بهترین راه، برترین انتظار

برترین شکل انتظار آن است که با جان منتظِر آمیخته گردد و سراسر هستی او را فراگیرد و وی را از سهو و نسیان به حضور و ذکر و از ظلمات وهم به نور عقل بازگرداند؛ بدان سان که قلب را در اختیار کسی قرار دهد که آن را به اذن خدا و براساس (یَهدونَ بِاَمرِنا) (1) متحول سازد. چنین منتظِری عالم را در کام خود شیرین می‏یابد و هیچ حادثه‏ای توان قبضه کردن چنان قلبی را نخواهد داشت و این نه فقط در آخرت بلکه در دنیا هم چنین است: (اَلا اِنَّ اَولِیاءَ اللهِ لاخَوف عَلَیهِم ولاهُم یَحزَنون).(2)

بهترین راه نیل به چنان مقام آن است که انسان مترصد امر غیب باشد، تا اگر نسیمی وزید و پرده عالم شهادت را کنار زد، بتواند نظری به پس پرده بیندازد.

اولیای الهی، خود پرده غیب را کنار می‏زنند و ما را از پس آن آگاه می‏سازند، آن‏چنان که ائمه(علیهم‌السلام) چنین بودند؛ اما بار یافتن به چنین بارگاهی برای ما که بی دست و پا هستیم شدنی نیست. تنها می‏توانیم چشمانی باز داشته باشیم و هرگز به خواب غفلت نرویم و از مقابل پرده کناره نگیریم، تا اگر نسیمی وزید و پرده کنار رفت، گوشه‏ای از ماوراء این پرده برایمان آشکار شود:إنّ لربکم فی أیام دهرکم نفحات ألا فتعرّضوا لها.(3)

آثار انتظار

1/ امید به آینده

انتظار ظهور ولی عصر(عج) آثار و نتایج فراوان فردی و اجتماعی دارد. امید به آینده‏ای روشن که سهم بزرگی در حرکت‏ها، کوشش‏ها و تلاش‏های فردی و اجتماعی دارد، یکی از این آثار شمرده می‏شود و چه بسا یکی از جهات تأکید و توصیه انتظار در لسان عترت طاهرین(علیهم‌السلام) لحاظ همین فایده بوده است؛ آن‏گونه که امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) انتظار فرج را محبوب خدای سبحان دانسته و امید به رحمت خدا را از آثار آن معرفی می‏کند: انتظروا الفرج و لاتیأسوا من روح الله، فانّ أحبّ الأعمال إلی الله (عزّ وجلّ) انتظار الفرج (4)و حضرت سید الساجدین(علیه‌السلام)، انتظار فرج را از بزرگ‏ترین گشایش‏ها می‏شمارد: انتظار الفرج من أعظم العمل. (5)

2/ اصلاحگرایی در عرصه‏های فردی و اجتماعی

آن که باور دارد که هیچ تلاشی برای اصلاح امور در غیبت ولی خدا ثمربخش نیست، هرگز برای مبارزه با طاغوتیان و مقاومت در برابر دشواری‏ها انگیزه‏ای نخواهد داشت؛ امّا آنان که دل به انتظار راستین سپرده و قلبی مملو از امید به ظهور امامشان دارند و می‏دانند که دیر یا زود صالحان، حاکمان زمین خواهند بود و حق به صاحبانش بازمی‏گردد و با محو ستم و بیداد امر جامعه اصلاح و سامان می‏پذیرد، برای رسیدن به چنین جامعه‏ای خویشتن را اصلاح خواهند کرد و در اصلاح جامعه خود نیز می‏کوشند، تا زمینه ایجاد و تشکیل آن دولت کریمه را فراهم آورند.

بر همین اساس، آن که منتظر راستین مصلح جهانی است، هم صالح است و هم مصلح. چنین کسی با اقتدا به دعای مولای خویش از خدای سبحان چنین می‏خواهد: اللّهمّ! إنّا نرغب إلیک فی دولة کریمة، تعزّ بها الإسلام و أهله و تذلّ به النفاق و أهله و تجعلنا فیها من الدعاة إلی طاعتک و القادة إلی سبیلک.(6)

این همان معنای بلندی است که امام معصوم(علیه‌السلام) بدان اشاره و در بیان وظیفه شیعیان در عصر غیبت می‏فرماید: علیکم بالدعاء و انتظار الفرج! (7)چرا که اگر دعا ناظر به جنبه فردی و خودسازی تنها باشد، انتظار فرج قطعاً ناظر به هر دو جنبه فردی و اجتماعی یا به سخن دیگر، خودسازی و دیگرسازی است.

3/ تلاش، پویایی و پیشرفت در تمام عرصه‏ها

آن که منتظر راستین حجت خداست، هماره در تلاش و تکاپوست تا فرهنگ ناب مهدوی از علم به عین آید و از گوش به آغوش، از این روست که هر متخصص فن‏آوری که در مکتب انتظار آموخته گردیده است، در ارائه صحیح تخصّص متعهدانه، هیچ قصوری روا نمی‏دارد.

اگر امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: لیعدنّ أحدکم لخروج القائم و لو سهماً…(8)یعنی منتظر ظهور آن حضرت حتی یک تیر هم که شد، آماده کند… صبغه تمثیل دارد نه تعیین، زیرا متخصص نظامی، آمادگی رزمی وظیفه اوست و کارشناس اقتصادی، رسالتش تلاش برای حلّ تورم، رفع بیکاری، تعدیل تقاضا و عرضه، تقلیل فاصله رنج‏آور طبقاتی و تعطیل اسراف و اتراف و ترفّه است و مجتهد فقهی یا حقوقی یا سیاسی، عهده‏دار جهل‏زدایی و ایستادگی در برابر هجوم فرهنگی و در نهایت، تبیین و تعلیل و حمایت عالمانه از مبانی اعتقادی است.

4/ تخلق به فضائل نفسانی

آن که به راستی امام خویش را موجود می‏داند و او را مظهر (هُوَ بِکُلِّ شی‏ءٍ عَلیم)(9)، (هُوَ السَّمیعُ البَصیر)(10) و (هُوَ عَلی کُلِّ شی‏ءٍ شَهید)(11) می‏شناسد، هماره خویش را در محضر خلیفه الهی و امام معصوم خود می‏داند، همان‏گونه که حضور خدای والا را در مرتبه‏ای بالاتر ادراک می‏کند و آن‏گاه بر اساس آموزه‏های اساسی قرآن در محضر خدای سبحان و خلیفه او حیا پیشه می‏کند و از درون و برون، خود را در مشهد حق و امام خویش دیده، و از زشتی‏ها و معاصی دوری می‏کند و چنین انتظاری موجب تنزیه روح او شده، قلبش را نورانی می‏سازد.

5/ آمادگی برای ظهور

مجموعه آثار تحرک‏آفرین، امیدبخش و اصلاحگر انتظار راستین، منتظر صادق را بدان سوی رهنمون می‏شود که چون وقت ظهور ناپیداست، می‏باید همواره واجد شرایط و لوازم ظهور مهدی موجود موعود(عج) باشد و همین آمادگی و پرهیز از تسویف و تأخیر، در اصلاح فرد یا جامعه، در بارور شدن فکر فردی و عقل جمعی سهم بسزایی خواهد داشت.

6/ استحقاق نگاه تشریفی اهل بیت(علیهم‌السلام)

آن که منتظر راستین امام عصر(عج) است، بر اثر تخلق به اخلاق الهی گرد حرام نمی‏گردد و جانش به گَرد معصیت غبار نمی‏گیرد و می‏کوشد در انجام دادن واجب و دوری از معصیت که در رأس آموزش‏های فرعی اسلام است، قصور و تقصیر روا ندارد. واجبات را عمل و از حرام‏ها دوری کند و فراخور توان خویش به انجام دادن مستحب و ترک مکروه نیز اهتمام ورزد؛ و چون چنین کند، مطلوب مولای خویش را به انجام رسانیده و مستحق عنایت خاص و نگاه تشریفی امام خویش و سایر عترت طاهره(علیهم‌السلام) خواهد شد.

7/ شکوفاسازی اندیشه‏ها

اثاره دفائن عقول و شکوفایی گنج‏های اندیشه انسان‏ها از برترین برنامه‏های وجود مبارک امام عصر(عج) است، همان‏گونه که در بسیاری از روایاتِ ظهور حضرتش به اوج گرفتن سطح آگاهی در عصر ظهور تصریح شده است.(12)

سیر طبیعی علوم از سویی و کوشش بی‏وقفه علما و صاحبان عقل و دانش و فرهنگ از سویی دیگر، سبب گسترش مباحث و معارف علمی و زمینه رشد فکر و شکوفایی اندیشه را فراهم می‏آورد. این حرکت و جنبش علمی که با تألیف کتاب یا سایر دستاوردهای علمی و فکری و به دست علما که سربازان واقعی و منتظران حقیقی امام عصر(عج) اند به وجود می‏آید، فتنه‏های برخاسته از خواسته‏های نفسانی برای خاموش کردن چراغ عقل را ناکام می‏گذارد و سبب تعالی اندیشه و دانش خواهد گشت.

8/ باریابی به مقام اعتماد

انسان منتظر که در پرتو یقین به حضور ذات اقدس الهی و ادراک محضر امام عصر خویش در میدان جهاد اوسط و اکبر به مبارزه با شیطان درون و بیرون قیام می‏کند، می‏تواند تا بدان پایه اوج گیرد که امام معصوم به منظور تجلیل از او و تشویق سایر صحابه به پژوهشگری و پرهیزکاری سخن او را در اثنای قول خویش یادآور می‏شود و از او سخن نقل کند، همان‏طور که امام باقر(علیه‌السلام) میان شاگردانش به سخنی از ابوذر استناد فرمودند: «عن أبی بصیر قال: سمعت أبا جعفر(علیه‌السلام) یقول: کان فی خطبة أبی‏ذر»….(13) گرچه ابوذر با همه جلالت شأنش معصوم نیست تا سخنش چونان کلام معصوم(علیه‌السلام) حجت باشد، چون معصوم(علیه‌السلام) سخن او را نقل فرموده است، روشن می‏شود که بر سخن او صحه گذارده است.

هر چند ولی معصوم به نقل قول از غیر معصوم نیاز ندارد، با چنین کاری، الگوسازی می‏کند و می‏آموزاند که انسان بر اثر مجاهده با نفس و ادراک حضور خدای سبحان و ولی الله عصر خویش می‏تواند تا بدان پایه اوج گیرد که مورد اعتماد امام(علیه‌السلام) باشد، به گونه‏ای که امام معصوم از او نقل قول کند.

9/ ورود به جایگاه رفیع «منّا اهل البیت»(14)

مقام والای عترت طاهره که همان «مقام محمود عند الله»(15) است، از بالاترین مراتب تقرب به خدای سبحان و آرزوی هر مؤمن صاحب معرفتی است. گرچه استقرار در این مقام یعنی در رتبه عترت طاهره(علیهم‌السلام) میسور و مقدور افراد عادی نیست، از آنجا که هر حقیقت موجودی مراتب فراوانی دارد، ورود به چنین جایگاهی بر حسب مرتبه وجودی هر سالک صادقی، میسور و مقدور است.

چه بسا منتظران صالح و صادق حجت منتظر(عج) که خویش را در عرصه جهاد اوسط و اکبر پرورده و به بارگاه قبول اهل بیت(علیهم‌السلام) باریافته‏اند و مشمول نظره رحیمیه آنان گشتند و مس وجودشان بر اثر نگاه کیمیایی عترت طاهره گرانبها شده است، درخور مرتبه وجودی‏شان به مقام محمود اهل بیت باریابند و مدال «منّا أهل البیت» را بر گردن آویزند، همان‏گونه که بزرگانی نظیر « فضّه خادمهٍّ، ابوذر، سلمان»، و… به لطف ارتباط راستین با ولی زمانشان بدین بارگاه بار یافته و بدان افتخار مفتخر شدند.

فضه (رحمها الله) خادمه خانه نورانی علوی و فاطمی است که روزگاری مس وجودی داشت؛ ولی به برکت وجود کیمیااثر خاندان عترت، طلایش گردانید و تا مقامی بار یافت که در فضیلت (ویُطعِمونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسکینًا ویَتیمًا واَسیرا)(16) با موالیانش شرکت جست و به افتخار «منّا اهل البیت» رسید.

پاورقی:

1 ـ سوره انبیاء، آیه 73/

2 ـ سوره یونس، آیه 62/

3 ـ عوالی اللآلی، ج4، ص 118؛ بحار الانوار، ج 68، ص 221/

4 ـ الخصال، ص616/

5 ـ کمال الدین، ج1، ص 437/

6 ـ الکافی، ج3، ص424/

7 ـ مهج الدعوات، ص332/

8 ـ الغیبه، نعمانی، ص320/

9 ـ سوره بقره، آیه 29/

10 ـ سوره اسراء، آیه 1/

11 ـ سوره سبá آیه 47/

12 ـ عن أبی جعفر(علیه‌السلام) قال: إذا قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به أحلامهم (الکافی، ج1، ص 25)؛ قال أبو عبدالله(علیه‌السلام): العلم سبعة و عشرون جزءاً فجمیع ما جاءت به الرسل جزءان لم یعرف الناس حتّی الیوم غیر الحرفین فإذا قام القائم أخرج الخمس و العشرین حرفاً فبثّها فی الناس و ضمّ إلیها الحرفین حتّی یبثّها سبعة و عشرین حرفاً (منتخب الانوار، ص 201؛ ر.ک: بحار الانوار، ج52، ص 336).

13 ـ المحاسن، ج1، ص357؛ بحار الانوار، ج2، ص52 ـ 51/

14 ـ الکافی، ج1، ص 181/

15 ـ کامل الزیارات، ص177/

16 ـ سوره انسان، آیه 8/

منبع: مجله الکترونیکی اسراء