آشنایی با فناوری تله مدیسین (2)

همان طور که ذکر کردیم تله مدیسین ،عبارت است از ارایه خدمات درمانی وفراهم سازی سرویس های پزشکی درجایی که فاصله وزمان ،عامل مهمی محسوب می شود.در این راستا متخصصان علوم پزشکی با بهره گیری از فناوری اطلاعات وارتباطات شبکه ،می کوشند تااطلاعات مربوط به سوابق بیماران ودانش پزشکی خود را به اشتراک بگذارند واز این طریق سرعت عمل وکارایی روش های درمانی را بهبود بخشیده وهزینه های درمانی راکاهش دهند.

کاربردهای سرویس های تله مدیسین

کاربردهای تله مدیسین بسیار گسترده و فراگیر است در این جا به مواردزیراشاره می کنیم .

1. مشاوره از راه دور(tele consulation): در حال حاضر عمده‌ترین کاربرد این فناوری، مشاوره‌های پزشکی است که هم در ایران و هم درنقاط دیگر جهان به راحتی درحال انجام می‌باشد. مشاوره از راه دور معمولاً بین دو یا چند پزشک و یا بین بیمار و پزشک معالج صورت می‌گیرد. در مشاوره از راه دور استفاده از تمام امکانات ارتباطی نظیر تلفن، فاکس، پست الکترونیکی، گفتگوی اینترنتی، صفحه پیغام،کنفرانس مطبوعاتی و....امکان پذیر می‌باشد. چیزی که باید در نظر گرفت این است که در مشاوره از راه دور قابلیت دسترسی هم به  اطلا عات مفید  وهم اطلاعات غلط و نادرست، پزشکان قلابی و سایت‌های فاقد اعتبار پزشکی وجود دارد.

2- آموزش از را ه دور (tele education) : در جهان امروز این موضوع به اثبات رسیده است که توسعه هر علمی نیازمند آموزش گروه های متخصص آن علم است. tele education در 3 حوزه مطرح می شود

- آموزش از راه دور

- دسترسی به اطلاعات از راه دور

- آموزش بهداشت از راه دور

tele education دارای مزایای زیادی است از جمله اینکه به دلیل کاهش رفت و آمد بیماران و متخصصان مخارج عمومی کاهش یافته و دیگر اینکه میزان اطمینان به مراکز بهداشتی درمانی افزایش و تبادل اطلاعات بین مراکز درمانی بهبود می یابد .

3- جراحی از راه دور: جراحی از راه دور توسط روبات ها و سیستم های پزشکی پیشرفته انجام می شود ولی به دلیل هزینه بر بودن این روش هنوز در کشورهای در حال توسعه انتقال مناسب نیافته و محدود به کشورهای توسعه یافته شده است. چند مشکل اساسی در جراحی از راه دور مطرح است: یکی عدم اطمینان لازم بیماران از روش های جراحی از راه دور است که باید با آموزش صحیح این مشکل حل شود ، عدم لمس کردن پزشک به صورت مستقیم است که پیش بینی می شود به زودی کیفیت لمس کردن روبات ها بالا رفته و این مشکل برطرف شود، همچنین هر چه فاصله بین پزشک و بیمار زیاد شود سرعت ارتباط با تجهیزات و مانیتورها کمتر می‌شود و در چنین شرایطی ممکن است پزشکان درگیر یک تاخیر بیست و پنج ثانیه‌ای روی مانیتورها شوند که همین ثانیه‌های اندک در شرایطی خاص برای بیمار حکم مرگ یا زندگی را خواهد داشت.

چیزی که پزشک را قادر به کنترل جراحی می‌کند یک اتصال اینترنتی قوی است که برای برقراری ارتباط بین پزشک و وسایل جراحی، مانیتورها و همچنین ارتباط با پزشکان با تجربه مورد استفاده قرار گیرد.

از آنجا که در این روش پزشک هم با جان بیمار سر و کار دارد نمی‌توان با اینترنتی که قطع و وصل می‌شود، اقدام پزشکی را انجام داد. جراحی از راه دور تنها در زمان دور بودن جراح و بیمار کاربرد ندارد. یکی از بزرگترین مشکلات جراحان لرزش بی اختیار دستشان است. در حال حاضر دستکش‌های خاصی ساخته شده که حرکات دست جراح را در فضای سه بعدی تشخیص می‌دهند، از میان این حرکات، لرزش تناوبی دست، فیلتر شده و مابقی حرکات به بازوی دقیقی که بر روی بدن بیمار در حال انجام عمل است، منتقل می‌شود. برای انجام عمل‌های دقیق تر، جراحی بر روی مدل مصنوعی و بزرگتری از اندام بیمار انجام گرفته و حرکات در مقیاس کوچکتر بر روی اندام واقعی پیاده می‌شود.

اولین جراحی از راه دورفرااقیانوسی در جهان

برای اولین بار عمل جراحی از راه دور با کمک ربات در 7 سپتامبر 2001 انجام گرفت در این عمل جراحی کیسهء صفرای زن 68 ساله‌ای بستری در بیمارسـتانCIVIL در شــــــرق فرانسه، توسط تیم جراحــی در نیـویورک برداشته شد در این عمل جراحی حدود هفت هزار کیلومتر بین تیم جراحی در نیویورک و بیمار بستری شده در بیمارستانی در شرق فرانسه فاصله وجود داشت. پزشک مستقر در نیویورک وسایل جراحی نهاده شده دراتاق عمل توسط ربات را دستکاری می‌کرد و این عمل با کمک خط فیبر نوری پرسرعت و با اسـتفاده از سیســتم جراحـــی روباتـیک لاپاروسکوپی Zeus به مدت ”ھ54 دقیقه به طول انجامید در این عمل بیمار بعد از یک هفته فعالیت عادی خود را از سر گرفت.

روش جراحی Robotic

در سال 1988، انجام جراحی با حداقل تهاجم (MIS) با ورود دوربین‌های کوچکی از طریق سوراخهای کوچک انجام شد.اولین سیستم روباتیک، سیستم جراحی da Vinci در اتاقهای جراحی، در 11 جولای 2000 توسط FDA تایید شد. این ربات شامل قسمتی میلیمتری برای کنار زدن شش است. سه instrument از شکاف کوچکی بین دنده‌ها در قفسه سینه می‌باشد.این سه instrument دو تا در حکم دستهای جراح و یکی در حکم دوربینی برای انتقال تصاویر به واحد خارجی می‌باشند. این ربات حرکت دست را جراح توسط یک سیــــــستم کامپیوتری به سیگــنال دیجیتال تبدیل کرده و به سر دیگر instrument ارسال می‌کند. در سمت جراح واحد خارجی شبیه یونیت برای نشستن جراح می‌باشد که جراح با در دست گرفتن joy stickها و مشاهده قلب بیمـار در تمام مدت جراحی از طریق دوربین جراحی می‌کند انتقال حرکت دست جراح به واحد به واحد داخلی با joy stickها امکان پذیر می‌باشد.

مزایای روش جراحی Robotic

• کاهش دوران طولانی نقاهت پس از عمل جراحی، دردهای بعد از جراحی، زمان لازم برای بستری بیمار در بیمارستان و هزینه‌های مربوطه

• عدم نیاز به شکستن استخوان جناغ و باز کردن قفسه سینه

• بهبود یافتن سریع زخمهای مربوط به شکاف‌های کوچک ایجاد شده

• در دسترس بودن جراحان خبره با قابلیتهای منحصر به فرد در مکان‌های بیشتر

معایب روش جراحی Robotic

• افزایش فاصله بین پزشک و بیمار کاهش سرعت ارتباط با تجهـیزات و مانیتورها

• امکان ایجاد تاخیر بیست وپنج ثانـیه‌ای روی مانیتورها با توجـه به شرایط پزشکان

• زمان تاخیر بین وقتی که جراح حرکت چاقو را می‌بیند تا وقتی که واقعا برش را انجام می‌دهدکمتر از یک پنجم ثانیه افزایش احتمال برش محل اشتباه

• در حال حاضر قابلیت انجام عمل توسط روبات در ماکزیمم فاصله حدود 300 کیلو متر (در ارتباط با سیم) و 35 کیلومتر (با ارتباط بی سیم)

• عدم تمایل بیماران برای تحت عمل قرار گرفتن به دلیل جدید بودن این تکنولوژِی

• گرانقیمت بودن روباتها

• عدم حضور دستیاری برای پزشک

• عدم وجود فیدبک حسی

• عدم درک حسی از محیط اطراف بیمار توسط پزشک

ادامه دارد...

فراوری مریم نایب زاده

بخش دانش وزندگی تبیان

منبع: dietiran- euc- Wikipedia- emory-tbzmed-iran ict news