در اجتماع سقیفه چه گذشت؟
از نظر تاریخی، سر منشأ اصلی اختلاف در میان مسلمانان و ظهور دیدگاه های گوناگون درباره رهبری جامعه اسلامی، پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و به هنگام تعیین جانشینی آن حضرت و در سقیفه بنی ساعده پدیدار گشت .
در اجتماع سقیفه چه گذشت؟
روز وفات حضرت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) یا روز بعد از آنست. مصیبت و بلا از سراسر خانه پیامبر(صلی الله علیه وآله) بارد. اشکهای فاطمه(سلام الله علیها) بی وقفه در هجران پدر بر گونه های مبارکش می‌ریزد. جای آن دارد که دنیا را سیلاب اشک ببرد. بزرگ‌ترین مصیبت تاریخ روی داده و برترین آفریده خدا چشم از جهان فروبسته است...
ببینیم در وانفسای رحلت پیامبر چه می‌گذرد. امیرالمؤمنین مشغول غسل و تجهیز پیکر مطهر رسول الله(صلی الله علیه وآله) است و ابوبکر نیز در خانه است و جمعی از مسلمین در خانه پیامبر اجتماع کرده‌اند. عمر پنهانی به گونه ای که دیگران مطلع نشوند ابوبکر را از خانه صدا می‌زند تا او را برای به سقیفه ببرد. همان سقیفه ای که اساس بدبختی‌های اسلام از آنجا آغاز شد. بهتر است مستندتر سخن بگوییم. نگاهی به تاریخ می‌اندازیم و صفحات تاریخ طبری، بزرگ‌ترین مورخ اهل سنت را ورق می‌زنیم. در صفحه 456 از جلد دوم قضیه را چنین نقل می‌کند:
واتی عمر الخبر، فاقبل الی منزل النبی(صلی الله علیه وآله)، فارسل الی ابی بکر و ابوبکر فی الدار و علی ابن ابی طالب دائب فی جهاز رسول الله(صلی الله علیه وآله)، فارسل الی ابی بکر ان اخرج الی، فارسل الیه انی مشتغل، فارسل الیه قد حدث امر لابد لک من حضوره، فخرج الیه، فقال: اما علمت ان الانصار قد اجتمعت فی سقیفه بنی ساعده.( کامل فی التاریخ، ابن اثیر، ج2، ص13) چون خبر اجتماع انصار در سقیفه به گوش عمر رسید، بسوی خانه پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمد. ابوبکر در خانه پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود و علی(علیه السلام) به جد مشغول تجهیز رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بود. کسی را سراغ ابوبکر فرستاد که بیرون آید. ابوبکر گفت: برو بگو من مشغول کاری هستم و نمی‌توانم بیرون بیایم. عمر پیغام فرستاد که کاری پیش آمده که حتماً باید ترا ببینم. ابوبکر از خانه بیرون آمد و عمر به او گفت نمی‌دانی که انصار در سقیفه اجتماع کرده‌اند؟
بازی موش و گربه برای چه بود؟ چرا بقیه باید از قضیه بی خبر باشند؟ چرا به علی(علیه السلام) چیزی گفته نمی‌شود؟ چرا عباس بن عبدالمطلب نباید چیزی از قضیه بفهمد؟ به فرض كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) آنقدر توصیه و سفارش به وصایت علی(علیه السلام) نكرده بود. گیرم كه همه قضیه غدیر دو ماه پیش را فراموش كرده باشند. به فرض كه پیكر مطهر رسول خدا بی غسل كفن رها شود و كسی حتی برای تسلیت به فاطمه‌اش(سلام الله علیها) نیاید اهمیتی نداشته باشد.
به راستی در آن لحظات حساس مشورت با اهل بیت پیامبر لازم نبود؟ آن‌ها اینقدر غریبه‌اند؟ عمر در سقیفه هم دست بردار نیست و خشونت همیشه چاشنی كارش می‌باشد. در سقیفه نیز دست از تهدید و ارعاب برنمیدارد. حباب بن منذر به عمر و دار دسته‌اش اشاره می‌کند و خطاب به انصار می‌گوید: فانه باسیافكم دان لهذا الدین من دان ممن لم یكن یدین( كامل فی التاریخ، ابن اثیر، ج2، ص3؛ تاریخ طبری، ج2، ص443) اینان همان كسانی هستند كه حاضر نبودند در مقابل این دین سر تسلیم فرود آورند و از ترس شمشیرها شما بود كه تسلیم شدند.
مشاجرات لفظی بین عمربن خطاب و حباب بین منذر آغاز می شود. عمر فریاد زد خدا ترا بكشد حباب ابن منذر گفت بلكه خدا ترا بكشد. فاخذ و وطیء فی بطنه و دسوا فی فمه التراب (السقیفه، ج6، ص 459) عمر او را گرفت و لگدی بر شكمش زد و دهان وی را پر از خاك كرد.
جالب است نه؟ شما این رفتار عمر را چگونه تفسیر می كنید؟ شنیده اید كه خدا در قرآن چگونه از مؤمنین یاد می كند؟ اشداء علی الكفار و رحماء بینهم: بر كفار سخت گیرند ولی بین خود با رافت ورحمت برخورد می كنند. عمر كه به گواهی تاریخ همیشه از میدان ها جنگ فرار می كرد و هرگز كسی را در هیچ جنگی نكشت غیر از عموی خود را كه داستانش مشهور است، با برادر مسلمان خود چنین می كند!
طبری ادامه می دهد: فحامله عمر فضرب یده، فنذر السیف، فاخذه ثم وثب علی سعد و وثبوا علی سعد وتتابع القوم علی البیعه(تاریخ طبری، ج2، ص 459) آنگاه عمر به جانب حباب بن منذر حمله برد، بر دست او ضربه ای زد كه شمشیر از دست او افتاد. عمر شمشیر او را برداشت و از روی سعد بن عباده( كه نشسته بود) پرید و دست بیعت به ابوبكر داد، بقیه هم از روی سعد می پریدند و چنین می كردند!
براستی كه عجب بیعتی! بقیه داستان را بشنوید:
فبایعه عمر و بایعه الناس فقالت الانصار: لا نبایع الا علیاً
(تاریخ طبری، ج2، ص 443؛ كامل فی التاریخ، ابن اثیر، ج2، ص 10) پس عمر با دار و دسته اش با ابوبكر بیعت كردند، اما انصار می گفتنند: ما جز با علی(علیه السلام) با كس دیگری بیعت نخواهیم كرد.فلما ذهبا لیبایعاه، سبقهما الیه بشیر بن سعد فبایعه : ناگهان بشیر بن سعد از قبیله خزرج در مخالفت و رقابت با پسر عمویش( سعد بن عباده) برای بیعت با ابوبكر بپا خواست.
فنادا الحباب المنذر: یا بشیر بن سعد! عقتك عقاق، ما احوجك الی ما صنعت، انفست علی ابن عمك الاماره؟
پس حباب بن منذر فریاد برآورد كه ای بشیر بن سعد! چرا چنین كردی؟ آیا می خواستی بر پسرعمویت امارت كنی؟
و لما رات الاوس ما صنع بشیر بن سعد، قال بعضهم لبعض: ولله لان ولیتها الخزرج علیكم مرة لازالت لهم علیكم بذلك الفضیله، و لا جعلوا لكم معهم فیها نصیباً ابداً، فقوموا فبایعو ابابكر.
هنگامی كه قبیله اوس بیعت بشیر بن سعد را دیدند، به یكدیگر گفتند اگر قبیله خزرج بواسطه این بیعت بر شما برتری یابند نمی گذارند نصیبی از حكومت به شما برسد، لذا بپا خواستند و با ابوبكر بیعت كردند! (تاریخ طبری، ج2، ص 485)
ببینید این اجماع امتی كه اهل سنت مدعی آن هستند چگونه صورت گرفته است! دعواهای تاریخی- قبیله ای اوس و خزرج!
فقال الناس من اصحاب سعد: اتقوا سعداً لا تطیوه، فقال عمر: اقتلوه قتله الله! ثم قام علی راسه، فقال لقد هممت ان اطاك حتی تندر عضدك(تاریخ طبری، ج2، ص 457) جمعی كه اطراف سعد بن عباده بودند فریاد زدند: مواظب باشید كه سعد را لگدمال نكنید، عمر بانگ برآورد كه سعد را بكشید، خدا او را بكشد! آنگاه بر بربالین سعد ایستاد و گفت: می خواهم چنان ترا پایمال كنم كه اعضایت در هم شكند!
سرانجام نیز سعد بن عباده بجرم بیعت نكردن با ابوبكر ترور شد! باور نمی كنید؟ بلاذری و ابن عبد ربه از بزرگان اهل سنت چنین آورده اند:
عمر شخصی را به شام فرستاد و به وی دستور داد كه از سعد بن عباده به هر نحو ممكن بیعت بگیر واگر بیعت نكرد از خداوند یاری بخواه. آن مامور به سمت شام حركت كرد و سعد را در میان باغی یافت و وی را به بیعت دعوت نمود. سعد گفت هرگز با فردی از قریش بیعت نخواهم كرد. فرستاده گفت اگر بیعت نكنی ترا می كشم! سعد گفت حتی اگر مرا بكشی. مامور گفت: مگر تو از آنچه ملت بر آن اتفاق كرده اند، بیرونی؟ سعد پاسخ داد اگر منظور تو بیعت است، بله. پس مامور تیری رها نمود و سعد را كشت. (العقد الفرید، ابن عبدربه، ج5، ص 14؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج1، ص 558)
این است مفهوم شورایی که اهل سنت بدان معتقد هستند؟ آیا تهدید و ارعاب بخشی شورا است؟! آیا ابوبکر را مردم انتخاب کردند یا او را برای مردم انتخاب کردند؟ بزودی از هجوم وحشیانه به خانه امیر المومنین(علیه السلام) برای بردن او جهت گرفتن بیعت خواهم گفت. براستی که عالیترین شکل دموکراسی جهت انتخاب خلیفه صورت گرفت!! آن هم کجا؟ در سقیقه بنی ساعده نقطه ای خارج مدینه. تا بحال اهل سنت از خود نپرسیده اند که اگر عمر می خواست کاری قانونی را انجام دهد چرا مسجد النبی(صلی الله علیه وآله) را انتخاب نمی کند؟ مگر نه این است که همیشه آن مسجد محل اصلی تصمیم گیری های مسلمین بوده است؟
بالاخره در حالی که هنوز جسد مطهر پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) دفن نشده بود به هر شکل ممکن از مردم برای ابوبکر بیعت گرفتند. زبیر ابن به کار مورخ اهل سنت می نویسد:
فلما بویع ابوبکر اقبلت الجماعه التی بایعته تزفه زفاٌ الی المسجد رسول الله(صلی الله علیه وآله): چون بیعت با ابوبکر انجام شد ابوبکر را هلهله و شادی به مسجد رسول الله(صلی الله علیه وآله) آوردند.(الموفقیات؛ زبیر ابن بکار؛ به نقل ابی الحدید: ج6 ص 19.)
براستی که وای به حال کسانی که هنوز آب غسل پیکر پیامبرشان خشک نشده فریاد هلهله و شادیشان به آسمان می رود. ای کاش تعصب اهل سنت این چنین چشم حقیقت خواهی شان را نبسته بود تا وقایع تاریخ را آنگونه که باید می نگاشتند تا همه می دانستند که بعد رسول الله(صلی الله علیه وآله) با خاندان او چه کردند اما افسوس... هر چند با وجود آن همه پنهان کاری، بودند کسانی که از اهل سنت که بخشی از تاریخ را آوردند. کسانی که امروزه تنها کاری که بزرگان اهل سنت با این تاریخ و روایاتشان می کنند این است که یا به کل آن بخش ها را تحریف شده می دانند یا اتهام تشیع به مورخین خود می زنند!
خداوندا ! دلهای ما را در برابر حقیقت خاشع کن و ما را جزء عناد کنندگان با حقیقت قرار مده. آمین.
فرآوری : زهرا اجلال
بخش تاریخ وسیره معصومین تبیان
منابع :
کامل فی التاریخ
تاریخ طبری
السقیفه
