عباداتی به سادگی نگاه (1)

بسم الله الرحمن الرحیم

گاهی نگاه انسان آنقدر ارزش پیدا می کند که خودش عبادت خداست و از سطح دنیا بالاتر رفته و ارزش آخرتی پیدا می کند و با عبادتی به سادگی نگاه، می توان رشد و ترقی پیدا کرد.

در معارف خانه وحی، مواردی از این نگاههای قیمتی را به ما گفته اند: نگاه به چهره امیر المؤمنین، اهل بیت علیهم السلام، امام علیه السلام، سادات و فرزندان پیامبر، عالم ربانی، مصحف (قرآن)، نگاه با محبت به والدین، نگاه با محبت به والدین به فرزند، نگاه به پیشوای عادل، برادر دینی، دریا و...

جالب اینجاست که اینها غالبا نگاههایی همراه با لذت هستند و می توان همراه لذت بردن از زندگی عبادت نمود.

چهره نورانى امیرمؤمنان

از فضائل بى‌نظیر امیرمؤمنان علیه السلام در میان اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله، این است که روایات متعددى در منابع اهل سنت در این زمینه وجود دارد كه ثابت مى‌كند نگاه كردن به چهره نورانى امیرمؤمنان علیه السلام عبادت است.

این فضیلت، از فضائل بى‌نظیر امیرمؤمنان علیه السلام به شمار مى‌رود و چنین روایتى در باره هیچ یك از اصحاب و به ویژه خلفاى سه گانه در كتاب‌هاى اهل سنت یافت نمى‌شود. درباره اثبات تواتر این روایت در منابع اهل تسنن، تحقیقات جالبی صورت گرفته است. (1)

1.       حجر مذرى مى‏گوید: به مكه وارد شدم و ابوذر رحمه الله (جندب بن جناده) در آن جا بود. در آن سال عمر بن خطاب نیز با طائفه‏اى از مهاجرین و انصار، از جمله على بن ابى طالب صلوات الله علیه، جهت زیارت خانه خدا آمده بودند.

با جناب ابوذر در مسجد الحرام نشسته بودم كه على بن ابى طالب (علیه صلوات اللَّه) از كنار ما گذشت و در کنارمان به نماز ایستاد؛ ابوذر چشم به او دوخت؛ پس گفتم: اى أباذر! خدا بر تو رحمت كند، به راستی تو به على (علیه السلام) نگاه مى‏كنى و چشم از وى برنمى‏دارى؟

ابوذر جواب داد: این كار را مى‏كنم، زیرا از حضرت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله شنیدم که مى‏فرمود:

النَّظَرُ إِلَى عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (ع) عِبَادَةٌ وَ النَّظَر ُ إِلَى الْوَالِدَیْنِ بِرَأْفَةٍ وَ رَحْمَةٍ عِبَادَةٌ وَ النَّظَرُ فِی الصَّحِیفَةِ یَعْنِی صَحِیفَةَ الْقُرْآنِ عِبَادَةٌ وَ النَّظَرُ إِلَى‏ الْكَعْبَةِ عِبَادَةٌ؛ نگاه به على بن ابى طالب علیه السّلام عبادت است و نگاه به مادر و پدر از روى محبت و مهربانى عبادت است و نگاه كردن به قرآن كریم عبادت است و نگاه كردن به كعبه عبادت است‏. (2)

2.        حدیث است که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:

مَثَلُ عَلِیٍّ فِیكُمْ أَوْ قَالَ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ كَمَثَلِ الْكَعْبَةِ الْمَسْتُورَةِ أَوِ الْمَشْهُورَةِ النَّظَرُ إِلَیْهَا عِبَادَةٌ وَ الْحَجُّ إِلَیْهَا فَرِیضَة (3)

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: مثل على علیه السّلام در بین شما مانند كعبه مستور یا مشهور است كه نگاه كردن به آن عبادت و حج و زیارت آن فریضه واجب است‏. (4)

3.       در حدیثى از امام صادق علیه السلام نقل شده كه پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:

النّظر إلى علیّ بن أبى طالب عبادة و ذكره عبادة و لا یقبل إیمان عبد إلّا بولایته و البراءة من أعدائه. (5)

نگاه كردن به على بن ابى طالب و یاد كردن از او عبادت است، و ایمان هیچ بنده‏اى پذیرفته‏ نمى‏شود، مگر آنكه ولایت او را بپذیرد و از دشمنانش بیزارى جوید. (6)

چهره سادات و ذریه پیامبر

4.       حسین بن خالد روایت می کند که آقا امام رضا علیه السلام فرمود:

النَّظَرُ إِلَى‏ ذُرِّیَّتِنَا عِبَادَةٌ؛ نگاه كردن به فرزندان ما عبادت است.

راوى گوید، پس از این کلام حضرت، سؤال شد: یا ابن رسول اللَّه! آیا نگاه كردن به امامان از شما عبادت است یا همه ذریه و اولاد پیغمبر (صلوات الله علیه و آله)؟ حضرت فرمود:

بَلِ النَّظَرُ إِلَى جَمِیعِ ذُرِّیَّةِ النَّبِیِّ (ص) عِبَادَةٌ مَا لَمْ یُفَارِقُوا مِنْهَاجَهُ وَ لَمْ یَتَلَوَّثُوا بِالْمَعَاصِی؛ نگاه كردن به همه فرزندان پیغمبر (صلی الله علیه و آله) تا جایى كه از روش رسول اللَّه جدا نشده و خویشتن را به گناهان آلوده نكرده‏اند عبادت است. (7)

بنا بر این، از نسل پیامبر بودن شرافتی است که هم دیگران باید احترامش کنند و هم خود سادات، با رعایت تقوای الهی در حفظ حرمت آن بکوشند، چنانکه خود معصومین علیهم السلام در این زمینه از دیگران پیش بودند و بیش از هر کسی در طاعت پرورگار به خود سخت می گرفتند.

5.      ابن نصر رازى از پدرش نقل می کند که می گفت:

مردى به حضرت رضا (علیه السلام) عرض كرد: به خدا قسم كه در روى زمین، از جهت پدر احدى شریفتر از تو نیست.

آن بزرگوار فرمود:

التَّقْوَى شَرَّفَهُمْ وَ طَاعَةُ اللَّهِ أَحْظَتْهُمْ؛ تقوى پدران مرا مشرف ساخت و اطاعت خدا ایشان را بهره‏مند گردانید.

مرد دیگرى به آن بزرگوار عرض كرد: به خدا قسم كه بهترین مردمان هستی.

آن حضرت فرمود:

لَا تَحْلِفْ یَا هَذَا؛ خَیْرٌ مِنِّی مَنْ كَانَ أَتْقَى لِلَّهِ تَعَالَى وَ أَطْوَعَ لَهُ؛ وَ اللَّهِ مَا نُسِخَتْ هَذِهِ الْآیَةُ وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم‏

اى مرد قسم یاد مكن. بهتر از من كسى است كه در نزد خدا تقواى او زیادتر از من باشد و اطاعت خدا را بیش از من رعایت كند. [فرضا اگر چنین کسی یافت می شد، بهتر می بود] به خدا قسم كه این آیه شریفه نسخ نشده است: وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم‏ (8)؛ و شما را ملتها و قبیله ها قرار دادیم تا یكدیگر را بشناسید. بى‏تردید گرامى‏ترین شما نزد خدا پرهیزكارترین شماست. (9)

آیت الله وحید خراسانی می فرماید:

«عنوان «ولد» عنوانی است که شامل کسانی هم که از ناحیه مادر فاطمی هستند، می شود؛ به حکم قرآن: «وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ» (10)، برهان این مطلب است. [توضیح: در آیه 84 و 85 سوره انعام، خداوند متعال حضرت عیسی علیه السلام را جزء ذریه حضرت ابراهیم علیه السلام، بر می شمارد، در حالی که عیسی بن مریم علیهما السلام پدر نداشت و از ناحیه مادر، فرزند ابراهیم علیه السلام است.]

اولاد منحصر به نسلی که از ناحیه پسر است، نیست؛ بلکه از ناحیه دختر هم ولد است. لذا تمام کسانی که از جهت پدر فاطمی هستند در در جه اولی، تمام کسانی که از ناحیه مادر فاطمی هستند در در جه دوم باید ...وظیفه خودشان را نسبت به مادرشان ادا کنند.

...شیخ صدوق در «عیون» روایتی نقل می کند. مضمون روایت این است: «نظر به صورت ذریه آن حضرت عبادت است.» این کلمه از کجا نشأت می گیرد؟ نظر به کعبه عبادت است. نظر به مصحف عبادت است. نظر به صورت عالم عبادت است. نظر به صورت یک فاطمی که فقط انتساب به او دارد عبادت است.

بعد سوال شد از امام هشتم این که نظر عبادت است نظر به ائمه از ذریه است؟ بیان امام این است که این نظر به همه ذریه فاطمه است. یعنی آن سیدی که چهارده قرن بعد هم بیاید نظر به قیافه او عبادت است...

فقط یک شرط دارد: مَا لَمْ یُفَارِقُوا مِنْهَاجَهُ وَ لَمْ یَتَلَوَّثُوا بِالْمَعَاصِی

در هر سیدی که این دو خصوصیت پیدا شود:

اول: از منهاج [و روش] رسول خدا خارج نشود.

دوم: لوث معصیت به دامنش ننشیند؛ این سید در دنیا نظر به صورتش عبادت می شود و در قیامت هم چراغ فروزان عرصه محشر می شود.

ولی همه این ها از برکت چیست؟ باید ریشه را پیدا کرد. سادات علویین علویات ذریه رسول که منحصرا غیر از طریق صدیقه کبری (سلام الله علیها) نیست واین هم از عجایب عالم است...» (11)

پی نوشت ها:

(1)    رک: سایت مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه)

(2)    بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏71، ص73؛ درر الأخبار با ترجمه ‏فارسى، ص259

(3)    كشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام، ص298، المبحث 15 فی تشبیهه بسورة الإخلاص و الكعبة و رأس النبی (ع) و تشبیه حقه بحق الوالد

(4)    آینه یقین، ص316، مبحث پانزدهم در تشبیه على(ع) به سوره اخلاص و كعبه معظمه و سر مبارك پیامبر اكرم(ص) و تشبیه حق آن حضرت به حق پدر نسبت به فرزند

(5)    امالی الصدوق 1/ 119 الإثنا عشریة/ 62 حلیة الأبرار 1/ 285

(6)    الحكم الزاهرة با ترجمه انصارى، ص159-160

(7)    عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص51، باب31؛ وسائل الشیعة، ج‏12، ص311؛ آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام، ص219، باب 165 استحباب نگاه كردن به اولاد صالح پیغمبر(ص)

(8)    حجرات/ 13

(9)    عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص236؛ عیون أخبار الرضا علیه السلام - ترجمه آقا نجفى، ج2، ص482

(10)انعام/ 84

سایت گفتگوی قرآنی؛ با اندکی تلخیص در بیانات آیت الله وحید خراسانی

تهیه و فرآوری : حامد رهنما ، گروه حوزه علمیه تبیان