صراط تکرار مناظره انتخاباتی

چند شبی است که مستند صراط در حال پخش از صدا و سیماست.  این مستند که به روایت فرازها و فرودها ی تاریخ انقلاب در 33 سال گذشته اشاره می کند،  به دلیل اهمیتی که برای سیاستگذاران سیما دارد در حال پخش سه باره پس از اخبار 20 و 30 شبکه دو، بیست و یک شبکه اول و بیست و دو شبکه سه سیماست و در واقع در ساعت های پر مخاطب سیما این مستند سه بار به نمایش در می آید . هر قسمت از این از مستند توسط خبرنگارانی چون  امیر شجاعی ، مصطفی قمری وفا ، کامران نجف زاده ، میترا لبافی ،‌ علی کربلایی حسینی ،‌ محمد دلاوری ، عاطفه میر سیدی ،‌احمد صمدی ،‌سیدعلی اوجی ،‌سید مهدی شریفی ،‌مجتبی قاسم زاده ، ایمان مراتی و فتحعلی فاخری تهیه شده است .

هر کدام از قسمتهای این مستند قرار است  موضوعاتی همچون ثبات آرمانی ، انعطاف ساختاری ، مبارزه با مفاسد اقتصادی ،‌ قانون گرایی و قانون گریزی ، نقش مردم ، ‌عدالت اجتماعی ،استقلال دفاعی ، هسته ای ، جوانان ، پیشرفتهای علمی ، بیداری اسلامی ، پیشرفتهای پزشکی و پایداری و ایستادگی ملی از اول انقلاب تا امسال مورد بررسی قرار می گیرد. مسلما با دسترسی خوب این خبر نگاران به آرشیو تصویری صدا و سیما قطعا این مستندها می تواند از سطح کیفی مطلوبی بر خوردار باشد. اما به نظر می رسد علیرغم زحمات انجام شده به ویژه در قسمت اول و دوم برخی نکات محتوایی وجود دارند که می بایست مورد نقد و تحلیل قرار گیرند.

خط محتوایی قسمت دوم: از فساد 16 ساله تا ناجی

در قسمت دوم این مستند که به بررسی فرایند مبارزه با مفاسد اقتصادی پس از انقلاب اسلامی می پردازد،  سیری طراحی می شود که به شرح زیر است:

الف) دوره اول از آغاز جنگ تا رحلت امام:

که در این دوره دولت به خاطر شرایط جنگی و نگاه ایدئولوژیک  دولت اقتصاد کوپنی بر کشور حاکم بود و علیرغم  وجود زمینه های سو استفاده، دلال بازی و احتکار به خاطر فضای معنوی جنگ زمینه های مفاسد اقتصادی بوجود نیامده بود. اما در عین حال امام هشدارهای لازم را ارائه می کردند.

ب) دوره ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی:

که البته در این مستند به ذکر نام دولت هاشمی و دولت سازندگی بسنده می شد. بر مبنای این تحلیل  با شروع بازسازی و سیاستهای تعدیل زمینه های ایجاد مفاسد در گلوگاههای سازندگی ایجاد شد که با هشدار مقام معظم رهبری هم مواجه شد.  در این دوره زمینه مفاسد اقتصادی شکل گرفته و شاهد مثال آن اختلاس 123 میلیاردی بانک صادرات و پرونده کرباسچی شهردار اسبق تهران بود.

ج) دوره سوم یا دوره اصلاحات:

این دوره از مقاطعی است که بر مبنای این تحلیل منبع اصلی و زمینه ساز بسیاری از مفاسد اقتصادی بود.  بی توجهی به فرمان 8 ماده ای رهبر معظم انقلاب درباره مبارزه با مفاسد اقتصادی، نقش منفی مجلس ششم و آشوبهای سیاسی از زمینه های اصلی مفاسد نام برده می شود. بر مبنای این تحلیل جلسات سران قوا در آن روزگار برای مبارزه با فساد چندان جدی گرفته نشد. دادگاه شهرام جزایری نیز به عنوان نماد اصلی مفاسد اقتصادی آن دوره و دریافت پول توسط برخی مسوولین معرفی گردید.

د) دوران مبارزه با فساد و دوران احمدی نژاد :

نهایتا  با پخش خبر ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد با لحن حماسی توسط مجری اخبار و پخش تصاویر سفرهای استانی آقای احمدی نژاد ، مستند ساز بیان می دارد که دولت عدالت گستر به دنبال قطع دست دانه درشتها و و مفسدان بوده است. زمینه پخش نریشن صدای و تصویرجمعیتی است که حامی دکتر  احمدی نژادند. در نهایت ضمن پخش جلسه سران خبر از یک فساد مالی بزرگ داده می شود که حجت الاسلام اژه ای پیگیر رسیدگی به آن است  ویکی از نقش آفرینان آن خاوری به کانادا گریخته است.

نگاهی عمیقتر به این مستند:

الف)تحلیلی شبیه مناظره سال 88: این تحلیل شباهت بسیار زیادی به تحلیلی دارد که توسط دکتر احمدی نژاد در مناظره 13 خرداد سال 1388 ارائه شد. این گونه تحلیل بر مبنای این مفروضه است که مفاسد در سنوات قبل از ریاست جمهوری احمدی نژاد به گونه ای ویرانگر شکل گرفته بود و ماهیت نظام را تهدید می کرد. ضمن اینکه دولتهای قبلی نیز دست اندر کاران مفاسد و یا حداقل زمینه ساز آن بوده اند. اما در خطبه های تاریخی نماز جمعه 29 خرداد 88 تهران رهبر معظم انقلاب این گونه تحلیل ارائه شده در مناظره ها را رد کرده و فرمودند:

"  از این طرف هم همین جور؛ از این طرف هم شبیه همین كارها به نحو دیگرى انجام گرفت. كارنامه‌ى درخشان سى ساله‌ى انقلاب كمرنگ جلوه داده شد؛ اسم بعضى از اشخاص برده شد كه اینها شخصیتهاى این نظامند؛ اینهاكسانى هستند كه عمرشان را در راه این نظام صرف كردند. "

ایشان  هم چنین از ارائه تحلیلهای سیاه نمایانه در باره سالهای گذشته سیاسیون و نخبگان حاکم را بر حذر داشتند و فرمودند:

" در مورد مبارزه‌ى با فساد مالى، موضع نظام یك موضع روشنى است. در زمینه‌ى مسائل مربوط به عدالت اجتماعى، موضع نظام یك موضع روشنى است. با فساد باید در هر نقطه‌اى كه هست، مبارزه كرد. من میخواهم این را عرض بكنم: ما مدعى نیستیم در نظام ما فساد مالى و اقتصادى وجود ندارد؛ چرا، اگر وجود نداشت كه بنده آن نامه‌ى هشت ماده‌اى را چند سال قبل خطاب به رؤساى محترم سه قوه نمینوشتم و اینقدر روى آن تأكید نمیكردم. چرا، هست؛ اما میخواهم این را بگویم: نظام جمهورى اسلامى، همین امروز یكى از سالمترین نظامهاى سیاسى و اجتماعى در دنیاست."

ب)بازی های رسانه ای مستند ساز: به نظر می رسد مستند ساز اگرچه تلاش کرده خود را بی طرف نشان دهد و از موضعی برابر به مساله نگاه کند اما به شکل آگاهانه ای تلاش می کند مخاطب را به سمت و سویی که خود ترجیح می دهد بکشاند. نکته دیگر جالب اینجاست که اگرچه به رقم 123 میلیارد تومانی اشاره گردید و لی اختلاس بزرگ اخیر بدون رقم باقی ماند! نکته دیگر این است که تمامی اخبار و اطلاعات قاضی اژه ای در این روزها حاکی از حمایت برخی مقامات دولت از آریا عامل اختلاس 3000 میلیاردی است. اما نه تنها به اسم این فرد اشاره نشد بلکه به این نکته نیز هیچ گونه اشاره ای نگردید!! عذر اینکه هنوز این افراد متهمند و جرمشان اثبات نشده است قابل پذیرش نیست چرا که اسم خاوری در این پرونده در این مستند مطرح گردید. البته به این نکته اشاره نشد که وی رییس  یانک ملی بزرگترین بانک دولتی بوده است.  هم چنین در این مستند به هیچ عنوان از  مبارزه قوه قضاییه با مفاسد اقتصادی جریان انحرافی بویژه در بانکداری و مناطق آزاد ذکری به میان نیامد.

نتیجه گیری   

اگرچه نفس ساختن مستندهای خبری و تاریخی در باره تاریخ انقلاب بسیار لازم و قابل توجه می باشد اما درباره ساختن مستندهایی درباره مبارزه با مفاسد اقتصادی بایستی به این نکته توجه گردد که اولا این گونه مستندها بایستی جامع، قابل دفاع و بدون سوگیریهای آشکار و پنهان جناحی باشد و ثانیا ضمن بیان واقعیتهای تاریخی به سیاه نمایی و اتهام سازی به بخشهایی از تاریخ انقلاب نپردازد.