ضمانت اجرای مقررات ابلاغ

همان طور که در بررسی مقررات ابلاغ ملاحظه گردید مأمور ابلاغ و سایر مأمورین مذکور در قانون مکلفند مراتب نحوه ابلاغ و عند الاقتضا شخصی که اوراق به او تحویل گردیده را در نسخه اول ابلاغ نامه که به دفتر دادگاه عودت می دهند قید نمایند.

فرض ادعای عدم اطلاع با قبول رعایت تشریفات:

در صورتی که مخاطب انجام تشریفات ابلاغ را مورد تأیید قرار دهد اما در عین حال ادعا نماید که از مفاد ورقه ابلاغ مطلع نگردیده دو حالت مختلف قابل تحقق است که ذیلاً بررسی می شود:

1- مخاطب به موضوع ابلاغ عمل نموده است:

چنانچه مخاطب ضمن اینکه به موضوع ابلاغ عمل نموده ادعا نماید که ورقه مربوطه به او ابلاغ نگردیده لیکن در جلسه مقرر حضور یافته یا در ارتباط با جلسه لایحه فرستاده باشد ادعای مزبور حتی اگر تشریفات ابلاغ رعایت نشده باشد قابل رسیدگی نمی باشد.

2- مخاطب به موضوع ابلاغ عمل نکرده است:

در این صورت اگر به موضوع ابلاغ عمل ننموده باشد و علیرغم تأیید رعایت تشریفات ابلاغ مدعی گردد که از مفاد ورقه مطلع نگردیده قانون در این خصوص امکاناتی را در نظر گرفته. در حقیقت به موجب ماده 306 ق. آ. د. مدنی از یک طرف دادگاه این ادعا را مورد رسیدگی قرار داده و می تواند عندالاقتضا قرار قبولی چنین دادخواستی را صادر کند و از طرف دیگر به موجب ماده 83 همان قانون چنانچه اوراق به غیر شخص مخاطب ابلاغ شده باشد، در صورتی دارای اعتبار است که برای دادگاه محرز شود که اوراق به اطلاع مخاطب رسیده است. بنابر این چنانچه گزارش مأمور ابلاغ مبنی بر ابلاغ اوراق به شخص مخاطب باشد (ابلاغ واقعی) و صحت رعایت تشریفات را تأیید نماید بدیهی است که ادعای عدم اطلاع از مفاد اوراق مسموع نخواهد بود.

اما در صورتی که اوراق به غیر شخص او ابلاغ شده باشد اعم از اینکه به کسانی یا خادمان او داده شده، به اقامتگاه او الصاق شده یا در روزنامه آگهی شده باشد به موجب ماده 83 ق. آ. د. مدنی مخاطب می تواند بی آنکه به گزارش مأمور تعرض کند ادعا نماید از مفاد ورقه مطلع نگردیده است.

فرض ادعای عدم اطلاع و عدم رعایت تشریفات:

مخاطب ممکن است ادعای اطلاع خود را مبنی بر عدم رعایت تشریفات ابلاغ نماید در این صورت دو فرض متصور است:

فرض اول اینکه عدم رعایت تشریفات مستند به گزارش مأمور ابلاغ باشد و فرض دوم اینکه گزارش مأمور ابلاغ مثبت رعایت تشریفات باشد اما مخاطب، معذلک مدعی عدم رعایت تشریفات باشد.

1- عدم رعایت تشریفات مستند به گزارش مأمور ابلاغ باشد:

همان طور که در بررسی مقررات ابلاغ ملاحظه گردید مأمور ابلاغ و سایر مأمورین مذکور در قانون مکلفند مراتب نحوه ابلاغ و عند الاقتضا شخصی که اوراق به او تحویل گردیده را در نسخه اول ابلاغ نامه که به دفتر دادگاه عودت می دهند قید نمایند. مدیر دفتر در مورد آگهی موضوع ماده 73 ق. آ. د. مدنی وظایفی در همین خصوص به عهده داردم. لذا دادگاه می تواند با ملاحظه نسخه اول ابلاغنامه یا نسخه آگهی روزنامه که در پرونده موجود است اقدامات مأمور ابلاغ و دفتر دادگاه را در خصوص ابلاغ، مورد ارزیابی قرار داده و رعایت تشریفات ابلاغ را احراز نماید.

بدیهی است در صورتی که نسخه اول ابلاغنامه یا نسخه آگهی روزنامه در پرونده ملاحظه نشود و یا اگر موجود است مثبت رعایت مقررات ابلاغ نباشد و یا گزارش مأمور ابلاغ با مفاد و مندرجات ورقه ابلاغ تعارض داشته باشد ابلاغ اوراق به مخاطب از این طریق احراز نمی گردد. به طور مثال ممکن است وقت حضور (ساعت، روز، ماه و سال) در ورقه درج نشده باشد و یا منطبق با دفتر اوقات نباشد. علاوه بر این ممکن است شخصی که مخاطب قرار گرفته همان شخصی نباشد که طبق قانون و محتویات پرونده باید مخاطب واقع می شد.

برای مثال در حالیکه در تاریخ صدور اخطاریه وکیل مستعفی محسوب می شده، اخطاریه به نام همین وکیل صادر شده باشد.

نکته: همان طور که گفته شد چنانچه مقررات ابلاغ رعایت نشده اما مخاطب به موضوع ابلاغ عمل نموده باشد ادعای عدم اطلاع مسموع نخواهد بود. اما چنانچه تشریفات ابلاغ رعایت نشده باشد و مدعی عدم ابلاغ به موضوع ابلاغ عمل ننماید ابلاغ باطل است مگر اینکه دادگاه احراز نماید که مخاطب از مفاد ورقه ابلاغ بطور کامل مطلع شده است.

در هر حال بدیهی است که عدم اعتراض مخاطب به امر ابلاغ، حتی اگر به موضوع آن عمل ننموده باشد قرینه اطلاع او می باشد.

2- عدم رعایت تشریفات علیرغم گزارش مأمور ابلاغ:

سوال: آیا مخاطب می تواند مدعی گزارش خلاف واقع مأمور شود؟ مسلماً چنانچه ابلاغ از طریق آگهی در روزنامه انجام شده باشد و نسخه آن نیز در پرونده موجود باشد ادعا مردود می باشد اما اگر مخاطب ادعا نماید شخصی که مامور ابلاغ، اوراق را به او تحویل داده از کسان یا خادمان مخاطب نبوده و یا ظاهر او برای تشخیص اهمیت اوراق کافی نبوده است این موارد قابل رسیدگی می باشد.

منبع: سایت وکالت/قانون آیین دادرسی مدنی