باغ وحش‌ها استاندارد نیست

شنیدن  این که باغ وحش‌های کشور با ضوابط و استانداردهای روز دنیا فاصله زیادی دارند چندان هم تعجب آور نیست. چرا که همه ما یا بهتر است بگوییم بیشتر ما گذارمان دست کم یکبار به باغ وحش‌های یکی از شهرهای بزرگ کشور افتاده است و حتی اگر کارشناسان هم بخواهند اغراق کنند ما خودمان اذعان می‌کنیم که این باغ وحش‌ها چه در زمینه تنوع گونه ای و چه از لحاظ بهداشت و پاکیزگی حرفی برای گفتن ندارند.

در حال حاضر بیش از 35 باغ وحش در سراسر کشور وجود دارد که اگر بخواهیم منصفانه درباره آن‌ها قضاوت کنیم باید بگوییم حدود 90 درصد آنها به علت فضای نگهداری از حیوانات و پاکیزگی و سلامت آن‌ها غیراستاندارد است و بنابراین اگر قرار به تعطیلی همه غیراستانداردها باشد دیگر نه باغ وحش که حتی نامی هم از حیات وحش محبوس نمی‌ماند. با این حال مدیر دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست در گفت و گو با ایران خبرهای امیدوارکننده ای از ساماندهی باغ وحش کشور می‌دهد! حسین محمدی با اشاره به تأکید سازمان محیط زیست بر ساماندهی باغ وحش‌های سراسر کشور می‌گوید: سازمان محیط زیست در راستای وظایف خود ضوابط و مقرراتی را برای نگهداری از پستانداران، خزندگان و پرندگان تنظیم کرده است که طی یک دستورالعمل را سال گذشته اعلام کرده و می‌افزاید: ما در این دستورالعمل همه ضوابط و معیارهای تأسیس یک باغ وحش و باغ پرندگان را توضیح داده‌ایم و با ابلاغ آن به استان‌های سراسر کشور درخواست کرده‌ایم که همه باغ وحش‌های استان خود را به سمت این ضوابط سوق دهند!»

محمدی یکی از علل پائین بودن استانداردهای باغ وحش‌های کشور را درآمدزا نبودن آنها می‌داند و معتقد است: باغ وحش‌ها در ایران درآمدزا نیستند، چرا که به علت پائین بودن سطح استانداردها نمی‌توانند در جذب گردشگر و بازدید کننده قوی عمل کنند. متأسفانه روی این مسئله هم تاکنون کار جدی انجام نشده است! مدیر دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست با بیان این که باغ وحش یکی از حلقه های حفاظتی حیات وحش و تنوع زیستی محسوب می‌شود، می‌گوید: باغ وحش‌ها جنبه علمی و پژوهشی دارند و در دنیا نیز روی این دو زمینه کار زیادی شده است، به طوری که مردم هم ترغیب می‌شود به خاطر جنبه های آموزشی و تفریحی از باغ وحش‌ها دیدن کنند.

وی در باره ضوابط و معیارهای یک باغ وحش استاندارد به یک مثال ساده اشاره کرده و می‌گوید: براساس استانداردهای بین المللی فضای نگهداری حیوانات باید با توجه به جثه و اندازه آن‌ها باشد برای مثال فضای نگهداری یک شیر باید 50 متر باشد، اما آیا این معیار در باغ وحش‌های کشور لحاظ شده است؟ محمدی در این باره ادامه می‌دهد که متأسفانه بعضی از باغ وحش‌های کشور بدون در نظر گرفتن استانداردها و ضابطه‌ها، فضای محدودی را برای حیوانات طراحی می‌کنند که همین مسئله موجب آزرده شدن آنها می‌شود. وی تأکید می‌کند: در حال حاضر بیشتر باغ وحش‌های کشور زیر نظر بخش خصوصی اداره می‌شوند، با این وجود درآمد پائینی کسب می‌کنند، در حالی که هزینه نگهداری حیوانات بویژه از نظر بهداشتی و تغذیه ای بسیار بالاست. محمدی راه حل برون رفت از این مشکل را در استاندارد کردن باغ وحش‌ها و تبلیغ برای جذب گردشگر عنوان می‌کند و می‌گوید مدیران باغ وحش‌ها باید به مسئله جذب بازدید کننده بیش از هر مسئله دیگری اهمیت بدهند،   ضمن این که آنها می‌توانند با بهداشتی کردن محیط و توسعه فضای نگهداری از حیوانات مردم را به تماشای آن‌ها ترغیب کنند.»

با وجود آن که بی پولی و درآمدزا نبودن باغ وحش‌ها راه را بر هر بهانه جویی و انتقاد نسبت به فضای نگهداری حیوانات محبوس بسته است، اما نمی‌توان از جدیت سازمان محیط زیست در برخورد با باغ وحش‌های متخلف صرفنظر کرد.

محمدی تأکید می‌کند: در صورتی که مدیران باغ وحش‌ها برای استاندارد کردن آن‌ها هیچ قدمی بر ندارند، سازمان حفاظت محیط زیست با آن‌ها بشدت برخورد کرده و در صورت لزوم حتی تا تعطیلی باغ وحش‌ها نیز پیش می‌رود. وی ادامه می‌دهد که به همه باغ وحش‌های کشور اعلام شده است تا از خدمات دامپزشکی، داروها و سلاح‌های بیهوشی استاندارد استفاده کنند. ضمن اینکه از آن‌ها خواسته‌ایم امکانات خود را گسترش داده و مجهز شوند، مدیر دفتر حیات وحش محیط زیست با تأکید بر این که همه گونه های نگهداری شده در باغ وحش‌های کشور باید شناسنامه دار شوند، می‌گوید: براین اساس هر گونه خرید و فروش و نقل  و انتقال حیوانات در باغ وحش‌ها باید با مجوز سازمان محیط زیست انجام شود و اگر باغش وحشی در این زمینه قصور کند مثل مورد اخیر که در باغ وحش بابلسر و اصفهان در نقل و انتقال شیرها اتفاق افتاد برابر قانون با خاطیان برخورد خواهد شد. هم اکنون نیز پرونده این دو باغ وحش در مراجع قضایی باز است. ضمن این که همه باغ وحش‌های کشور باید هوشیار باشند و ما نیز اجازه نخواهیم داد کسی بی حساب و کتاب جانور وحشی را نگهداری کند!