زبان شكلدهنده عقاید است
ادوارد ساپیر، زبانشناس آمریكایی:
«زبان وسیلهای برای بیان عقاید نیست، بلکه شکلدهنده عقاید است. جهان تا حدی ساخته و پرداخته زبان ماست.» اینها نظریات ساپیر، زبانشناس معروف آمریکایی است. ادوارد ساپیر، مردمشناس و زبانشناس، 26 ژانویه سال 1884 در لوننبرگ آلمان به دنیا آمد و در پنجسالگی به آمریکا مهاجرت کرد. مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشدش را در رشته زبانشناسی تاریخی آلمانی دریافت کرد و تحصیلات دکترایش را سال 1909 در رشته مردمشناسی از دانشگاه کلمبیا به پایان رساند. در همانجا بود که با فرانس بوآس آشنا شد و بوآس مشوقش شد برای انجام تحقیقات ساپیر در زبانهای بومی آمریکاییها. ساپیر با کمکهای بوآس به بررسی زبان در حال انقراض «یانا» از زبانهای شمال کالیفرنیا پرداخت.
مدتی در دانشگاه کالیفرنیا و پنسیلوانیا تدریس کرد. بین سالهای 1910 تا 1925، به مدیریت بخش مردمشناسی موزه ملی کانادا منصوب شد و تا هنگام مرگش به تدریس در دانشگاه شیکاگو و یل پرداخت. وی یکی از پیشگامان زبانشناسی ساختاری آمریکا و از تاثیرگذارترین شخصیتها در چندین مکتب زبانشناسی بود. مطالعات ساپیر هم در زبانها بود و هم در رفتارگرایی فرهنگی و شکلگیری شخصیت. ساپیر اعتقاد داشت که زبان، درک انسان را میسازد. او به ارتباطات میان شخصیت، گفتار و رفتار اجتماعی میپرداخت. او یکی از نخستین دانشمندانی بود که به رابطه میان مطالعات زبانی و انسانشناسی پی برد.
او در مدت زندگیاش، شاگردان بسیاری را آموزش داد. برخی از شاگردان معروف او که خود دانشمندان بزرگی شدند، مجموعه مقالات خود را که بر اساس مطالعات او نوشته بودند، جمعآوری کردند و در کتابی با عنوان «فرهنگ، زبان و شخصیت» به چاپ رساندند و به او تقدیم کردند.
«بنجامین ورف» هم از شاگردان او بود که از برخی پیشنهادات ساپیر در مورد تاثیر زبان بر تفکر افراد استقبال کرد و به مطالعه در آنها پرداخت و در دوره بیماری ساپیر، به جای او به تدریس در کلاسهایش پرداخت و از همینجا، نظریه مشترکش با بنجامین ورف شکل گرفت. نظریه ساپیر - ورف میگوید: زبان بر چگونگی درک افراد از واقعیت تاثیر میگذارد. به زبان ساده، محتوای زبان با محتوای فرهنگ در ارتباط است و ساختاز زبان به ساختار فرهنگ وابسته. زبان در حیات آدمی تاثیری ژرف و فراگیر دارد. ساپیر به بررسی رابطه ادبیات با زبانشناسی میپرداخت و به موسیقی از چشمانداز زبانشناسی نگاه میکرد. او مردمشناسی و روانشناسی را از رهگذر همین علم مرور کرد. او معتقد بود: هیچچیز در زبان ثابت نیست. زبان همیشه در حال تغییر است و در نتیجه به همان اصطلاح «تغییر در زبان» میرسد.
ساپیر، زبان را مجموعهای از نمادهای دلبخواهی گفتاری که بیانگر صورتهای ذهنی که همان فکر یا معنی است، تعریف میکند. با این حال هر چند که او فکر و گفتار را بسیار به هم نزدیک فرض میکند، اما آنها را برابر نمیداند. او میگوید: هر زبان دستور زبان خود را دارد و از این لحاظ هیچ زبانی نسبت به دیگری برتر نیست. او زبان را نظامی نمادین و همگون میداند که برای ارتباط و اندیشیدن به کار میرود.
ساپیر، زبان را محصول فرهنگ و اجتماع میداند که بر پایه شالودههای زیستی و روانشناختی نیز قرار دارد. «زبان، درآمدی در مطالعه سخن گفتن» منتشر شده در سال 1921 یکی از مهمترین کتابهای ساپیر بوده و هست. این کتاب در سال 1376 به قلم علیمحمد حقشناس به فارسی برگردانده شده.
ادوارد ساپیر در 4 فوریه 1939 به دنبال حمله قلبی در کانکتیکات از دنیا رفت.
بخش ادبیات تبیان
منبع: روزنامه تهران امروز
