سیستم‌های هوشمند راه‌‌حلی برای مشكل ترافیك(3)

قسمت اول ، قسمت دوم

امروزه «سیستم‌های حمل و نقل هوشمند» خود به عنوان دانشی مستقل نگریسته می‌شود؛ ولی ماهیت میان‌رشته‌ای «سیستم‌های حمل و نقل هوشمند» و امور مربوط به آن،‌ ایجاب می‌كند كه به طور خاص از علوم زیرشاخه «ارتباطات و فناوری اطلاعات» مانند مهندسی الكترونیك،‌ مهندسی مخابرات و سیستم‌های رادیویی، مهندسی كامپیوتر و انفورماتیك در کنار «مهندسی عمران» نظیر برنامه‌ریزی حمل و نقل،‌ مهندسی ترافیك، ‌مهندسی سازه و مهندسی راه بهره گیری شود.

«سیستم‌های حمل و نقل هوشمند» از هر سو نگریسته شود به «ارتباطات» باز می‌گردد؛ چرا كه بدون شك آن را می‌توان فصل مشترك «حمل و نقل» و «ارتباطات و فناوری اطلاعات» دانست. از همین روست كه بازارهای بسیاری به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با آن درگیر هستند و به تبع، فرصت‌های كسب و كار زیادی در متن و حاشیه آن وجود دارد.

به طور كلی،‌ با این‌كه به‌كارگیری «سیستم‌های حمل و نقل هوشمند» برای دولت‌ها بسیار هزینه‌بر است و همواره جزو پروژه‌های عظیم به شمار می‌رود، اما سودهای آشكاری چون كاهش مصرف سوخت و انرژی و سودهای نهفته‌ای چون كاهش زمان مؤثر سفر، ‌كاهش آلایندگی محیط زیست، كاهش سفرهای غیرضروری و افزایش ایمنی،‌ سبب شده است كه نه تنها تردیدی در به‌كارگیری این سیستم‌ها وجود نداشته باشد و سرمایه‌گذاری كلان در این حوزه را موجه كند، بلكه به ضرورتی در زندگی امروز جوامع بشری تبدیل شود. از طرفی،‌ بخش خصوصی نیز در مقام «تأمین‌كننده» كالا یا خدمات و یا «بهره‌بردار» وارد صحنه می‌شود تا از فرصت‌های ایجاد شده استفاده و نقش خود را ایفا كند. که این حضور روز به روز در این حوزه گسترده‌تر شده و افزایش سرمایه‌گذاری شركت‌های مختلفی را در سراسر جهان به همراه دارد.

سیستمهای حمل و نقل هوشمند كاربردهای متفاوتی را در زمینه های مختلف حمل و نقل خواهد داشت. در این ارتباط می توان به كاربرد اینگونه سیستمها در موارد ذیل اشاره كرد:

سیستم های كنترل تطبیقی یا هوشمند چراغ های راهنمایی تقاطع ها

سیستم های كنترل چراغ های راهنمایی تقاطع ها بایستی به گونه ای عمل كنند كه حداقل تاخیرها و توقف ها و حداكثر گذردهی و ایمنی را در تقاطع ها حاصل نماید.

سیستم های هماهنگ یا مركزی كنترل ترافیك

با ایجاد ارتباط و هماهنگی بین عملكرد چراغ های راهنمایی تقاطع های مجاور و تولید موج سبز كمترین تاخیر در شبكه ترافیك شهری حاصل می شود. همچنین با ایجاد مركز كنترل ترافیك شهری، نظارت بر عملكرد كلیه چراغ های راهنمایی و وضعیت ترافیك در سطح شهر امكان پذیر می گردد.

سیستم های كنترل و هدایت ناوگان های عمومی

به منظور افزایش بهره وری و نیز نظارت بهتر بر عملكرد رانندگان ناوگان هایی چون اتوبوسرانی، تاكسیرانی، اورژانس، آتش نشانی و گشت پلیس از سیستم های مدیریت ناوگان استفاده می شود. در این سیستم ها اطلاعات لحظه ای مربوط به موقعیت مكانی و وضعیت تك تك اعضای ناوگان در یك مركز كنترل جمع آوری می شود. این اطلاعات به كمك نرم افزارهای مناسب پردازش شده و با برنامه ریزی بهتر برای ناوگان هدایت رانندگان و اطلاع رسانی به مسافران و كاربران حداكثر بهره برداری از ظرفیت ناوگان عملی می شود.

سیستم هدایت و مدیریت پاركینگ

جمع آوری اطلاعات لحظه ای مربوط به ظرفیت پاركینگ ها و هدایت رانندگان به سمت پاركینگ های دارای ظرفیت خالی و نیز اعمال نرخ های متفاوت برای پاركینگ های حاشیه ای در طول شبانه روز از ابزارهایی هستند كه به بهره برداری بهینه از ظرفیت پاركینگ های موجود كمك می كنند.

سیستم كنترل و مدیریت تراكم در بزرگراه ها

با نصب شناسگرهای ترافیكی در فواصل مناسب در مسیر بزرگراه ها اطلاعات لحظه ای مربوط به وضعیت ترافیك شبكه بزرگراهی جمع آوری شده و با كنترل دسترسی ها، اطلاع رسانی به رانندگان، رسیدگی سریعتر به وقایع و تصادفات، كنترل محدوده سرعت مجاز و. . . تراكم ترافیك در شبكه بزرگراهی كاهش داده شده و همچنین تراكم در شبكه حتی الامكان یكنواخت می گردد.

و از سایر كاربردهای ITS میتوان به این موارد نیز اشاره كرد: مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیك و روانسازی حركت- مدیریت و كنترل حوادث - مدیریت و پشتیبانی وسائل نقلیه امدادی- مدیریت اخذ الكترونیكی عوارض، هزینه پاركینگ، خرید و رزرواسیون بلیت -مانیتورینگ و كنترل حمل و نقل سنگین -مدیریت و ناوبری پیشرفته و مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده و. . .

روشن است كه هر یك از موارد مذكور بدون بهره جوئی از ره آوردهای IT قابل دستیابی و انجام نبوده است. بطور مثال كنترل و برنامه ریزی چراغهای راهنمائی در داخل شهرها بعنوان یك مسأله مهم از مقوله مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیك و روانسازی آن، همواره مطرح می باشد.

بصورت خلاصه نحوه عملكرد این سیستم را می توان بدین شرح توصیف نمود كه حجم و میزان تراكم خودروها توسط حسگرهای گوناگونی كه در زیر سطح جاده و یا در حواشی آن نصب شده اند سنجیده شده و جهت پردازش و اخذ تصمیم توسط ابزارهای ارتباطی همچون فیبر نوری یا بصورت Wirelessبه مراكز كنترل مركزی ارسال می گردد و در آنجا بر اساس اصول و محاسبات مدیریت ترافیك و فازبندی چراغ ها توسط نرم افزارهای مفید با در نظرگرفتن شرایط متفاوت و مطروح زمان بهینه توقف پشت چراغ و یا حركت در حالت سبز پردازش و دستورات لازم به دستگاه های كنترل كننده چراغ ها ارسال می گردد.

امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا استفاده از این سیستم رایج و مرسوم است.از محاسن این سیستم می توان به كاستن از تاخیرهای بی مورد، كاهش زمان سفر و جلب آرامش و رضایت مسافر، ایجاد موج سبز در حركت، كاهش تصادفات و. . . را نام برد. ایجاد چنین سیستمی همراه با اتصال آن به یك شبكه اطلاعاتی یا سایت اطلاع رسانی به سادگی می تواند قبل از شروع سفر مسافر را در انتخاب مسیر مطلوب یاری رسانده و در كاهش حجم ترافیك تاثیر بسزائی داشته باشد.بدیهی است در صورت ایجاد چنین سیستمی حتی گوشی های تلفن همراه نیز كه امروزه توانائی برقراری اتصال با شبكه های اطلاع رسانی را دارا هستند، قابلیت دریافت اطلاعات و اخبار مربوط به ترافیك را خواهند داشت. روشن است بدین ترتیب پیشنهاد یك مسیر مطمئن و به دور از تراكم های ناخواسته توسط سیستمهای اطلاعاتی و هوشمند و انتخاب آن توسط مسافر در روانسازی جریان ترافیك تاثیر مطلوب و شایانی خواهد داشت. ضمن اینكه كاستن از مصرف سوخت خودرو و كاهش آلودگی هوا زمان سفر و بالا بردن ضریب اطمینان در رانندگی و آرامش در مسافر از نتایج مطلوب و دائمی آن بوده و از آثار سیستم های ناوبری پیشرفتهITS به شمار می آید.

در برخی موارد ارائه اطلاعات جهت انتخاب سایر شیوه ها و سیستم های حمل و نقل و دستیابی به مقصد توسط دیگر وسائط نقلیه و یا ارائه اطلاعاتی راجع به سطوح سرویس و عرضه خدماتی كه در مقصد به مسافر ارائه می شوند نیز بعنوان دیگر كاربردهای سیستم های ناوبری پیشرفته به شمار می آیند. در سیستمهای اطلاعاتی مربوط به كنترل و برنامه ریزی حمل و نقل انتقال اخباری كه به بروز شرایط غیر عادی و یا تصادفات مربوط حائز اهمیت است چرا كه در هر دو حالت می توان به موقع تدابیر لازم جهت تغییر مسیر مسافر را اندیشید و از ازدحام ناگهانی جلوگیری نمود.

    ادامه دارد...