شاهزاده‌ی بی تاج و تخت زیرزمین

«پینوکیو زد به شانه‌ام و تا برگشتم به عقب کاغذ را دراز کرد به‌طرفم، اما قبل از این‌که دست من برسد، دستی زنانه کاغذ را قاپید. خانم معلم بالای سرم ایستاده بود و کاغذ را باز می‌کرد. کاغذ را باز کرد و خواند:

وسایل مورد نیاز برای سفر به آمریکا

یک عدد کلنگ تیز (حتماً باید دسته‌ی کلنگ کمتر از 30 سانتی‌متر باشد.)

یک عدد بیل با دسته‌ی کوچک (حتماً باید دسته‌ی کلنگ کمتر از 30 سانتی‌متر باشد.)

کلاه ایمنی

یک عدد سطل

طناب به‌میزان کافی

چراغ‌قوه

توضیحات:

توجه داشته باشید که این سفر گروهی است و یک‌نفره نمی‌توانید به این سفر بروید!»^[1]

از علی‌اصغر سیدآبادی پیش از این کتاب‌هایی چون عبور از مخاطب‌شناسی سنتی توسط نشر فرهنگ‌ها، خرس دانا چرا به این روز افتاده؟، مجموعه‌ی شعرهای سپیدی برای کودکان با نام بادکنک به شرط چاقو هر دو به‌همت نشر افق، خانم معلم و آقای نقاش، اسم تو چیست دخترکوچولو، هر دو توسط نشر شباویز و آثار قابل توجه دیگری در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان در بازار کتاب کودک موجود است.

داستان شاهزاده‌ی بی تاج و تخت زیرزمین! ماجرای پنج نوجوان در روستایی در زمانی پیش از انقلاب است، آن‌ها به پیشنهاد یکی از آن پنج تن، شروع به کندن چاهی می‌کنند تا به قلب آمریکا نقب بزنند و تنها مشکل باقی‌مانده، توالت فرنگی و معضل استفاده از آن است!

حالا از این ماجرا بیست سال گذشته است و روایت از زبان قاسم، یکی از همان نوجوان‌های بیست سال پیش بازگو می‌شود، به این طریق که وقتی او برای سفری کاری به آمریکا رفته است، ماجرا را برای دخترش از طریق اینترنت و ایمیل بازگو می‌کند.

در میان انبوهی از کتاب‌های ترجمه در هر حوزه‌ای به ویژه در حوزه‌ی ادبیات کودکان و نوجوانان، به‌خصوص در هجوم تیراژهای بالای متن‌های ادبیات فانتزی غرب، دیدن کتاب‌هایی تالیفی چون شاهزاده‌ی بی تاج و تخت زیرزمین! امیدوارکننده است. تالیف کتاب‌هایی که از دل فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی بیرون می‌آیند و به فراخور زمانی که کودکان و نوجوانان ما در آن زندگی می‌کنند و با توجه به ساخت و شیوه‌ی زندگی جدید آن‌ها و همین‌طور دغدغه‌ها و خواست‌های متفاوتشان با نسل‌های پیش از خود، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و این مقوله‌ای است که باید جدی‌تر به آن پرداخت.

این‌که کتاب‌های تالیفی در این حوزه کم هستند و این‌که اقبال نویسندگان در این حوزه چشم‌گیر نیست، دلایل متفاوت و متنوعی دارد که در جای خود باید به آن پرداخته شود، ولی یکی از دلایل قابل ذکر و مهم در این زمینه، عدم حمایت مادی و معنوی ناشران از تالیف کتاب‌های کودکان و نوجوانان است. مسلم است که برگردان آثار برگزیده‌ی زبان‌های دیگر، آسان‌تر، کم‌هزینه‌تر و با رسیک‌پذیری کمتری همراه است ولی نوجوان ایرانی به غیر از آشنایی با پهنه‌ی گسترده‌ی فرهنگ جهانی، به ادبیات خاص فرهنگ خود و دیدن زیست خود در جایی دیگر نیازمند است.

پی نوشت:

[1] صفحه‌ی 33 کتاب