هدف خدا از خلقت بشر و خلایق

چرا  خداوند دست به آفرینش زد ؟ چه هدفی پشت مجموعه ی خلقت نهفته است؟

هر انسانی گهگاه این سؤالها را برخود مطرح می كند و سؤالاتی اصلیتر واساسیتر از اینها برای انسان ها در سیر تاریخ مطرح نبوده است . در متون مختلف فرهنگ بشری نیز به صورتهای مختلف این سؤالها مطرح شده است .

در اوستا این گونه از فلسفه خلقت سخن به میان آمده است : ای آفریننده بزرگ و دانا، از راه خرد و بینش و الهام، راز پدیدآمدن آفرینش را از روز اول به من بیاموز تا حقیقت را به مردم جهان آشكار سازم.

پروردگارا روان آفرینش به درگاه تو گله مند است . برای چه مرابیافریدی ؟ چه كسی مرا كالبد هستی بخشید؟ ارسطو نیز ضرورت سوال از راز هستی را به این صورت مطرح كرده است .

قرآن مجید اولا خلقت را دارای هدف می داند و در آیات زیادی تفکر بیهودگی خلقت را رد می کند. و در آیات اهداف بلندی را برای خلقت بیان می کند.

خداوند به عنوان دارا بودن تمام صفات کمال آنهم در حد بی نهایت، حتما برای آفرینش غرض خاصی داشته که در آخرین معجزه پیامبران یعنی قرآن کریم به مناسبت ها و عبارات مختلف آن را بیان داشته است، مثلا با جستجو واژه های خلق و لعلّ به پنج آیه می رسیم، لعل به معنای شاید و غرض خلقت است:

«یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذی خَلَقَكُمْ وَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (بقره 21)

اى مردم! پروردگار خود را پرستش كنید آن كس كه شما، و كسانى را كه پیش از شما بودند آفرید، تا پرهیزكار شوید.

«أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى‏ رَجُلٍ مِنْكُمْ لِیُنْذِرَكُمْ وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زادَكُمْ فِی الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (اعراف 69) ؛

آیا تعجّب كرده‏اید كه دستور آگاه كننده پروردگارتان به وسیله مردى از میان شما به شما برسد تا (از مجازات الهى) بیمتان دهد؟! و به یاد آورید هنگامى كه شما را جانشینان قوم نوح قرار داد و شما را از جهت خلقت (جسمانى) گسترش (و قدرت) داد پس نعمتهاى خدا را به یاد آورید، شاید رستگار شوید!»

وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلالاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبالِ أَكْناناً وَ جَعَلَ لَكُمْ سَرابیلَ تَقیكُمُ الْحَرَّ وَ سَرابیلَ تَقیكُمْ بَأْسَكُمْ كَذلِكَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ (نحل 81)

و (نیز) خداوند از آنچه آفریده است سایه‏هایى براى شما قرار داده و از كوه‏ها پناهگاه‏هایى و براى شما پیراهن هایى آفریده، كه شما را از گرما (و سرما) حفظ مى‏كند و پیراهنهایى كه به هنگام جنگ، حافظ شماست این گونه نعمتهایش را بر شما كامل مى‏كند، شاید تسلیم فرمان او شوید!

هُوَ الَّذی خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ یُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُیُوخاً وَ مِنْكُمْ مَنْ یُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلاً مُسَمًّى وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (غافر 67)

او كسى است كه شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، سپس از علقه (خون بسته شده)، سپس شما را بصورت طفلى (از شكم مادر) بیرون مى‏فرستد، بعد به مرحله كمال قوّت خود مى‏رسید، و بعد از آن پیر مى‏شوید و (در این میان) گروهى از شما پیش از رسیدن به این مرحله مى‏میرند و در نهایت به سرآمد عمر خود مى‏رسید و شاید تعقّل كنید!

وَ مِنْ كُلِّ شَیْ‏ءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (ذاریات 49) ؛ و از هر چیز دو جفت آفریدیم، شاید متذكّر شوید!

منابع :‌

پرسمان قرآنی

فلسفه خلقت انسان ، عبد الله نصری