانک ها و دیگر ادوات زرهی دشمن، کاری می کند فراموش نشدنی با آتش گرفتن تانک ها و انبار مهمات، دشمن رو به هزیمت می گذارد و در دشت وسیع منطقه پراکنده می شود. با الحاق کامل قوای ایران در نزدیک مرز بین المللی، راه هرگونه فرار بر نیروهای عراقی بسته می شود و بدین ترتیب نیروهای آنان دسته دسته اسیر شده و غنائم به دست رزمندگان اسلام می افتد. تنگه رقابیه و عین خوش مملو از اجساد دشمن می شود. در آخرین مرحله، پس از رسیدن به این دو تنگه، اهداف عملیات به طور صددرصد حاصل و فتح می شود و مهم ترین مواضع پدافندی، در اختیار ایران قرار می گیرد. در این شرایط که شکست نیروهای عراقی بسیار آشکار بود، رادیو بغداد با شور و هیجان اعلام می کند که نیروهای شجاع عراق هم چنان در حال پیشروی به سوی دزفول و شوش هستند و قوای ایران راه فرار را در پیش گرفته‌اند. با این پیروزی سپاه اسلام، شادی زایدالوصفی مردم و رزمندگان اسلام را در بر می گیرد و مردم در تمام کشور با چراغانی و پخش نقل و شیرینی، پیروزی فتح‌المبین را همراه ایام نوروز جشن می‌گیرند.
نتایج عملیات :
مناطق آزاد شده: جاده دهلران، دشت عباس، عین خوش و مناطق دشت چنانه و زمین های سرخه. مناطق شمال غربی خوزستان به اسامی ابوصلبی خات، علی گره زرد، عین خوش، تینه، برتازه، رقابیه، میش داغ، ارتفاعات 350 شاوریه، بلما، تپه چشمه و جوقینه، ارتفاع 202 و کمرسرخ. خارج کردن شهرهای دزفول، شوش، اندیمشک، پایگاه چهارم هوایی، جاده سراسری اندیمشک- اهواز و صدها روستا از زیر آتش دشمن. دستیابی به چاه‌های نفت ابوغریب در ارتفاعات تینه. تصرف و تأمین 5 پاسگاه مرزی.
تجهیزات منهدم شده دشمن:
18 فروند هواپیما. 3 فروند هلی‌کوپتر. 361 دستگاه تانک و نفربر. صدها دستگاه خودرو نظامی و مقدار قابل توجهی از انواع سلام سبک و سنگین.
غنایم:
150 دستگاه تانک. 170 دستگاه نفربر. 500 دستگاه خودرو. 165 قبضه توپ 182، 130 و 152 میلیمتری. مقدار زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین. یک عدد کامل موشک سام 6 به همراه 3 فروند موشک. مقدار قابل توجهی از انواع مهمات ...
تعداد کشته و زخمی دشمن:
25000 نفر. تعداد اسرا: 15000 نفر.
بازتاب عملیات فتح المبین - پیام حضرت امام(ره)
امام خمینی، فرمانده کل قوا، که با اهتمام خاص به حوادث جنگ عنایت دارند، عملیات را از طریق فرماندهان عالی جنگ تعقیب و هدایت می نمایند. در یکی از شب های عملیاتی پیامی توسط فرمانده کل سپاه، برای زرمندگان مستقر در منطقه عملیاتی فتح‌المبین ارسال نموده و برای آنان دعا و آرزوی موفقیت می کنند. رزمندگان اسلام با دریافت پیام امام، جانی دوباره گرفته و با روحیه‌ای عالی به دشمن متجاوز حمله می کنند. «قلم قاصر است که احساسات خویش را ابراز کنم... رحمت واسعه خداوند بر آن مادران و پدرانی که شما شجاعان نبرد در میدان کارزار و مجاهدان با نفس در شب های نورانی را در دامن پاکشان تربیت نمودند. مژده باد بر شما جوانان برومند، در تحصیل رضای پروردگار که از بالاترین سنگرهای روحانی و معنوی است. شما در دو سنگر روحانی و جسمانی، ظاهری و باطنی پیروزید. مبارک باد بر بقیه‌الله(ارواحنا له الفداء) وجود چنین رزمندگان ارزشمند و مجهدان فی سبیل‌الله که آبروی اسلام را حفظ و ملت ایران را روسفید و مجاهدان راه خدا را سرافراز نمودید. ملت بزرگ ایران و فرزندان اسلام به شما سلحشوران افتخار می کنند. آفرین بر شما که میهن خود را بر بال فرشتگان نشاندید و در میان ملل جهان سرافراز نمودید. مبارک باد بر ملت، چنین جوانان رزمنده‌ای و بر شما چنین ملت قدردانی که به مجرد فتح و پیروزی توسط رزمندگان به دعا و شادی برخاستید. این جانب از دور دست و بازوی قدرتمند شما را که دست خداوند بالای آن است، می بوسم و به این بوسه افتخار می کنم... یا لیتنی کنت معکم فافوز فوزاً عظیماً.» روح الله الموسوی الخمینی.
عملیات آفندی مهدی(عج) :
ارتفاعات آهنگران و تپه 654 در منطقه عمومی سرپل ذهاب که در اشغال عراق بود هدف عملیات مهدی (عج) قرار گرفت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران با تشکیل تیپ های تکاور 25،35 ،45 از گردانهای تکاور لشکرهای تابعه خود توانسته بود نیروی قابل توجهی را سازماندهی کند که بتوانند با تحرک مناسب عملیات های مستقل را انجام دهند.
صدام ادعا می کند که اگر ایرانی ها بتوانند سایت 4 و 5 را بگیرند، کلید بصره را به آن ها خواهد داد. برای آزادسازی این اهداف استراتژیک، محور نصر که در شمال شرق منطقه عملیاتی عمل می کرد، مأموریت می یابد دشمن را دور زده و در پشت سر آن ها اقدام به عملیات کند و محور مقابل دشمن(جبهه فجر) نیز مأمور می شود که با تمام قوا دشمن را از سمت مقابل مشغول کند. اولین درگیری بین رزمندگان اسلام و محافظین سایت 5 در ساعت 20/3 آغاز می شود. رزمندگان دیگر محورها که از تأخیر بسیار زیاد و درگیری نگران شده بودند، با رمز مبارک«یا زهرا(س)» حمله سهمگین خود را شروع می‌کنند.
قرارگاه لشکر 81 زرهی کرمانشاه با ارائه طرحی ضمن پدافند از منطقه واگذاری به منظور انهدام نیروهای دشمن و تسهیل عملیات های آینده در منطقه غرب کشور مامور گردید ارتفاعات آهنگران را تصرف و اشغال نماید عملیات مذکور در آخرین روز اسفند ماه سال 1366 ساعت 10 شب آغاز گردید و در یکم فروردین ماه سال 1367 پایان یافت .
تلاش رزمندگان اسلام و سربازان جان بر کف در تسخیر سنگرهای اولیه دشمن از جمله صحنه های بسیار ارزشمند دفاع مقدس است که هر چند به تثبیت اهداف تعیین شده به طور کامل منجر نشد، ولی ثمرات ارزشمندی را به ویژه در کسب تجربه برای تیپ های تازه تشکیل شده فراهم آورد سرلشگر شهید علی پارسا از فرماندهان نیروی زمینی ارتش در این عملیات به شهادت رسید.
نتیجه :
- نیروهای خودی موفق به نگهداری هدف های پیش بینی شده نشدند. ولی یک گردان کماندویی و گردان پیاده دشمن به استعداد 50% منهدم شد.
- تعداد قابل توجهی کشته و زخمی شده و 22 نفر از عراقی ها به اسارت درآمدند.
تعداد قابل توجهی از ادوات جنگی دشمن منهدم گردید.
فرآوری : رها آرامی بخش فرهنگ پایداری تبیان
منابع :
سایت ساجد
کتاب اطلس نبردهای ماندگار
راسخون
