تبیان، دستیار زندگی
سیزده بدر از مهمترین رسوم مشترك در میان اقوام ایرانی است كه روز آشتی با طبیعت نیز تلقی می‌شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روز دشمنی با طبیعت


سیزده بدر یا جشن بدرقه نوروز از مهمترین رسوم مشترك در میان اقوام ایرانی است كه طی سالهای اخیر روز آشتی با طبیعت نیز تلقی می‌شود.


سیزده بدر

ایرانیان از گذشته‌های دور ، با آغاز بهار و ورود به سال جدید و پس از چند روز دید و بازدید و تبریك سال نو ، گویا برای تكمیل شادی خود و دور كردن غم و غصه و خمودگی ، در روز سیزدهم فروردین ماه ، با بیرون آمدن از خانه و پناه گرفتن در طبیعت ، مراسم سیزده بدر را اجرا می‌كنند.

در همه شهرها و روستاها و عشیره‌های ایران ، خانواده‌ها به صورت گروهی، گاه چند خانواده با هم غذای ظهر را آماده كرده و آجیل و خوردنی‌های سفره هفت سین را با خود برداشته و به دامان صحرا و طبیعت می‌روند و سبزه هفت سین را با خود برده و به آب روان می‌سپارند .

به دامن صحرا و طبیعت رفتن ، شوخی و بازی كردن،دویدن،تاب خوردن و در هر حال شاد بودن ، از ویژگی‌های روز سیزده بدر است.

سیزده بدر ، جشن واقعی بهار است. طراوت و سرسبزی به طبیعت بازگشته و طبیعت نیز مردم را به سوی خود می‌خواند.

اما از گذشته تا كنون ، دگرگونی‌های صنعتی و شغلی ، بزرگ شدن شهرها ، وسعت خانه‌سازی و شهرسازی و فراوانی وسایل آمد و رفت باعث شده كه خانواده ها در عین حال كه استقبال بیشتری نسبت به روآوردن به طبیعت و طبیعت گردی دارند ، اما سال به سال مجبور به پیمودن راه بیشتری برای یافتن سبزه و كشتزار جهت گذران سیزده بدر هستند چون رفته رفته استفاده بی‌رویه و نابجای انسان از طبیعت باعث نابودی آن شده است.

آتش روشن کردن در طبیعت و خود را موظف به خاموش کردن آن ندانستن، شکستن شاخه های جوانه زده درختان، پهن کردن بساط اقامت روی سبزه های تازه روییده یا کندن گل های وحشی و گاهی کمیاب دشت ها و کوه ها، رها کردن زباله در طبیعت، چه رودخانه، چه کوه چه جنگل یا حتی در پارک هایی که نام ملی را یدک می کشند سال هاست به عادتی مشمئزکننده تبدیل شده؛ عادتی که تقریبا هیچ کسی را نگران نمی کند و عمق نابودگری آن کسی را نمی ترساند!

آتش روشن کردن در طبیعت و خود را موظف به خاموش کردن آن ندانستن، شکستن شاخه های جوانه زده درختان، پهن کردن بساط اقامت روی سبزه های تازه روییده یا کندن گل های وحشی و گاهی کمیاب دشت ها و کوه ها، رها کردن زباله در طبیعت، چه رودخانه، چه کوه چه جنگل یا حتی در پارک هایی که نام ملی را یدک می کشند سال هاست به عادتی مشمئزکننده تبدیل شده؛ عادتی که تقریبا هیچ کسی را نگران نمی کند و عمق نابودگری آن کسی را نمی ترساند!

آنچه گفته شد حالا جزئی از سنت سیزده بدر شده است تا دست کم برای ناظران داخلی دوستدار طبیعت ثابت شود ملتی که از دیرباز با پیروی از اجداد باستانی انسان روز 13 فروردین را روز انس با طبیعت می دانستند اکنون به دشمنان آن تبدیل شده اند.

سیزده بدر

غم انگیز است وقتی مسوولان 4 سال پیش آمار دادند که حجم زباله های رها شده در طبیعت آن هم فقط در مناطق حفاظت شده تهران در روز 13 فروردین 6 تن بوده است یا وقتی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گلستان اعلام می کند میزان تخریب، خسارت و آلودگی محیط زیست در این روز حداقل 10 برابر می شود.

حالا وقتی این اعداد را با این آمار که هزینه سالانه جمع آوری زباله ها فقط در تهران 200 میلیارد تومان است جمع کنیم یعنی زباله هایی که بیشترش درست مدیریت نمی شود و شیرابه هایش به عمق آب های زیرزمینی نفوذ می کند و پشته هایی زشت و پرمیکروب می سازد شاید میزان تخریبگری مان بیشتر به چشم بیاید.

طبیعت فراموش شده

مسوولان شهرداری سال های گذشته اعلام کردند: 10 هزار و 500 تن زباله تر و خشک در روز طبیعت از سوی شهروندان تولید شده است.

این در حالی است که در تقویم رسمی کشور سیزده بدر روز طبیعت نامگذاری شده است، اما اگر روز چهاردهم فروردین سری به پارک ها و یا فضای سبز اطراف شهر ها بزنید متوجه می شوید که سیزدهم فروردین هر روزی می تواند باشد جز طبیعت. مردمی که از صبح از خانه بیرون آمده اند آنقدر زباله و آشغال از خودشان در طبیعت به جا گذاشته اند و همه جا را کثیف کرده اند که باور کردنی نیست. در سال های اخیر انجمن های حمایت از محیط زیست برای رفع این مشکل اقداماتی کرده اند اما هنوز راه به جایی نبرده اند.

ایرانیان باستان به طبیعت احترام زیادی می گذاشتند اما افسوس که دیگر خبری از آن همه احترام و ارزش زیاد ایرانیان نسبت به طبیعت زیبای اطراف خودشان نیست. دیگر خبری ازاحترام به درختان، رودخانه ها، دریاها، کوه ها و دشت ها و حیوانات زبان بسته نیست. ایرانیان باستان، مردمانی بودند که آنقدر طبیعت را دوست می داشتند که حاضرنبودند کوچک ترین لطمه ای به آن وارد کنند.

غم انگیز است وقتی مسوولان 4 سال پیش آمار دادند که حجم زباله های رها شده در طبیعت آن هم فقط در مناطق حفاظت شده تهران در روز 13 فروردین 6 تن بوده است یا وقتی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گلستان اعلام می کند میزان تخریب، خسارت و آلودگی محیط زیست در این روز حداقل 10 برابر می شود

مردمانی که هیچ گاه آب های چه روان و چه راکد را آلوده نمی کردند، شاخه های نهال های نورسیده را برای تفریح و آتش زدن، بی رحمانه نمی شکستند. حیوانات این سرزمین را به بهانه های مختلف از جمله سیر کردن شکم هایشان، آزار و اذیت نمی کردندو نمی کشتند، تفریح های مسخره نمی کردند؛ اعمالی که سال های اخیر شاهد بروز آنها هستیم. در همه کشورهای دنیا، مردم برای لذت بردن از ساحل دریاها، مسافت های زیادی راه می پیمایند، در ایران ما هم به جای لذت بردن ازساحل زیبای دریا، باید زباله ها را کنار زد تا راهی بسوی آب دریا باز کرد.

شایسته است توجه بیشتری به طبیعت اطرافمان بیندازیم. طبیعتی که فقط به ما تعلق ندارد و سرمایه ای برای امروز و فردای ماست.

سیزده بدر

به اعتقاد وحید اسلام زاده ،كارشناس مسایل زیست محیطی و استاد دانشگاه ، محیط زیست گنج نیست كه به راحتی خرجش كنیم. محیط زیست موجودی نافع است، بخصوص برای انسان. اما انسان موجود موذی و زیان رسان برای محیط زیست است و انجاست كه رد پا ی مسوولیت را احساس می كنیم. برای اندیشیدن به محیط زیست، مسوولیت پذیری بهترین و مهمترین ویژگی است. اگر بدون احساس مسوولیت در قبال محیط زیست به سراغ آن برویم، ویرانگر آن خواهیم شد . انسان نه تنها به خاطر خود بلكه به خاطر آیندگان ، در مقابل محیط زیست مسوول است.

این كارشناس محیط زیست به نقش فرهنگ‌سازی در جامعه برای حفظ محیط زیست اشاره كرد و گفت : فرهنگ محیط زیست یعنی نحوه برخورد انسان‌ها با محیط زیست . انسان‌ها با محیط زیست در تعامل هستند ، هم انسان‌ها بر محیط زیست تاثیر می‌گذارند و هم محیط زیست بر انسان ها. اما مشكل اساسی در این است كه محیط زیست یك طرفه تنها بخشنده است و انسان یك طرفه تنها آسیب رسان و مضر.

شاید مشکل از برنامه ریزان و محافظان طبیعتمان باشد که طرح توزیع کیسه های زباله به مسافران را زیاد جدی نمی گیرند، شاید اشکال از کمبود یا نبود سطل های زباله در تفرجگاه ها باشد، شاید هم نبود نظارت درست بر مردم و زیر ذره بین نگرفتن کارهایشان یا جدی نگرفتن آموزش های زیست محیطی به آنها اشکال کار است، اما اگر همه این موضوعات درست باشد باز هم انگشت اتهام را باید به سمت مردم نشانه رفت، چون اگر ملتی باور کنند که آنها جزئی از طبیعت و طبیعت جزئی از وجود آنهاست حتی اگر سطل یا کیسه ای برای جمع کردن زباله ها نباشد یا مامور و دوربینی در کار نباشد باز هم می دانند و باور دارند که حفظ طبیعت چیزی جز وظیفه ذاتی یک شهروند نیست.

فرآوری: نسرین صفری

بخش اجتماعی تبیان


منابع: ایرنا/جام جم آنلاین