عادت پیرمردها ،تفریح جوانان شد

آنروزها که خبری از آمار هشدار دهنده اثرات زیانبار مصرف قلیان به میان نبود، شاه عباس صفوی سعى فراوان کرد که این عادت را از ایرانیان براندازد اما با گذر همه این سالها نه تنها به کناری نرفت بلکه تفریح جوانانه ای شد که روزگاری تنها عادت پیرمردها بود...

فرحزاد یکی از مراکز پر رفت و آمد و خوش آب و هوا در شمال تهران است که در روزهای تعطیل پذیرای مراجعه کنندگان زیادی می شود. در نگاه اول وقتی وارد این محدوده خوش آب و هوا می شوی، فکر می کنی همه برای تفریح و استشمام هوای پاک به آنجا آمده اند، اما اگر عمیق تر به اطراف بنگری متوجه می شوی افرادی که به این مرکز برای تفریح آمده اند، معنای واقعی تفریح را گم کرده اند و در میان فضای سرسبز، خنک و بوی ذغال، کباب و چشمک زن انواع آلو و آلوچه به دنبال تفریح دیگری آن هم استفاده از قلیان هستند.

بهتر است بگوییم هوای پاک این محدوده از تهران با دود قلیان جوانان آلوده می شود و زیبایی های خدادادی هم دیگر به چشم نمی آید. شاید چندسال پیش این طور نبود و جوانان تنها به خرید لواشک، آلوچه و خوردن سیخی از کباب بسنده می کردند اما امروز اینگونه نیست و قلیان بهترین سرگرمی جوانان و نوجوانان میهمان این محدوده محسوب می شود.

استعمال روزافزون قلیان در مراکز عمومی جامعه روز به روز درحال افزایش است و رواج استعمال قلیان می تواند زنگ خطری باشد که ابتدا کانون خانواده ها و سپس مسئولان فرهنگی جامعه را از بروز آسیبی بزرگ خبر می دهد . صاحب نظران اجتماعی که مصرف قلیان را یک ضد ارزش فراگیر می دانند، براین باورند که قلیان در میان مردم  شبیه بازی است و در مصرف آن قبحی وجود ندارد و متأسفانه در میان اقشار جامعه، زشتی ویژه ای در پدیده قلیان مشاهده نمی شود تا جایی که در صورت استفاده شدن توسط زن ها و بچه ها بیشتر به صورت تفنن و تمسخر شبیه می گردد.

توتون های میوه ای خطرناک

قهوه خانه ها و استفاده از قلیان یكی از معضلات جامعه ما محسوب می شود. وجود انواع قهوه خانه و سفره خانه ها و تبدیل آنها به شغل های کاذب، سبب شده تا در این راستا استفاده از قلیان به عنوان یک تفریح و تفنن روز به روز در جامعه چشم گیر تر شود. در اصل قلیان حاوی مواد سمی خطرناکی است و می‌تواند زمینه ساز مصرف دیگر مواد دخانی باشد.

باید توجه داشت که نیکوتین قلیان نیز مانند سایر مواد دخانی، اعتیاد آور است و به مراتب اثرات سوء بیشتری نسبت به سیگار دارد. برای استعمال قلیان از تنباکو و توتون استفاده می شود که معمولا بدترین نوع توتون و تنباکوست و توتون های میوه ای و شیمیایی به مراتب بدتر از توتون معمولی است.

یک وعده قلیان برابر 20 تا 50 نخ سیگار

پدیده قلیان که درحال حاضر به یک معضل اجتماعی پنهان تبدیل شده، به این دلیل است که چهره منفوری به خود نگرفته و اغلب آن را بی ضرر و غیرقابل اعتیاد دانسته و یا آن را کم ضررتر از مصرف سیگار قلمداد می کنند. در واقع مقدار تنباکوی مصرفی در یک وعده قلیان معادل مصرف 20 تا 50 نخ سیگار است. به همین دلیل با افزایش سطح نیکوتین خود مصرف کننده به ظاهر تفننی برای رفع نیاز خود به روش سهل‌تری که همان مصرف سیگار است، روی می آورد. بنابراین اعتیاد در قلیان کشی با روی آوردن به استعمال سیگار و اعتیاد به مصرف سیگار نمایان می شود.

70درصد جوانان زیر 20سال مهمان سفره خانه های سنتی

امروز مصرف قلیان در اماکن سربسته همچون سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دوچندان می کند و سلامت اطرافیان به ویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد. باید توجه داشت که متاسفانه ‌7ظ  درصد افراد زیر 20 سال ایرانی در سفره‌خانه‌های سنتی از قلیان استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، در اقدامی جدید نامه‌ وزارت کشور در سال ‌1386 را مبنی بر اینکه "استفاده از قلیان در قهوه‎خانه‎ها مجاز است و فرماندهی انتظامی فقط از ارائه قلیان با تنباکو‌های اسانس‌دار در قهوه‌خانه‌ها جلوگیری کند" را غیرقانونی دانست و آن را ابطال کرد.

کاهش سن مصرف قلیان به 13 سال

طبق طرح جهانی بررسی استعمال دخانیات نوجوانان، ‌1/3 درصد نوجوان ‌13 تا 15 سال سیگاری هستند که ‌8/4 درصد پسران و ‌2/1 درصد را دختران تشکیل می‌دهد. حسن آذری، عضو هیأت علمی انجمن زندگی بدون دخانیات با بیان این جملات ادامه می دهد: ‌1/14درصد نوجوانان 13 تا 15 ساله کشور ما قلیان مصرف می‌کنند که ‌9/18 درصد پسر و ‌9/9 دختر هستند.

آذری معتقد است: 100 درصد دختران سیگاری در خانه و 75درصد پسران سیگاری در خارج از منزل سیگار مصرف می‌کنند.

وی تصریح می کند: برای کاهش این آسیب در جامعه طی موافقتی با وزارت آموزش و پرورش، قرار است مطالبی درخصوص کنترل دخانیات در مطالب درسی دانش‌آموزان قرارگیرد.

مخدر و غرایز جنسی دو مقوله وابسته

ابراهیم فیاضی، جامعه‌شناس درباره رواج مصرف قلیان در بین نوجوانان و جوانان گفت: موادمخدر یک نوع مواد مکمل در مقابل غریزه جنسی در تمام دنیا محسوب می شود و در مکان هایی که استعمال موادمخدر وجود دارد، بر سر ارضای مسائل جنسی است، به همین دلیل اغلب در پارتی‌ها و مهمانی‌های شبانه مصرف می‌شود.

این جامعه‌شناس باتاکید بر اینکه، هر چه هیجان‌های ذهنی در جامعه بالا باشد، به تبع مصرف موادمخدر هم در آن بالاست، خاطرنشان کرد: برای مثال در ارزیابی کشور تایلند در سال‌های گذشته شاهد این هستیم که استفاده از موادمخدر و رواج فحشا در این کشورها موج می‌زند و متاسفانه این مباحث با گذشت زمان در جامعه فرهنگ می‌شود.

برای ازدواج به هنگام جوانان باید فکری کرد

وی برای کاهش آسیب‌های ناشی از این ناهنجاری اجتماعی گفت: در جامعه ما اگر برای ازدواج به وقت جوانان فکری شود، شاهد چنین ناهنجاری‌ هایی نخواهیم بود. موادمخدر همیشه مکمل غرایز جنسی است و اگر مسئله غرایز جنسی در درون خانواده حل شود، اعتیاد هم حل می شود.

فیاضی با بیان این مطلب که درجامعه ما قبح قلیان کمتر از سیگار است، ادامه می دهد: باید توجه داشت که برای استعمال قلیان باید از وسایل گوناگونی استفاده کرد. در قدیم نیز افراد جاهل به استعمال این مواد دخانی مبادرت می‌ورزیدند، ولی امروزه دختر و پسر در کنار هم در مراکز عمومی به استعمال قلیان می‌پردازند، دراصل این در کنار هم بودن برایشان صدمات جبران ناپذیری دارد

پول زیادی و تقلید باعث از بین رفتن سلامت در جوانان می شود

امان الله قرایی مقدم، آسیب شناس اجتماعی بااشاره به اینکه مصرف قلیان جزء تفریحات اصلی جوانان شده است، می گوید: خود پدیده قلیان به تنهایی آسیب اجتماعی به حساب نمی آید اما جوان هایی که قدرت دفاع از خود و توانایی نه گفتن بدین گونه دام ها را ندارند در پشت قلیان در معرض آسیب های اجتماعی بزرگتری قرار می گیرند.

این آسیب شناس جامعه و استاد دانشگاه می افزاید: سن استعمال قلیان به 15 سال کاهش یافت که مهم‌ترین علت آن نبود شادی و تفریح درجامعه، ناامیدی، عدم کنترل و نظارت والدین، سرخوردگی و خانواده های بدسرپرست است.

به اعتقاد این آسیب شناس پول توجیبی زیاد نوجوانان منجر شده آنها به این سمت گرایش پیدا کنند که اگر خانواده و جامعه به این موضوع توجه نکند، سبب می شود سن استعمال دخانیات و قلیان کاهش یابد.

قرایی مقدم افزود: هم‌نشینی با دوستان ناباب از دیگر عوامل گرایش جوانان به استعمال دخانیات و قلیان است، به طوری که این موضوع سبب بروز اتلاف وقت در جوانان و بی کاری می شود.

با توجه به اینکه روز به روز در جامعه شاهد گرایش و یا بهتر بگویم از دست رفتن جوانان و گرایش آنها به موادمخدر و استعمال مواد دخانی هستیم. باید مسئولان فرهنگی، رسانه ملی و . . . اقدامی مناسب انجام دهند و باید بدانیم از اینکه دست روی دست بگذاریم، نه تنها دردی دوا نمی شود بلکه دردها هم کهنه تر و لاعلاج تر خواهد شد.

منابع: روزنامه آفتاب یزد/خبر گزاری شبستان/ خبرگزاری مهر/پایگاه اطلاع رسانی حوزه