خیز و بیا «ملک سنایی» ببین!

شهر غزنی (غزنین) در 145 کیلومتری جنوب غرب کابل که واقع است، این شهر زمانی مهد تمدن اسلامی و میزبان بزرگترین امپراتوری جهان اسلام بود.

اما امروز پس از سال‌ها فراموشی، مورد توجه جهانیان به ویژه مسلمانان قرار گرفته و به عنوان پایتخت تمدن اسلامی در سال 2013 برگزیده شده است.

آرامگاه شاعر پر آوازه پارسی‌زبان، سنایی غزنوی از آثار باستانی و از اماکن مقدس و دیدنی شهر غزنی به شمار می‌رود. آن طور که از شعر سنایی بر می‌آید او به تمام دانش‏های زمان خود آگاه بود و در برخی رشته‌ها از تبحر خاصی برخوردار بود.

آرامگاه این مرد بزرگ در شمال شهر غزنی امروزی و در غرب شهر قدیمی و تاریخی غزنین واقع است و منطقه‏ای که سنایی در آن آرام گرفته هم اکنون به یاد و احترام ایشان به "حکیم سنایی" مشهور است.

* آرامگاه سنایی در انتظار بازسازی

در آرامگاه سنایی فضایی روحانی حاکم است و به همین دلیل همه روزه زائران زیادی به این آرامگاه مراجعه می‌کنند. متأسفانه ظاهر بارگاه مستلزم بازسازی و ترمیم است و مقامات ولایت غزنی این وعده را به مردم داده‌اند که به زودی این آرامگاه را بازسازی خواهند کرد.

«امان الله" مدیر ترمیم آثار ولایت غزنی اظهار داشت: هم اکنون کار بر روی چند اثر باستانی در این ولایت آغاز شده است و به گفته مقامات این ولایت به زودی کار بازسازی و ترمیم آرامگاه حکیم سنایی آغاز خواهد شد.

غزنی در سال 2013 به عنوان پایتخت تمدن اسلامی جهان برگزیده شده است و قرار است تمامی آثار باستانی این ولایت تا آن زمان ترمیم و بازسازی شود تا این شهر آماده استقبال از بازدید کنندگان داخلی و خارجی شود.

به گفته مقامات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن اشتراکات فرهنگی بی‌شمار با کشور افغانستان نقش مهمی در بازسازی و ترمیم آثار تاریخی ولایت غزنی بر عهده گرفته است.

چندی پیش "مخدوم رهین" وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان و "فدا حسین مالکی" سفیر جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در کنفرانسی که در راستای بازسازی آثار تاریخی ولایت غزنی برگزار شد، بر این مهم تأکید کردند.

سفیر ایران در کابل، در این نشست تأکید کرد: ایران بیش از هر کشور دیگری در بازسازی پایتخت تمدن اسلامی جهان اسلام نقش ایفا خواهد کرد.

* نقش سنایی در وحدت میان مسلمان‏ها

سنایی شاعری شیعه مذهب بود، اما اندیشه معنوی او حلقه وصلی برای تمامی اقوام و مذاهب افغانستان به وی ‍ ژه مردم شهر غزنین بود. با گذشت سال‌ها هنوز هم مردم غزنی از نقاط دور و نزدیک این شهر به زیارت مرقد وی می‌آیند و خود را در فضای معنوی و روحانی حاکم بر آرامگاه این شاعر پر آوازه غرق می‏کنند.

روزهای جمعه آرامگاه سنایی محل تجمع صدها زائری است که به دور از هیاهوی شهر و زندگی پرماجرای روزمره خود در این پناهگاه معنوی در جست‌وجوی آرامش و ارتباط با معبود خود هستند.

با وجود 3 دهه‏ جنگ در افغانستان مرکز شهر غزنی که میزبان آرامگاه سنایی است به دور از هرگونه تعصب و با توسل و تمسک به شیوه بزرگانی چون سنایی در آرامش و همگرایی کامل به سر می‌برد و به همین جهت نقطه عطفی در جغرافیای دینی و ملی افغانستان به شمار می‏رود.

* فراز و فرود زندگی سنایی و بازسازی آرامگاه وی

سنایی چند سالی از دوران جوانی خود را در شهرهای "بلخ"، "سرخس"، "هرات" و "نیشابور" گذراند و گفته می‏شود در دورانی که در بلخ می‌زیست به کعبه رفت. در سال 518 هجری قمری به غزنین بازگشت و تا پایان عمر در این شهر ماند. قصایدی که سنایی در سفرهای خود سروده است، یادگار پر ارزش وی از آن روزها به شمار می‌رود.

آرامگاه سنایی همچون روزهای حیاتش با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو بود و در زمان جهاد مردم افغانستان و جنگ با روس‌ها بنای این آرامگاه صدمات زیادی دید. پس از پیروزی مجاهدین در افغانستان بار دیگر آرامگاه سنایی مورد توجه قرار گرفت و قسمتی از آن بازسازی و ترمیم شد. بعد از آن این اثر تاریخی- عرفانی دست نخورده باقی ماند و تاکنون در انتظار بازسازی است.

در ماه‌های اخیر گروه‌های مختلفی برای ترمیم و گسترش آرامگاه سنایی اعلام آمادگی کرده‌اند و امید آن می‌رود که اقدامات آنها در سال 2013 تعجب میهمانان حاضر در پایتخت جهان اسلام را بر ‌انگیزد.

* سنایی معمار شعر عرفانی در ادبیات فارسی

بسیاری از مفاهیم و مضامین بلند اخلاقی و عرفانی برای نخستین بار با بیانی ساده، دلنشین، روان و بر خواسته از جان حکیم سنایی وارد ادبیات کهن فارسی شد. بذر افشانی‌های عرفانی سنایی در ادبیات فارسی باعث شد، بزرگانی چون "عطار"، "مولانا"، "سعدی" و "حافظ" در طول بیش از 3 قرن آنها را در اوج پختگی، صلابت و روانی قرار دهد.

معانی نو ظهور عرفانی که سنایی آنها را در شعر خود بکار برده است در اشعار و اندیشه‌های دیگر استادان سخن فارسی همچون مولانا تأثیر گذاشت و در مواردی بازتاب مستقیم داشت.

مولانا، عطار نیشابوری و سنایی غزنوی را به منزله روح و چشم خود می‌دانست‌ و در این باره گفت:

عطار روح بود و سنایی دو چشم او

ما از پی سنایی و عطار آمدیم

این شاعر نامدار و حکیم توانا پس از گذارندن 62 بهار زندگی پر ماجرا و افتخار آفرین خود سرانجام در سال 525 یا 535 هجری قمری در گذشت و در شهر غزنین به خاک سپرده شد.

مردم غزنین امیدوارند که با بازسازی آرامگاه سنایی غزنوی یک بار دیگر شکوه جاودانه‌ این منطقه برای جهانیان به نمایش در آید.