تبیان، دستیار زندگی
خشم یک نشانه است. نشانه ای که احتمالا پیامی با خود دارد و نشان می دهد، آزرده خاطر هستیم، حقوقمان پایمال گردیده و نیازها و خواسته هایمان بقدر کافی برآورده نشده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نشانه‌ های قبل از انفجار


خشم یک نشانه است. نشانه ای که احتمالا پیامی با خود دارد و نشان می دهد، آزرده خاطر هستیم، حقوقمان پایمال گردیده و نیازها و خواسته هایمان بقدر کافی برآورده نشده است.

خشم

به زبان ساده خشم حاکی از آن است که اشکالی در کار هست. مثلا ممکن است ناشی از عدم توجه به مسئله عاطفی مهمی در زندگی مان باشد، با عدم رعایت ارزشها، امیال و باورها و خواسته ها در روابطمان و یا گاهی نشانه آن است که خدمات دیگران را به حساب بی ارزش بودن و کمبود شایستگی خود می گذاریم. بطور کلی خشم، برانگیخته شدن عواطف جریحه دارشده است.

عملکردهای رایج خشم

افراد در مواجهه با موقعیت های خشم برانگیز عموما به چهار شکل عکس العمل نشان می دهند:

انکار: بسیار دیده شده که اشخاص عصبانی منکر عصبانیت خود هستند، این واکنش گرچه ظاهرا خبر از تعادل عاطفی  ما در مقابل دیگران می دهد اما معرف حقیقت نیست و توسل دائم به آن می تواند صدمات بسیاری به ما وارد کند. خشم فرو خورده شده می تواند زخم معده، فشار خون بالا، ترس و اضطراب شدید و گاه حملات قلبی منجر شود. به این دسته افراد که در هنگام خشم آن را فرو می خورند و هیچ عکس العملی نشان نمیدهند منفعل گفته می شود. 

انفجار مستقیم (خشم فعال): افرادی هستند که به محض عصبانی شدن به صورت مشخص خشم خود را بروز می دهند. مهمترین قربانی این واکنش شخصی است که مورد خشم واقع می شود. آسیب های فیزیکی و روحی- روانی ناشی از چنین واکنشی، هرگز از خاطره پاک نمی شود.

سرکوب: در این واکنش، شخص، خشم خود را به لایه های زیرین روح و روان خود منتقل می کند، چراکه، نتوانسته است با آن روبرو شود. علاوه بر تاثیرات جانبی بسیار مخرب بالا، خشم سرکوب شده می تواند در درازمدت به کینه و دلتنگی عمیقی منجر شود که نگرش فرد را نسبت به خود و محیطش به طرز منفی تحت تاثیر قرار دهد. کله شقی، اشکال تراشی، مسامحه و پشت گوش انداختن از ویژگی های این دسته افراد هستند.

برخورد قاطعانه:  افرادی که بهترین برخورد را با موقعیتهای خشم برانگیز از خود نشان می دهند افراد قاطع هستند. ویژگی این دسته، توانایی احساس کردن و ابراز نمودن قاطعانه همه احساسات و عواطف انسانی است. این دسته افراد به جای تسلیم شدن، کنترل و مدیریت احساسات و افکار و رفتارشان را به عهده دارند و بدون احساس ترس و به گونه ای مستقیم صادقانه و شفاف با فرد یا مساله خشم برانگیز مواجه می شوند.

مهم این است که با خشم خود چه می کنیم، وقتی پذیرش صورت می گیرد با احساسهایی مثل سرکوبی مبارزه کردن با خشم برای از بین بردن آن، احساس گناه و تحقیر سازی روبرو نمی شویم

مراحل مهارت کنترل خشم

آگاهی از خشم: زمانی که در حالت خشم هستیم باید از حالات فیزیکی و احساسی و عاطفی خود آگاه شویم. منظور از آگاهی پیدا کردن این است که بتوانیم حالتهای مختلف را در خود شناسایی و بعد توصیف کنیم (حستان را بیان کنید یعنی بررسی کنید و ببینید که هنگام عصبانیت از لحاظ جسمانی و فیزیکی چه ژستهایی به خود می گیرید مثلا تپش قلب، داغ شدن، گرفتگی عضلات و ...) به عبارتی خشم خود را نظاره کرده و روی کاغذ بیاورید.

به طور کلی خود آگاهی هیجانی به این معناست که بدانیم در هر لحظه دارای چه احساس و هیجانی هستیم و احساس و رفتار ما از افکار ما ناشی می شود.

شناسایی منبع خشم: یعنی پس از شناسایی حالاتمان بتوانیم علت و منبع آن را تشخیص دهیم و بررسی کنیم که خشممان از کجا منشا گرفته است؟ منبع آن بیرونی است یا درونی؟

هر کدام از این منابع دو حالت واقعی و ذهنی تقسیم می شوند:

منبع بیرونی- واقعی: شخصی در خیابان بد رانندگی می کند و این باعث عصبانیت ما می شود.

منبع بیرونی- ذهنی: دوستی به ما می گوید فعلا وقت ندارم و ما فکر می کنیم که نمی خواهد ما را ببیند و به عبارتی سعی دارد ما را از طرف خودش رد کند. در اینجا عصبانیت ما ناشی از افکار ناکارآمد و منفی ماست، که اغلب اوقات این گونه افکار، نتیجه این باور ناکارآمد پایداراست که : همیشه همه افراد باید صحیح رفتار کنند. به نظر شما تا چه اندازه این امکان وجود دارد که همیشه همه افراد الزاما صحیح رفتار کنند؟

منبع درونی-واقعی: یک نقصان و ناکامی در فرد وجود دارد و این ناکامی او را به خشم می آورد.

منبع درونی-ذهنی: مثلا شخص فکر می کند نمی تواند راحت صحبت کند و دائم از خودش به خاطر این موضوع عصبانی است در  صورتی که اینطور نیست و فقط یک تصور اشتباه است.

خشم

پذیرش خشم: یعنی بپذیریم که ما هم به عنوان یک انسان محدودیتهایی داریم و این طبیعی است که ما هم عصبانی و خشمگین شویم البته لازم به ذکر است که طبیعی بودن به معنای درست بودن نیست. به خاطر داشته باشید که خشم یک احساس است و از این رو، نه درست است نه غلط، نه خوب است و نه بد. مهم این است که با خشم خود چه می کنیم وقتی پذیرش صورت می گیرد با احساسهایی مثل سرکوبی مبارزه کردن با خشم برای از بین بردن آن، احساس گناه و تحقیر سازی روبرو نمی شویم.

تجربه خشم: چهارمین گام برای تعدیل یا از بین بردن خشم مواجه شدن با موضوع است که در اینجا به چند نمونه اشاره می کنیم:

** استفاده از تخیل: یعنی در ذهنتان تصور کنید اگر قرار بود ناراحتی و خشم خود را به فردی که از دستش عصبانی هستید نشان دهید چگونه این کار را می کردید و برای خود آن را انجام دهید.

** استفاده از تجربه نوشتاری: خشم خود را راجع به آن موضوع و کارهایی که دلتان می خواهد انجام دهید همراه با شدتی که دوست دارید آن را نشان دهید بنویسید. مثلا دلم می خواست خفه اش کنم یا بکوبمش به دیوار! و ...

** استفاده از صندلی خالی: معمولا بیشتر در مواقعی می توانید از این تکنیک استفاده کنید که خشمتان نسبت به یک مرجع قدرت و فرد خاصی است که امکان دستیابی به طور مستقیم با او وجود ندارد، یک صندلی خالی بگذارید و خودتان سوال مطرح کنید و خودتان نیز جوابش را بدهید.

** خشم را با خودتان بگویید: در مورد خشمی که نسبت به آن موضوع  دارید، در جای خلوت و با همان شکلی که دوست دارید حرف بزنید، صحبت کنید.

** استفاده از روشهای خنثی کردن خشم: برای خنثی کردن خشم از دو شیوه کلی استفاده می شود که این دو شیوه عبارتند از شیوه های بلند مدت و شیوه های کوتاه مدت.

شیوه های بلند مدت:

روشهایی هستند که در دراز مدت باعث می شوند آستانه تحمل ما در موقعیتهای خشم برانگیز افزایش یابد. ارزش روشهای دراز مدت در این است که به کار بردن مکرر و مستمر آن در طولانی مدت، باعث می شود که اولا به راحتی عصبانی نشویم و ثانیا در صورت بروز خشم سریعتر و راحت تر آن را کنترل کنیم:

** ورزشهای هوازی: شنا کردن، کوه پیمایی، دوچرخه سواری و راه رفتن

** آرمیدگی

** روشهای حل مساله را بیاموزید

** آموختن مهارتهای اعتماد به نفس و تمرین آنها

نفس عمیق بکشید، موضع خود را با آرامش اعلام کنید جمله خود را با (من) شروع کنید. یعنی من احساس خشم می کنم زیرا ...

شیوه های کوتاه مدت:

** احساساتتان را شناسایی کنید. ارزیابی کنید و از خود بپرسید از چه عصبانی هستم و من چه می خواهم؟

** نفس عمیق بکشید، موضع خود را با آرامش اعلام کنید جمله خود را با (من) شروع کنید. یعنی من احساس خشم می کنم زیرا ...

** به پاسخ فرد مقابل گوش کنید و یک به دو نکنید.

** از روشهای حواس پرتی استفاده کنید (شمردن اعداد، به یاد آوردن یک خاطره یا تصویر نا خوشایند، به یاد آوردن شعر و فکر نکردن

** موقعیت خشم برانگیز را ترک کنید

** از خود و دیگران انتظارات واقع بینانه داشته باشید.

در پایان یاد آورمی شویم خشم قدرت بسیار زیادی در کنترل افکار و رفتار آدمی دارد و به همین علت توانمند شدن ما در مقابله با آن انرژی و زمان می طلبد فراموش نکنیم که مهارت؛ با تمرین و تکرار شکل می گیرد.

فرآوری: نوریه نوچمنی

بخش خانواده ایرانی تبیان


منبع : نشریه پیام مشاور

مطالب مرتبط:

نوعی سرطان زیرک

چگونه خشم خود را مهار کنیم

با افراد خشمگین چه کنیم؟

خ ش م ، منطق

شعله ای که می توان خاموش کرد

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.