آیت الله العظمی مظاهری

زندگی نامه مرجع عالیقدر حضرت آیة الله العظمی مظاهری«مدّظله العالی»

زندگی روزمره گاهی ما را آنچنان به خود وابسته می کند که چشم از همه چیز می بندیم. همه حواس و هم و غم ما می شود خورد و خوراک و پوشاک و اقتصاد و ..... .

اما در این میان کسانی هستند که روزمرگی آنها را در دام خود نیانداخته است.

کسانی که لابلای زندگی ما گم شده اند و شاید نام و نشانی از آنها نیست و یا اگر هست ما آنها را نمی شناسیم.

کسانی که از کودکی پاک زندگی کرده اند و زندگی سراسر فراز و نشیبی پشت سر گذاشته اند. سالها درس خواندند و تهذیب کردند و زحمت کشیدند تا درخت پر ثمری شدند و در زمان ما میوه دادند و بسیاری از میوه علم و معرفت و تقوای آنها بهره بردند.

اما متاسفانه رسم ما پیوسته بر این است که تا کسی از میان ما رخت بر نبسته و به دیار باقی نشتافته کمتر درباره اش سخن می گوییم.

اما آن گاه که از میان ما رفت، تازه مانند گنجی که آن را کشف می کنند، شروع می کنیم به معرفی و شناساندن او . آیا جا ندارد که از این بزرگان در زمان حیاتشان استفاده کنیم و آنها را به جامعه معرفی کنیم...

حضرت آیه الله مظاهری از علمای اخلاق برجسته ای هستند که برکت وجودشان بسیاری را پرورش داده و اساتیدی فهیم، برجسته و مذهب از کارخانه علم و اخلاق این عالم وارسته بیرون آمدند که هر کدام برای خود چهره شناخته شده و برجسته ای دارند.

در این نوشتار با این عالم بزرگ بیشتر آشنا می شویم.

تولد و دوران کودکی

مرجع عالیقدر حضرت آیة الله االعظمی آقای حاج شیخ حسین مظاهری، در سال 1312 هجری شمسی در «تیران»، یکی از شهرستان‌های استان اصفهان و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی و دوستدار خاندان پیامبر گرامی اسلام «صلی الله علیه وآله وسلم» پا به عرضه وجود نهادند.

تقید به شریعت و کوشش برای انجام واجبات و ترک محرمات الهی از ویژگی های برجسته خانواده آیه الله العظمی مظاهری به ویژه والد ایشان، مرحوم حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ حسن مظاهری بود که این مسأله، سهم بسزایی در رشد و تعالی روحی ایشان و علاقه مندی معظّم له در حوزه علمیه داشت.

دوران تحصیل

آیة الله العظمی مظاهری،با پایان دادن به تحصیلات غیر حوزوی، در سال 1326هجری شمسی،برای تحصیل علوم دینی، وارد حوزه علمیه اصفهان شدند. حوزه علمیه اصفهان در دوره‌های قبل،به‌ویژه در عصر صفوی،با ظهور عالمانی برجسته و سترگ و بر پایی جلسات علمی درخشش فراوان داشت.

در دوره ای که آیة الله العظمی مظاهری به تحصیلات حوزوی روی آورده بود،حوزه اصفهان اگر چه درخشش پیشین را نداشت؛امّا همچنان از استادان بزرگ و حوزه های بحث و درس خالی نبود.معظّم له در ابتدا به مدرسه مسجد سید اصفهان،که مقبره مرحوم سیّد شفتی نیز در آنجاست،وارد شده و مشغول به تحصیل شدند.

 آیة الله العظمی مظاهری دروس دوره ادبیات و نیز بخشی از دوره سطح را در اصفهان،در نزد استادان بزرگ آن دیار،فرا گرفته و در سال 1330 هجری شمسی،به منظور تکمیل تحصیلات خود و بهره مندی از محضر استادان حوزه علمیه قم،به این حوزه سترگ پای نهادند و پس از پایان تحصیلات سطح عالیه،در درس خارج فقه و اصول اعاظم حوزه علمیه قم شرکت جسته و در کنار آن به فراگیری دروس فلسفه، همانند اسفار و شفا و نیز تفسیر و کلام پرداختند.

معظّم له در طی این سال‌ها، از تدریس دروس حوزوی نیز غافل نمانده و از آغاز تحصیل،دورس فراگرفته را تدریس می‌کردند. ایشان،عوامل کامیابی خود در زمینه های علمی را انتخاب استادان و هم مباحثه های خوب،تلاش برای مانع نشدن امور دنیوی در تحصیل، منظم بودن و تقویت دروس پایه می‌دانند.

اساتید

آیة الله العظمی مظاهری،با ورود به حوزه علمیه اصفهان دروس ادبیات را خدمت دو عالم ادیب،مرحوم حاج آقا جمال خوانساری و حاج آقا احمد مقدس فراگرفته و دروس سطح را نزد حضرات آیات خادمی ،فیاض، طیب،ادیب ومدرس و منظومه حاجی سبزواری را در محضر مرحوم آیة الله حاج شیخ محمود مفید آموختند.

با ورود به حوزه علمیه قم ، کتاب مکاسب و کفایة الاصول را نزد مرحوم آیة الله حاج شیخ عبدالجواد جبل عاملی و مرحوم آیة الله العظمی مرعشی نجفی و مرحوم آیة الله مجاهدی و مرحوم آیة الله حاج شیخ مرتضی حائری و مرحوم آیة الله سید محمد باقر سلطانی«قدّس سرّهم» خواندند.

و آنگاه پیش از هشت سال در دروس خارج فقه حضرت آیة الله العظمی بروجردی و ده سال در دروس خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی«قدّس سرّه» و بیش از دوازده سال در دروس خارج فقه و اصول آیة الله العظمی محقق داماد حاضر گشتند.

همچنین اسفار ملا صدرا،شفای بوعلی سینا و دروس تفسیری و اعتقادی را نزد علامه طباطبائی فراگرفتند.

فعالیتهای علمی وفرهنگی

حضرت آیة الله العظمی مظاهری،در سال های زندگی پر برکت خود خدمات علمی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی را به انجام رسانیده‌اند که تا هم اکنون نیز ادامه دارد.

از جمله خدمات معظّم له که تحوّل بزرگی در حوزه های علمیه ایجاد کرد،اهتمام ویژه به درس اخلاق و پرورش روحیه معنوی فضلاء و طلاب جوان بود.

ایشان پیش از انقلاب با اصرار واستقبال فضلاء وطلاب، درس اخلاق خود را ابتدا در مدرسه فیضیه قم آغاز کردند. و اکنون متجاوز از چهل و پنج سال است که این دروس به طور مداوم تشکیل می‌گردد و از این رهگذر، شاگردان و طلاب فاضلی به مکتب شیعه تقدیم شده است.

آیة الله العظمی مظاهری در امر سامان دادن به حوزه‌های علمیه نیز در پیش و پس از انقلاب خدمات شایانی داشته اند.از جمله، در پیش از انقلاب، به همراه بزرگانی چون آیة الله مصباح یزدی و آیة الله خرازی در تنظیم و تدوین برنامه های علمی و آموزشی موسسه در راه حق شرکت جستند که برکات بسیار عظیمی را به همراه داشت.

در سال 1374 هجری شمسی نیز با هجرت ایشان از حوزه علمیه قم به شهر اصفهان ،حوزه علمیه اصفهان استقلال یافت.

در دوره حضور معظّم له در اصفهان نیز خدمات فراوانی به آن حوزه کهن ارزانی گشته که از جمله می‌توان به تاسیس «مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان»، «مرکز آموزش‌های تخصصی حوزه علمیه اصفهان»، «مرکزمشاوره حوزه علمیه اصفهان»، «مرکز خدمات حوزه علمیه اصفهان با بخش های مختلف بیمه، مسکن، قرض الحسنه، دفتر تعاون و ...»، «مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان» و نیز «مرکز رسیدگی به امور مساجد استان اصفهان» اشاره کرد.

تدریس و تألیف

آیة الله العظمی مظاهری سالیان بسیاری در حوزه های علمیه علاوه بر دروس اخلاق به تدریس دروس مختلف فقهی، اصولی، فلسفی، اقتصادی و. . . پرداخته اند.

ایشان چندین بار، شرح منظومه، نهایةالحکمة و بخش هائی از اسفار اربعه را تدریس نموده واز سال 1356 تا کنون به تدریس دروس خارج فقه و اصول اشتغال داشته اند.

معظّم له طی این سالها بسیاری از ابواب فقهی همانند طهارة، صلوة، صوم، خمس، زکوة، حجّ، امر به معروف و نهی از منکر، بیع، اجاره، مضاربه، شرکت، ضمان، حواله، کفالت، صلح، حجر، قرض، فلس، قضا، شهادات، حدود ودیات، ولایت فقیه و. . .

و همچنین بیش از پنج دوره کامل مباحث علم اصول فقه و یک دوره مبحث قواعد فقهیه را در حوزه علمیه قم و اصفهان تدریس فرموده اند. معظّم له در ضمن تدریس از تألیف و پژوهش نیز غافل نبوده و کتاب های فراوانی را به میراث مکتوب شیعه افزوده اند.

فهرست آثار و تألیفات منتشر شده آیة الله العظمی مظاهری، بدین شرح است:

قرآن کریم

1- معارف اسلام در سوره یس

2- معاد در قرآن

فقه

3- الحاشیة علی العروة الوثقی

4- رساله توضیح المسائل (احکام، اخلاق، عقائد)

5- فقه الولایة و الحکومة الاسلامیه (تقریرات درس خارج فقه ولایت فقیه معظم له) 3 جلد

6- مناسک حج

7- احکام عمره مفرده

8- استفتائات حجّ و عمره

9- نکته هایی پیرامون ولایت فقیه و حکومت دینی

10- 70 نکته فقهی و اخلاقی مورد احتیاج در حجّ و عمره

رجال

11- «الثقاة الاخیار من رواة الاخبار»: این کتاب که «موسوعه رجالیون ثقه» می باشد، مشتمل بر یک مدخل وسه باب است. مدخل کتاب، شامل ده مقدمه اصلی است که در آن مبانی رجالی حضرت آیت الله العظمی مظاهری«مدظله العالی» به قلم معظّم له تحریرشده است پس از آن، سه باب اصلی کتاب، اختصاص به «اسماء، کنیه و القابِ» رجالیون ثقه دارد.

در پایان کتاب نیز فهارس عامّه ای مشتمل بر پانزده فهرست تنظیم شده است که امکان دسترسی خوانندگان و محققان را به مطالب گوناگون کتاب تسهیل می نماید

از ایشان آثار دیگری نیز به چاپ رسیده که از عهده این مقاله خارج است.

همچنین آیة الله العظمی مظاهری«مدّظلّه‌العالی» در زمینه‌های دیگر اسلامی نیز تحقیقات و کتب فراوانی نگاشته‌اند که تاکنون به چاپ نرسیده است که از آن جمله می‌توان به تقریرات فقه و اصول اساتیدشان، کتب و رساله‌های متعدّد فقهی و اصولی، کتاب ولایة الفقیه، دوره کامل اصول فقه، رسالةٌ فی العرفان، رسالة فی المعاد، المالکیه فی الاسلام و ... اشاره کرد.

منابع:

پایگاه مرجعیت شیعه

تهیه و فرآوری: محمد حسین امین گروه حوزه علمیه تبیان