تبیان، دستیار زندگی
وقتی جایگاه یک طلبه در جامعه جایگاه نبوی است و رسالت او را به عنوان رسالت پیامبر و ائمه اطهار علیهم السلام می شناسند، تمام خصوصیات ظاهری و باطنی او باید تا حد ممکن به آن بزرگواران نزدیک باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ظاهری آراسته و باطنی پیراسته

 ادب طلبگی
طلبه

وقتی جایگاه یک طلبه در جامعه جایگاه نبوی است و رسالت او را به عنوان رسالت پیامبر و ائمه اطهار علیهم السلام می شناسند، تمام خصوصیات ظاهری و باطنی او باید تا حد ممکن به آن بزرگواران نزدیک باشد.

نوشته های قبلی را اینجا  مطالعه کنید.

در ادامه مقاله گذشته که پیرامون آداب آراستن بود و آنجا به دو نکته: پاکیزگی عمومی  رسیدگی به موی سر اشاره کردیم، در این نوشتار موارد دیگری که با آداب آراستن ارتباط مستقیم دارد با شما در میان خواهیم گذاشت.

رسیدگی به محاسن و پیراستن صورت، کوتاه کردن شارب، رسیدگی به پوست، کوتاه کردن ناخن ها، عطر زدن، مسواک زدن، پوشیدن لباس تمیز و زیبا و انگشتر به دست کردن از مصادیق بارز این آداب هستند.

وقتی جایگاه یک طلبه در جامعه جایگاه نبوی است و رسالت او را به عنوان رسالت پیامبر و ائمه اطهار علیهم السلام می شناسند، تمام خصوصیات ظاهری و باطنی  او  باید تا حد ممکن به آن بزرگواران نزدیک باشد.

ج ) رسیدگى به محاسن .

داشتن ریش مرتب را مى توان از جمله جلوه هاى وقار و زیبایى مردان شمرد. در اسلام ، به نگه داشتن ریش و شانه زدن آن توصیه هاى فراوانى شده است . از پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است : (( انه یزید فى الذهن و یقطع البلغم (1): این کار ذهن را زیاد و بلغم را قطع می کند .

د) كوتاه كردن شارب .

از پیامبر اكرم نقل شده است : ان من السنه ان تاخذ من الشارب حتى یبلغ الاطار.(2):

از سنت اسلام است که سبیل خود را کوتاه کنی به طوری که به لب بالا برسد و لب بالا آشکار گردد .

در روایتى نیز آمده است : لا یطولن احدكم شاربه ؛ فان الشیطان یتخذه مخبا یستتر به (3):

هیچ کس موی بالای لب خود را بلند نگذارد؛ چون شیطان آن را پناهگاه خود قرار می دهد.

ه ) رسیدگى به پوست .

از دیگر عناصر مهم در شكل ظاهرى افراد، داشتن پوستى سالم ، روشن و لطیف است . از دیرباز، استفاده از مواد گیاهى و روغنهاى مفید براى حفظ زیبایى و سلامت پوست ، امرى رایج بوده است كه آموزه هاى پیشوایان معصوم نیز نشان دهنده اهمیت آن است .

امیرالمؤ منین (علیه السلام ) فرمود: الدهن یلین البشره و یزید فى الدماغ و یسهل مجارى الماء و یذهب القشف و یسفر اللون .(4): روغن زدن ، پوست را نرم و نیروی عقل را زیاد می کند و آلودگی پوست را بر طرف می سازد و به آن ، روشنی می بخشد .

از امام باقر (علیه السلام ) نیز نقل شده است : دهن اللیل یجرى فى العروق و یروى البشره و یبیض الوجه .(5): روغن زدن(پوست) به هنگام شب ، باعث رسیدن آن به رگ ها شده پوست را سیراب و صورت را سفید می کند .

و) كوتاه كردن ناخنها.

یكى دیگر از نعمتهاى خدایى و نمودهاى زیبایى انسان كه در نگاه اول به نظر نمى آید، وجود ناخن در دست و پاى آدمى است ؛ اما هنگامى این نعمت بیشتر نمایان مى شود كه خداى ناخواسته ، بر اثر بیمارى یا حادثه اى ، یكى از ناخنهاى خود را از دست بدهید، خواهید دید كه شكل ظاهرى دست و پا، نمایى نازیبا پیدا خواهد كرد.

درباره توجه به این جزء از بدن و تمیز نگاه داشتن آن ، امام باقر (علیه السلام ) مى فرماید: انما قصوا الاظفار؛ لانها مقیل الشیطان ، و منه یكون النسیان (6):

به این دلیل ناخن ها را کوتاه می کنید ، چون محل استقرار شیطان است و از[آلودگی] آن ، فراموشی بوجود می آید.

همچنین از رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) روایت كرده اند: تقلیم الاظفار یمنع الداء الاعظم و یدر الرزق (7):

کوتاه نمودن ناخن ها از بیماری عظیم جلوگیری می کند و باعث سرازیر شدن روزی می گردد .

هنگام ناخن گرفتن این دعا را بخوانید: بسم الله و بالله و على سنه محمد و آله صلى الله علیه و علیهم هنگام گرفتن ناخن از انگشت كوچك دست چپ شروع كنید و به انگشت كوچك دست راست پایان دهید و در گرفتن ناخن پاها نیز این گونه عمل كنید. دفن كردن مو و ناخن از سنت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) است .(8)

ز) عطر زدن .

آراستگى ظاهرى فقط مربوط به دیدنیها و آنچه چشم نظاره مى كند نیست ؛ بلكه استفاده از بوى خوش براى خنثى كردن بوى نامطبوع عرق بدن یا حتى اگر بدن بوى نامطبوعى هم نداشته باشد، امرى پسندیده است .

 امام صادق (علیه السلام ) فرمود: كان رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم ) ینفق على الطیب اكثر مما ینفق على الطعام (9): رسول الله (صلى الله علیه و آله ) براى عطر و بوى خوش ، بیش از غذا پول خرج مى كرد.

 امام رضا فرمود: لا ینبغى للرجل ان یدع الطیب فى كل یوم ؛ فان لم یقدر علیه فیوم و یوم ، فان لم یقدر، ففى كل جمعه ؛ و لا یدع ذلك (10):

سزاوار نیست برای مرد که استفاده هر روزه از بوی خوش را ترک کند. اگر نتوانست، یک روز در میان و باز اگر نتوانست، در هر جمعه خود را خوشبو کند و هیچ گاه این کار را رها نکند.

همچنین امام صادق (علیه السلام ) مى فرماید: ركعتان یصلهما المتعطر افضل من سبعین ركعه یصلیها غیر متعطر(11):

دو رکعت نماز که با بوی خوش گزارده شود، بهتر است از هفتاد رکعت که بدون بوی خوش بگزارند.

ح ) مسواك زدن .

بى شك ، داشتن دندانهاى تمیز، خواسته هر فرد آراسته است ؛ زیرا جز تاثیر بسزا در سلامت جسمى افراد، در زیبایى ظاهرى نیز موثر است . از آن گذشته ، بوى مطبوع دهان هنگام گفت و گو با دیگران ، رعایت بهداشت دندانها و رسیدگى به آنها و در نتیجه سالم بودن آنها بستگى دارد. در همین زمینه امام باقر (علیه السلام ) فرموده است : لكل شى ء طهور و طهور الفم السواك (12): هر چیزی را پاک کننده ای است و پاک کننده دهان، مسواک زدن است.

پیامبر گرامى اسلام نیز در سفارش به مسواك فرمود: ما زال جبرئیل یوصینى بالسواك حتى ظننت انه سیجعله فریضه .(13): آنچنان جبرئیل مرا به مسواک زدن سفارش کرد که گمان بردم آن را «واجب» خواهد نمود.

در حدیثى دیگر از ایشان آمده است : لولا ان اشق على امتى لاءمرتهم بالسواك مع كل صلاه .(14):

اگر نمی ترسیدم که امّتم به زحمت و مشقّت بیفتند، به آنها دستور می دادم برای هر نماز، مسواک بزنند. در فایده های جسمی مسواک زدن و همچنین ثواب آن و افزایش ثواب بسیاری از عبادت ها (چنانچه با مسواک زدنْ همراه شوند)، احادیث زیادی وارد شده که به یک نمونه اکتفا می گردد.

در فایده هاى جسمى مسواك و همچنین ثواب آن و افزایش ثواب بسیارى از عبادتها چنانكه با مسواك زدن همراه شوند، احادیث زیادى وارد شده كه به یك نمونه اكتفا مى شود.

از امام صادق (علیه السلام ) روایت كرده اند:

فى السواك اثنتا عشره خصله : هو من السنه ، و مطهره للفم ، و مجلاه للبصر، و یرضى الرحمن ، و یبیض الاسنان ، و یذهب بالحفر، و یشد اللثه ، و یشهى الطعام ، و یذهب بالبلغم ، و یزید فى الحف1 و یضاعف الحسنات ، و تفرح به الملائكه (15):

در مسواک زدن، دوازده ویژگی است: از سنّت (پیامبر(ص)) است، موجب پاکی دهان است، نورِ دیده را جلوه گر می کند، خداوند را راضی می نماید، دندان ها را سفید می کند، زردی یا پوسیدگی دندان را زایل می نماید، لثه را محکم می سازد، اشتهای به غذا را زیاد می کند، بَلغَم را از بین می برد، حافظه را افزایش می دهد، ثواب ها را چند برابر می کند، و ملائکه را شاد می گرداند.

ط) پوشیدن لباس تمیز و زیبا.

از الطاف خداوند به انسان نعمت حجب و حیاست كه در فطرت او نهاده شده و روشنترین شكل بروز این گرایش فطرى ، احساس نیاز به پوشش و پوشاندن بدن از دیگران است . چه خوب است كه این پوشش ، زیبا، تمیز و شایسته شاءن انسانى و منزلت اجتماعى فرد باشد. درباره زیبا بودن لباس ، امام صادق (علیه السلام ) مى فرماید: البس و تجمل ؛ فان الله جمیل یحب الجمال ؛ ولیكن من حلال (16):

لباس زیبا بپوش؛ زیرا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد؛ امّا باید از حلال باشد.

پیامبر اكرم درباره تمیز بودن لباس فرموده است : ((من اتخذ ثوبا، فلینظفه (17))):

هر کس لباسی می پوشد، باید آن را پاکیزه نگه دارد.

همچنین از امیرالمؤ منین (علیه السلام ) روایت كرده اند: النظیف من الثیاب یذهب الهم و الحزن و هو طهور للصلاه (18)

شستن لباس ها غم واندوه را دورمی سازد واز پاکیزگی برای نماز، شمرده می شود.

ى ) تزیین با انگشترى .

استفاده از انگشترى در آراستگى و زیبایى انسان نقش دارد و در روایات آدابى براى آن ذكر شده است :

1- مستحب است انگشترى در دست راست باشد؛

2- بهتر آن است كه انگشتر در انگشت كوچك باشد؛

3- مستحب است انگشتر از نقره باشد؛

4- مستحب است نگین انگشتر عقیق باشد؛

5- مستحب است نقش عقیق اسمهاى مبارك اصحاب كساء باشد. نیز مستحب است جمله ما شاء الله لا قوه الا بالله ، استغفر الله بر آن حك شود.(19 )

گفتنى است كه انگشترى و حلقه طلا براى مردان حرام است .


منابع:

1- وسائل الشیعه ج 2 ص 122 ح 1674

2- كافى ج 6 ص 487باب اللحیه و الشارب ح 6

3- كافى ج 6 ص 487 - 488 باب اللحیه و الشارب ح 11

4- كافى ، ج 6، ص 519، باب الادهان ، ح 1.

5- كافى ، ج 6، ص 519، باب الادهان ، ح 5.

6- وسائل الشیعه ج 2 ص 132 ح 1712

7- كافى ج 6، ص 490 باب قص الاظفار، ح 1

8- الاداب الدینیه ص 248

9- وسائل الشیعه ج 2 ص 146 ح 1759

10- بحارالانوار ج 76 ص 140 باب 19 ح 3

11- وسائل الشیعه ج 4 ص 435 ح 5639

12- وسائل الشیعه ج 2، ص 10، ح 1319

13- وسائل الشیعه ، ج 2، ص 9، ح 1315.

14- كافى ، ج 3، ص 22، باب السواك ، ح 1.

15- وسائل الشیعه ج 2 ص 7- 8 ح 1311

16- وسائل الشیعه ج 5 ص 6 ح 5741

17- كافى ج 6 ص 441 باب اللباس ح 3

18- وسائل الشیعه ج 5 ص 14 ح 5763

19- سراج الشیعه ص 28

کتاب اخلاق 1 – محمود اکبری

تهیه و تولید: محمد حسین امین – گروه حوزه علمیه تبیان