مهدویت، رو در رو با جاهلیت!
یكی از جلوه‌های زیبای ظهور و ایجاد حكومت جهانی امام مهدی(عج)، نابودی و محو جاهلیّت و تاریكی‌های وحشتزای نادانی و سفاهت بشر است. جاهلیّت و بی‌خردی‌ای كه در طول قرون و اعصار، گاهی به نام علم و عقلانیّت، مقام والای انسانی را از اوج ملكوت به حضیض پست‌ترین مراتب حیوانی كشانده است. بر اساس بشارت‌های قرآن و معصومان(علیهم السلام) آن حجّت حق جلوه‌گری می‌كند تا زشت‌ترین جلوه‌های نادانی و سفاهت قرون و اعصار را در هم شكند و با جلوة نورانی خویش، دنیایی پر از علم و عقل، حكمت، صفا و صمیمیّت به وجود آورد.
پیرامون جاهلیّت ستیزی حضرت مهدی(عج) احادیث و روایات فراوانی مطرح شده كه به نقل دو روایت اكتفا می‌كنیم.
1- از امام باقر(علیه السلام) پرسیدند: هرگاه قائم قیام كند با چه روشی با مردم رفتار می‌كند؟ حضرت فرمودند:
«به سیره و روشی كه رسول خدا عمل می‌كرد، تا اسلام را پیروز گرداند.» راوی پرسید: سیرة رسول الله(صلی الله علیه و آله) چگونه بود؟ حضرت می‌فرماید: «آنچه را كه در جاهلیّت بود، باطل كرد و با مردم به شیوه عدل مواجه شد. همچنین امام عصر(عج) زمانی كه قیام كند؛ آنچه را كه در عصر جاهلیّت و آرامش و تن آسایی در اختیار مردم بود، باطل می‌كند و با مردم به عدل رفتار می‌كند.»
2- از امام صادق(علیه السلام) در مورد سیره امام مهدی(عج) سوال كردند؟ حضرت فرمودند:
«آنچه را كه رسول الله (ص) انجام داد، انجام می‌دهد و آنچه را كه رسول‌الله(ص) از آثار و شیوه‌های جاهلی نابود كرد؛ نابود می‌كند و اسلام را تجدید حیات می‌بخشد.»
یك پرسش اساسی و مهم: با توجّه به حاكمیّت سلطه و قدرت‌های استكباری بر جهان امروز و با توجّه به سیطرة عظیم امپریالیسم خبری بر شرق و غرب عالم و با عنایت به گسترش فساد و ظلم در گیتی؛ آیا امیدی به نجات انسان از جاهلیّت قرون و اعصار هست؟ آیا صبح صادقی برای انسان سرگردان در ظلمات وجود دارد؟ آیا پنجره‌ای به سوی نور و بهار و سرسبزی دنیای آفت زده، باز می‌شود؟
آری، نه تنها امیدی هست، بلكه این ارادة خدا(1) و وعده حتمی(2) اوست.
امّا چگونه؟
در ابتدای سخن گفتیم: امام مهدی(عج) شیوه‌های جاهلی بشر را از میان می‌برد، آن چنان كه پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) جاهلیّت زمان خویش را نابود فرمود. توجّه به چند فراز، این مطلب را روشن‌تر می‌كند.
1- از نشانه‌های اصلی و مهمّ عصر جاهلیّت؛ نشناختن و نداشتن رهبر و امام شایسته و معصوم است. در حالی‌كه اوّلین شاخصة حكومت مهدوی؛ امامت و رهبری امام معصوم(حضرت مهدی(عج)) است.
رهبری حكومت واحد جهانی را خدای متعال بر عهدة بندة صالح خود، حضرت حجّت بن الحسن(عج) قرار داده و او یگانه انسان روی زمین است كه امروز خدای متعال معصوم بودن او را امضا فرموده است. اوست كه از هر گونه لغزش و آلودگی، اشتباه كاری و خطا بركنار است.
امام رضا(علیه السلام) در دعایی كه به یونس بن عبدالرّحمن تعلیم فرمودند، در فرازهایی از آن، می‌فرمایند:
«خدایا همانا او (مهدی (عج)) بندة توست كه او را برای خودت خالص فرموده‌ای و بر غیبت و پنهانی خویش برگزیده‌ای و او را از هر گناه دور داشته‌ای و از هر عیب و نقصی در امان قرار داده‌ای و از هر پلیدی پاكش فرموده‌ای و از هر آلودگی سالم داشته‌ای.».(3)
امام مهدی(عج) با چنین مشخّصة ممتازی (عصمت) دست همة قدرتمندان و زورمندان فاسد كه دنیا را به جهل و فساد و تباهی كشانده‌اند، كوتاه می‌كند؛
2- او می‌آید تا دانش و بینش انسان به جاهلیّت كشیده شده را، به اوج برساند. او از نظر دانش و بینش همتای جدّش علیّ بن ابی طالب(علیه السلام) است و دانش‌های علوی در سینة او موج می‌زند. او گنجینة دانش الهی در زمین است و تمام علوم پیامبران گذشته به حضرتش به ارث رسیده است. او به همة زوایای این جهان گسترده، آگاهی دارد. راه‌های آسمان را به گونه‌ای می‌شناسد كه دانشمندان امروزی، حتّی به اسرار زمینی آن، آگاهی ندارند.
امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید:
«آنگاه كه قائم ما قیام كند، خداوند دستش را بر سر بندگان خواهد گذاشت. عقل‌های آنها را جمع و تفكّرشان را كامل خواهد كرد.»(4)
و از امام سجّاد(علیه السلام) نقل شده كه فرمودند:
«علم 27 حرف است. آنچه پیامبران آوردند و برای مردم آشكار ساختند؛ تنها دو حرف بوده است و مردم تا به امروز، جز آن دو حرف را نشناخته‌اند. هنگامی‌كه قائم ما قیام كند، 25 حرف دیگر را آشكار می‌كند و در بین مردم بسط می‌دهد و بر آن دو حرف گذشته، می‌افزاید و 27 حرف را می‌پراكند.»؛(5)
3- برای از بین بردن همة آثار جاهلیّت قرون و اعصار، یاران امام مهدی(عج) با او این چنین بیعت می‌كنند: «هرگز دزدی نكنند. زنا نكنند. مسلمانی را دشنام ندهند. خون كسی را به ناحق نریزند. به آبروی كسی لطمه نزنند. به خانة كسی هجوم نبرند. كسی را به ناحق نزنند. طلا، نقره، گندم و جو ذخیره نكنند. مال یتیم را نخورند. مشروب نخورند. حریر و خز نپوشند. در برابر سیم و زر سر فرود نیاورند. راه را بر كسی نبندند. راه را ناامن نكنند. گرد هم‌جنس بازی نگردند. به كم قناعت كنند. طرفدار پاكی باشند. از پلیدی گریزان باشند. به نیكی فرمان دهند و از زشتی‌ها باز دارند...»(6)|
امام مهدی(عج) نیز در حقّ خود تعهّد می‌كند كه:
«از راه آنها برود. جامه‌ای مثل جامة آنها بپوشد. مركبی همانند مركب آنها سوار شود.آن چنان كه آنها می‌خواهند باشد. به كم راضی و قانع شود. زمین را به یاری خدا پر از عدالت كند، چنان كه پر از ستم شده است. خدا را آن چنان كه شایسته است، بپرستد. برای خود دربان و نگهبان اختیار نكند و ...»؛(7)
4- در طول تاریخ، عاملان اصلی انحرافات فكری و تحریف حقایق و دیگرگون كردن متون مذهبی سه گروه بوده‌اند:
گروه اوّل، روحانیون دنیادار و وابسته به حكومت‌های فاسد؛
گروه دوم، سرمایه داران و اشراف و به تعبیر قرآن مترفین؛
گروه سوم، حكومت‌های غیر اسلامی و به ظاهر اسلامی.
از دشوارترین مبارزات امام مهدی(عج) مبارزه با این گروه‌ها است. چون این مبارزه، مبارزه با همة ابعاد فكری ریشه‌دار در یك جامعه است، آن هم با چهرة حق به خود گرفته.
امام علی(علیه السلام) دربارة شیوه و رفتار امام زمان(عج) می‌فرماید: «چون مهدی آید، هواپرستی را به خداپرستی بازگرداند، آنگاه كه همه خداپرستی را به هواپرستی بازگردانده باشند. رأی‌ها، نظرها و افكار را به قرآن بازگرداند، آنگاه كه قرآن را به رأی‌ها، نظرها و افكار خود بازگردانده باشند.»
و پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند:
«مردم را بر اساس دین و شریعت من برپا می‌دارد و آنها را به كتاب پروردگار بزرگ دعوت می‌كند.»(9)
در آن نهضت عظیم جهانی باز هم رسالت عظیم اسلام است كه ملّت‌ها را از گرداب جهالت و سرگردانی نجات دهد و امام مهدی(عج) مجدّد اسلامِ راستینِ ضدّ جهل و نادانی خواهد بود؛
5- امروز در جوامع انسانی امنیّت فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به شدّت مورد هجوم واقع شده و سیر جنایات هر روز، رو به افزایش است. دوران قیام حضرت مهدی(عج) عصر بازگشت حق به صاحبان حقوق است، عصر نجات مظلوم از ظلم است، عصر رهایی بشر از دام تباهی است و عصر آزادی انسان از بند هرگونه پلیدی است.
امام حسن عسکری(علیه السلام) در سفارش‌های خویش به فرزندش حضرت مهدی(عج) می‌فرماید:
«خداوند با دست تو كمر ستمگران را می‌شكند. شعائر دین را باز می‌گرداند. آفاق جهان را روشن می‌سازد و آرامش و صلح را از كران تا كران برقرار می‌كند... كودكی كه در گهواره آرمیده، آرزو می‌كند كه بتواند به سوی تو بشتابد. وحشیان صحرا آرزو می‌كنند كه بتوانند به سویت راهی یابند. اقطار و اكناف جهان سبز و خرّم می‌شود. چهرة دنیا خندان و قلّه‌های شرف و عظمت از تو شاداب و خرامان می‌گردد. شالودة حق استوار می‌شود و فراری‌های احكام دین به آشیانه‌های خود باز می‌گردد. ابرهای پیروزی، باران نصرت را سیل‌آسا بر تو فرو می‌ریزد. دشمنانت خوار و زبون و دوستانت عزیز و پیروز می‌شوند. در روی زمین از ستمگران جنایتكار و منكران طغیانگر و دشمنان تجاوزگر و مخالفان عنادگر احدی باقی نمی‌ماند. هر كسی به خدا توكّل كند خداوند او را بس است. خداوند امر خود را به پایان می‌رساند، كه خداوند برای هر چیز، اندازه‌ای مقرّر فرموده است.»(10)
6- عصر جاهلیّت، عصر بی هویّتی و بردگی، زنده به گور شدن زنان و دختران، عصر به تاراج رفتن حیثیّت و شخصیّت واقعی زن، دوران تبرّج و وسیلة كام‌جویی از این موجود برای مردان بود. در چنان روزگاری، پیامبر رحمت(ص) به فرمان پروردگار، دل‌های مأیوس آن ستمدیدگان را روشن ساخت و شخصیّت و هویّت واقعی زنان را به آنان بازگرداند. اسوه‌های زیبای قرآنی از زنان بزرگ تاریخ (مریم، آسیه، هاجر و ...) و حضور زنان بزرگی چون فاطمه(علیهاالسلام) و خدیجه(علیهاالسلام) و ... در زمان صدر اسلام؛ آینة تمام نمای جلال و جمال حق در بینش اسلام است.
زنان در دنیای امروز چنان كه می‌دانیم وضعیت بهتری از عصر جاهلیّت ندارند. یكی از ثمرات قیام جهانی امام مهدی(عج) بازگرداندن هویّت و شخصیّت واقعی زن به او است. زنان در قیام و حكومت مهدی(عج) مقام و موقعیّت خاصّی دارند.
امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: «به خدا سوگند، سیصد و سیزده نفر می‌آیند كه پنجاه نفر از این عدّه زن هستند و بدون هیچ قرار قبلی در مكّه كنار یكدیگر جمع خواهند شد. این است معنای آیة شریف: هر جا باشید خداوند همة شما را حاضر می‌كند؛ زیرا او بر هر كاری توانا است.»(11)
دوران بردگی، وحشت و استثمار زنان به پایان خواهد رسید و در عصر زیبای ظهور، به رشد و كمال خویش ادامه خواهند داد.
و اینها همه، نشانة مبارزة بی‌امان امام مهدی(عج) با آثار جاهلیّت انسان در طول قرون و اعصار است و به فراز بردن این موجود تا اوج ملكوت و بازگرداندن هویّت واقعی انسان به اوست.
اندیشة مهدویّت و منزلت شیعه
در ضمن تمام مباحث گذشته، از جاهلیّت نخستین تا جاهلیّت نوین، به این باور مهم رسیدیم كه اعتقاد به مهدویّت در بینش تشیّں یعنی مبارزة بی‌امان با جاهلیّت همة دوران‌های بشری و قیام مهدی(عج) یعنی نابودی كامل سفاهت و نادانی بشر.
تشیّع یعنی اعتقاد به زیباترین جلوة حق در هستی، یعنی حیات و زندگی مادّی و معنوی، یعنی علم و دانش و حكمت الهی، یعنی تمدّن و رشد و بالندگی انسان، یعنی آزادی بشر از قید همة جهالت‌ها، بردگی‌ها و سفاهت‌ها، یعنی پرواز انسان از حضیض مادّی‌گری به اوج بندگی خدا و ملكوت، یعنی حذف همة آثار نادانی و جهالت حاكم بر دنیای امروز...
پی‌نوشت‌ها:
1. سورة قصص (28)، آیة 5.
2. سورة نور (24)، آیة 55.
3. جمال الاسبوع، ص 507.
4. منتخب الاثر، ص 483.
5. آیندة جهان، ص 53.
6. منتخب الاثر، ص 469.
7. نهج البلاغه، خ 138.
8. كمال‌الدّین، ص 411.
9. بحارالانوار، ج10، ص104.
10. بحارالانوار، ج52، ص223.
11. معجم الامام المهدی، ج1، ص 534.
فرآوری: امیررضا عرب بخش مهدویت تبیان
منبع: ماهنامه موعود شماره 114 - اسماعیل حاجیان
