سفرهای فضایی آینده

موشك فضایی سایوز در واقع نمونه تكامل‌یافته‌ای از موشك بین‌قاره‌ای موسوم به آرـ7 است كه در سال‌های پرآشوب جنگ سرد ساخته شده بود. این موشك در چندین نوبت دوباره طراحی شده و زیرسامانه‌های الكترونیكی و هدایتی آن اصلاحات فراوانی را شاهد بوده است اما ساختار كلی آرـ7 آنچنان خوب طراحی شده بود كه هنوز نیازی به اصلاح آن یا تغییر فرآیند پرتاب، احساس نشده است. موشك فضایی سایوز در بالاترین طبقه خود می‌تواند پذیرای محموله‌های فضایی متنوعی شامل انواع ماهواره، ناو باربری پروگرس یا سفینه سرنشین‌دار سایوز باشد. همنامی سفینه فضایی سایوز با موشكی كه آن را حمل می‌كند در‌برخی مواقع باعث سردرگمی خواننده ناآشنا می‌گردد. اولین نمونه ناو سرنشین‌دار سایوز قادر به حمل 3 سرنشین بود كه احتیاجی به پوشیدن لباس فضایی نداشتند.

از این رو فضانوردان برای انتقال بین سفینه‌ها مجبور به انجام راهپیمایی فضایی بودند، كاری كه در زمان الحاق سایوز 4 و 5 روی داد. از نظر تاریخی این رویداد، اولین الحاق 2 ناو فضایی سرنشین‌دار و اولین جابه‌جایی خدمه بین 2 سفینه محسوب می‌شود. فضانوردان ناوهای كیهانی سایوز 1 تا 11، بجز در موارد ضروری (به طور مثال راهپیمایی فضانوردان سایوز5) از لباس فضایی استفاده نمی‌كردند. این مساله باعث مرگ كیهان‌نوردان سایوز 11 در هنگام بازگشت به زمین شد. این اتفاق زمانی رخ داد كه هنگام بازگشت فضانوردان به زمین و پس از جدایی واحدهای مداری و بازگشت، یكی از دریچه‌ها به طور تصادفی باز شد و باعث خروج هوای ناو به خارج و خفگی فضانوردان گردید. با حذف یك صندلی در سایوزهای 12 تا 40، تعداد سرنشینان به 2 نفر كاهش یافت اما در عوض خدمه می‌توانستند لباس فضایی مناسبی بر تن كنند تا در شرایط ویژه و اضطراری از جان آنها محافظت نماید. با توسعه برخی تجهیزات و به روز كردن دستگاه‌ها، ناو‌های سایوز ـ تی توانستند تعداد سرنشینان را بار دیگر به 3 نفر برسانند در حالی كه هر سه می‌توانستند لباس فضایی بر تن داشته باشند.

سایوز تی.ام سال 1986 و به منظور حمل و نقل خدمه به ایستگاه فضایی «میر» طراحی و ساخته شد. در این نمونه از سفینه فضایی سایوز، موتورهای زمان نشستن، رادیوی برد بلند، چتر نجات اضطراری و سیستم جدید خودكار برای ملاقات و الحاق در فضا اضافه شد. بعد‌ها و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نمونه دیگری از سایوز، با پسوند تی.ام.آ جهت حمل و نقل بار و مسافر به ایستگاه بین‌المللی فضایی طراحی و ساخته شد و تغییراتی بنا به سفارش سازمان فضایی آمریكا در سامانه چتر نجات و محفظه سرنشین آن اعمال شده است. ناو پروگرس كه مدل غیرسرنشین‌دار سایوز است به منظور حمل بار به ایستگاه‌های فضایی طراحی و ساخته شده است.

ماموریت‌های سال آینده

كمتر از یك ماه پیش و در آخرین ماموریت سرنشین‌دار این سفینه فضایی، ناو كیهانی سایوز تی.ام.آ-03 ام در حالی سكوی پرتاب خود در پایگاه بایكونور را ترك كرد كه الگ‌كانوننكو شهروند روسیه، آندره كویپرس تبعه هلند و دانالد پتیت فضانورد آمریكایی بر عرشه آن حضور داشتند. 2 روز بعد این ناو به ایستگاه فضایی بین‌المللی پیوست و طبق برنامه قرار است سرنشینان آن تا خرداد سال آینده در این پایگاه مداری فعالیت كنند. طی این مدت فرماندهی ایستگاه با الگ كانوننكو خواهد بود.

سفینه بعدی یعنی سایوز تی.ام.آ-04 ام باید در روزهای نخستین نوروز و یكی دو روزی قبل از این‌كه ما ایرانی‌ها سبزه گره بزنیم راهی فضا شود. فرماندهی این ناو با كیهان نورد با سابقه روس گنادی پادالكاست. در این سفر، سرگی روین، شهروند روسیه و جوزف آكابا، تبعه آمریكا وی را همراهی خواهند كرد.

گنادی پادالكا سال 1368 به عنوان فضانورد انتخاب شد. وی یك پرواز به ایستگاه مداری میر و 2 سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی داشته و 585 شبانه روز از عمرش را خارج از جو زمین گذرانده است. سرگی روین سال 1375 به جرگه كیهان‌نوردان روس پیوست و تاكنون لذت سفر به فضا را نچشیده است. جوزف آكابا تقریبا 7 سالی است كه نامش در لیست فضانوردان ناسا نوشته شده ولی همین 2 سال پیش شانس آورد و توانست به مدار زمین سفر كند؛ ماموریتی كه 13 روز طول كشید.

پیش‌بینی شده است كه سایوز تی.ام.آ-04 ام و سرنشینانش در مهر ماه 1391 به زمین بازگردد.

سایوز تی.ام.آ-05 ام كه اوایل تابستان پیش رو راهی مدار زمین می‌شود، 6 ماه به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل باقی خواهد ماند و سپس با 3 سرنشین جدید راه بازگشت به زمین را در پیش می‌گیرد. یوری مالنچنكو (شهروند روسیه)، سونیتا ویلیامز (تبعه آمریكا) و اكیهیكو هوشید (فضانورد ژاپن)، 3 كیهان‌نورد باسابقه‌ای هستند كه سوار بر این ناو راهی فضا خواهند شد.

یوری مالنچنكو سال 1375 برای سفر به فضا انتخاب شد. نخستین سفرش را 7 سال بعد انجام داد. پس از آن یك بار هم با شاتل فضایی، سفر كوتاه 11 روزه‌ای به مدار زمین داشت اما هر كدام از سفر‌های بعدی او با سایوز به ایستگاه فضایی بین‌المللی حدود 6 ماه طول كشید كه جمع مدت اقامت فضایی‌اش را به514 شبانه روز رساند. در جریان سومین سفر، او در حالی كه در مدار زمین بود با دختر مورد علاقه‌اش ازدواج كرد. مراسم عروسی آنها از طریق مركز هدایت پرواز انجام شد و نام او به عنوان نخستین داماد فضایی به ثبت رسید!

سونیتا ویلیامز سرنشین دیگر سایوز تی.ام.آ-05 ام یك ماموریت 195 روزه در پرونده دارد كه در جریان آن طی 4 بار راهپیمایی در فضا، ركورد جالبی از راهپیمایی زنان در فضا را به مدت 29 ساعت و 17 دقیقه به دست آورد و اكیهیكو هوشید فضانورد ژاپن نیز یك بار با شاتل آمریكا سفری تقریبا 14 روزه به مدار داشت.

پس از این ماموریت می‌توانید از تابستان خودتان لذت برده و به سفر بروید تا این‌كه در اوایل پاییز نوبت پرتاب بعدی از راه برسد. در این ماموریت پاییزی الگ نویتسكی، یوگنی ترلكین (هر دو شهروند روسیه) و كوین فورد (تبعه آمریكا) با سایوز تی.ام.آ-06 ام سكوی پرتاب شماره 1 بایكونور را به مقصد مدار زمین ترك خواهند گفت. آنها قرار است مثل سایر خدمه ایستگاه فضایی بین‌المللی حدود 6 ماه در این سرزمین كوچك‌مداری اقامت كنند و البته حسابی كار نمایند. الگ نویتسكی و یوگنی تارلكین هیچ كدام سابقه سفر فضایی ندارند، اما كوین فورد قبلا یك‌بار تجربه ماموریتی 14 روزه به مدار زمین را داشته است.

سفر بعدی با سایوز تی.ام.آ-07 ام است كه اواخر پاییز سال بعد آغاز می‌شود. این ناو فضایی قرار است تا اواخر شهریور 1392 در كنار ایستگاه بین‌المللی فضایی در مدار زمین باقی بماند. بر عرشه این ناو 3 كیهان‌نورد از 3 كشور مختلف دنیا حضور خواهند داشت؛ رامان راماننكو شهروند روسیه، تام مارشبورن تبعه آمریكا و كریس هدفیلد فضانورد كانادا.

رامان راماننكو، فرزند فضانورد با سابقه و ركورددار روسیه، یوری راماننكو و از نسل دوم كیهان‌نوردان به شمار می‌رود. این خلبان برجسته نیروی هوایی 15 سال پیش جهت آموزش برای ماموریت‌های فضایی فراخوانده شد. وی نخستین سفر فضایی‌اش را 4 سال بعد از آغاز تمرینات فضانوری انجام داد و 188 شبانه‌روز در فضا بود. تام مارشبورن، كیهان‌نورد 51 ساله ناسا سال 1388 سفری 16‌روزه با شاتل فضایی به مدار زمین داشت. كریس هدفیلد فضانورد كانادایی از همكار آمریكایی‌اش باسابقه‌تر است و طی 2 سفر در سال‌های 1373 و 1380 بیش از 20 شبانه‌روز در فضا بوده است.

اما آخرین سایوز سال 1391 موسوم به سایوز تی.ام.آ-08 ام به فرماندهی پاول وینوگردوف در حالی اواسط زمستان راهی مدار زمین می‌شود كه الكساندر میسوركین شهروند روسیه، كریس كسیدی تبعه آمریكا وی را همراهی می‌كنند تا حدود 6 ماه در ایستگاه فضایی بین‌المللی همكاری داشته باشند.

الكساندر میسوركین، سرگرد نیروی هوایی روسیه كه سال 1384 برای سفر به فضا انتخاب شد، نخستین پروازش را با همین ماموریت انجام خواهد داد. كریستوفر كسیدی فضانورد 41 ساله آمریكایی كه 8 سال است به گروه كیهان‌نوردان ناسا پیوسته است، یك پرواز 16 روزه به فضا در پرونده خود دارد و حالا می‌رود تا 6 ماه زندگی در مدار زمین را تجربه كند.

سیروس برزو / جام‌جم