تبیان، دستیار زندگی
خدا از ابتدای پیدایش تا آخر به صورت یک جریان پیوسته است و یک نام دارد که همان اسلام است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انواع ادیان و مذاهب، چرا؟

دین

اینکه از روزگاران گذشته تا عصر ما چند مذهب و مکتب در میان بشر رایج و حاکم بوده ما را اطلاع درستی از آن نیست. نیز اینکه در عصر ما و در جای جای این کره خاکی چند مکتب و مذهب حیات و حضور دارند باز هم از آن بی خبریم. ولی مطالعه ی اجمالی در تاریخ ادیان و حیات ملت ها به ما نشان می دهد که رقم مذاهب و ادیان گذشته و حال متعدد و توان شمارش آن از امکان ما خارج است.

چه بسیار بودند ادیان و مذاهبی که در روزگاری میان مردم حضور داشته و پس از چند صباحی از میان رفتند، آنچنان که امروز حتی نامی از آنها نیز وجود ندارد و چه بسیار دیگر که در عصر و زمانی در جامعه حضور داشته و تدریجا تحویل و تغییر یافته و حتی مسخ شده اند و ما امروز تنها شبح هایی از آنها را می بینیم. ادیان و مذاهب را از جهات متعددی می توان دسته بندی کرد که شاید بهترین آنها به صورت زیر باشد:

الف – مذاهب بشر ساخته: منظور، مذاهب و ادیان و یا شبه ادیان هستند که ساخته فکر بشرند و ما در این زمینه به نمونه هایی برخورد می کنیم که اهم آنها عبارتند از:

1- ره آورد فردی: دین و یا شبه دینی است که توسط یک فرد پدید آمده و امروزه مورد رعایت و عمل عده ای می باشد. مذهب بود! کنفسیوس از این نوع است. البته آنچه را که آنان برای بشر آورده اند، دین نیست بلکه شامل یک سری از دستورات تعالیم اخلاقی است که توسط آنها پیشنهاد شده است.

2- ره آورد جمعی: گاهی یک مذهب یا یک مکتب زاییده فکر یک جمع و یا برگرفته از اندیشه جمع است که در زمانی معین و یا در جریان تاریخ، صورت تکاملی پیدا کرده و مورد پذیرش و عمل عده ای قرار گرفته است، مثل هومانیسم یا انسان گرایی، ماتریالیسم یا ماده گرایی و .... که این ها نیز بر اساس ملاک ها عنوان دین نمی توانند داشته باشند. بد نیست متذکر شویم که این ره آوردهای جمعی امروزه در قالب ایدئولوژی های متعددی چون سرمایه داری،کمونیسم، فاشیسم عرضی وجود دارند و هر کدام مدعی تأمین سعادت بشرند. شگفت این که پیروان هر کدام سعی دارند خط و ایدئولوژی خود را کاملتر و برترین معرفی کنند، بدون آنکه حاضر باشند در پای عقیده شان جان فشانی کنند (خلاف آنچه که در مذهب است)

دینی که از جانب خدا باشد در طول تاریخ واحد و همان دین فطری است. دین ابراهیم همان بود که یهود، و دین مسیحیت همان بود که دین اسلام، اگر در عصر ما در بین آن ها تفاوتی می بینیم بخاطر ورود دست تحریف در برخی از آنهاست. کمال یک دین در عمر ترقی و پیشرفت بشراست. به عبارت دیگر دینی چون اسلام کاملتر و دامنه آن وسیع تر از دین مسیح است، زیرا مردم روزگار حضرت مسیح از نظر فکری همانند مردم زمان اسلام نبودند

ب – مذاهب الهی: ادیانی هستند که ریشه پیدایش آن را خدا ذکر می کنند و معتقدند که آن از سوی پروردگار بشر توسط پیامبری به مردم ابلاغ شده است. و در این زمینه اسلام، مسیحیت، یهود و به نظر عده ای زرتشت قابل ذکرند. به علت تحریف ها و دست کاری هایی که در مذهب به عمل آورده اند، در طول تاریخ در امر مبدأ آفرینش اختلاف نظرهایی بوجود آمده تا حدی که:

- برخی قائل به ثبوت شده اند و در واقع دو مبدأ خیر و شر را برای جهان ذکر کرده اند.

- برخی قائل به تثلیث شده و در واقع وحدتی از خدایان سه گانه را قائل شده اند.

- و اسلام قائل به توحید شده وبرای خلق و امر تنها یک خدا قائل است.

ج – مذاهب از نظر مبدأ: در این دسته بندی نیز دو گونه مذهب را از هم تفکیک می کنند:

1- مذاهبی که برای جهان یک مدبر و خالق متفکر و عالم و قدیر قائل نیستند و معتقدند جهان را خدایی نیست و بشریت برای انجام وظایف و کارها نیاز به خدا ندارد.

2- مذاهبی که الهی هستند و معتقدند جهان دارای مبدئی علیم و قادر و ازلی و ابدی است و جهان و بشریت را آغازی اندیشیده و فرجامی هدفدار است.

معاد

خصایص مذاهب الهی :

مذاهب الهی تحت هر نام و عنوانی که باشند خصایصی و صفاتی برای پیروانشان مطرح است که مهمترین آنها عبارتند از:

- اعتقاد به وجود مبدأ و معاد برای انسان و تکلیف و پاداش و جزا.

- تسلیم بودن در برابر فرمان خداوند و گردن نهادن به تعالیم آن.

- منطبق بودن تعالیم آن با فطرت سلیم همه انسانها در همه مکانها.

- تضمین اجرای احکام و تعالیم از طریق وجدان و جنبه های درونی انسان.

- طبیعی بودن تعالیم به گونه ای که اجرای آن برافراد سنگینی نکند.

- ایجاد زمینه برای تحول و دگرگونی در همه ابعاد وجودی و درهمه اعصار.

- ثابت بودن احکام برای همه افراد و رعایت تساوی در عرصه حقوق بدون امتیاز فردی بر دیگری.

- در نظر داشتن همه جنبه ها و ابعاد وجودی انسان در امر تربیت و تحول.

ملاک های لازم برای شناخت ارزش مذهب

مذاهب متعددی هستند که خود را برحق و نسبت به مذاهب دیگر برتر می دانند. برای شناخت برتری مذهب یا مکتبی نسبت به مکتب و مذهب دیگر این ملاکها در خور ذکرند:

- مبنای تعقلی: به این معنی که مبانی این مذهب و مکتب تا چه میزان با مبانی عقلی سازگار است.

- جامعیت: به این معنی که مذهب در مورد امور انسان از اقتصاد و سیاست و فرهنگ و .... چه نظری دارد.

- تعمق مکتب: یعنی مذهب یا دین درباره یک مسأله تا چه عمقی به پیش می رود.

مذاهب الهی: ادیانی هستند که ریشه پیدایش آن را خدا ذکر می کنند و معتقدند که آن از سوی پروردگار بشر توسط پیامبری به مردم ابلاغ شده است. و در این زمینه اسلام، مسیحیت، یهود و به نظر عده ای زرتشت قابل ذکرند. به علت تحریف ها و دست کاری هایی که در مذهب به عمل آورده اند، در طول تاریخ در امر مبدأ آفرینش اختلاف نظرهایی بوجود آمده است

- ظرفیت: به این معنی که درباره ی مسائل جزئی زندگی تا چه حد پیش رفته است.

- مشمول مکتب: به این معنی که آیا مکتب درباره همه انسانها رأی و نظر دارد یا طبقه ای خاص را مورد توجه قرار داده است.

- چاره سازی مکتب: به این معنی که برای حل مسائل و مشکلات انسان تا چه حد رأی و نظر دارد.

- قابلیت اجرای مکتب: یعنی آیا تعالیم آن قابل اجراست یا فقط جنبه نظری دارد.

واحد بودن دین الهی

دینی که از جانب خدا باشد در طول تاریخ واحد و همان دین فطری است. دین ابراهیم همان بود که یهود، و دین مسیحیت همان بود که دین اسلام، اگر در عصر ما در بین آن ها تفاوتی می بینیم بخاطر ورود دست تحریف در برخی از آنهاست. کمال یک دین در عمر ترقی و پیشرفت بشراست. به عبارت دیگر دینی چون اسلام کاملتر و دامنه آن وسیع تر از دین مسیح است، زیرا مردم روزگار حضرت مسیح از نظر فکری همانند مردم زمان اسلام نبودند.

به گفته علامه طباطبایی، دین خدا از ابتدای  پیدایش تا آخر به صورت یک جریان پیوسته است و یک نام دارد که همان "اسلام" است، "إن الدین عند الله الاسلام" (16/آل عمران)

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منبع:

دکتر علی قائمی، چرا مذهب، ص 28-24

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.