عبدالجواد ادیب نیشابوری
از مجموعه مشاهیر مدفون در حرم امام رضا(ع)
ادیب نیشابوری ـ عبدالجواد (1281 ـ 1344 ق)
میرزا عبدالجواد در بیژن‌گرد، از روستاهای نیشابور زاده شد، در کودکی چشم راست خود را از دست داد، اما با قدرت حافظه خود دانش‌آموزی را شروع کرد و به تشویق پدرش ملاحسین، ابتدا راهی نیشابور شد، و در سال 1297 به حوزه مشهد آمد.
ابتدا در مدرسه خیرات‌خان، آن گاه در مدرسه فاضل‌خان و سرانجام در مدرسه نواب ساکن شد و بسیاری از کتب را بدون استاد فرا گرفت و فقه و اصول و حکمت و کلام را در محضر اساتید آموخت و به نیشابور بازگشت، اما با درگذشت پدر، در سال 1310 ق بار دیگر راهی مشهد شد و تا پایان عمر در مشهد ماند.
وی انسانی سخت‌کوش بود و با این که از بینایی اندکی بهره داشت، هرگز مطالعه را واننهاد و گاه تا سپیده صبح از خواندن دست نمی‌کشید. دانسته‌های ادبی و تاریخی او دیگران را شگفت‌زده کرده بود، در حکمت الهی و طبیعی، اندیشه‌های ملاصدرا را می‌پسندید، در نجوم و جبر و مقابله و حساب و هندسه نیز از دانایان بود و با تئوری‌های موسیقی نیز آشنایی داشت.
او تمام قاموس و برهان قاطع را از حفظ داشت و افزون بر دوازده هزار بیت از سروده‌های شاعران عرب جاهلی را به خاطر سپرده بود و هر شعری را با همان حال و هوای سرایش و با لهجه‌ای دلنشین و سحرانگیز می‌خواند.
قناعت و مناعت طبعش زبانزد بود، همسر نگزید و زندگی را تنها به پایان برد. زندگی سامان‌یافته‌ای داشت و برای هر کار، از جمله تشرف به حرم مطهر امام رضا(ع)، برنامه خاصی تدوین کرده بود. در بیشتر درس‌های او فراتر از سیصد دانش‌اندوز شرکت می‌کردند.
چهره‌های برجسته‌ای همچون ملک‌الشعرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر، محمد پروین گنابادی، محمد تقی مدرس رضوی، محمود فرخ، محمد تقی ادیب، محمد علی بامداد، سید جلال الدین تهرانی، سید جسن مشکان طبسی، که هر یک در زمینه‌ای آوازه یافته‌اند، در شمار شاگردان مکتب ادبی او بودند. توجه وی به رخدادهای سیاسی روزگارش، در اشعاری که از او به جا مانده بازتاب یافته است.
یماری او را از حجره و مدرسه جدا کرد و تا پایان عمر شصت و سه ساله‌اش در بیمارستان خوابید. هنگامی که یکی از شاگردانش به درخواست او، معلقه امرؤالقیس را بر بالینش می‌خواند و او خود آن را زمزمه می‌کرد، در صبح روز جمعه ششم خرداد 1305 ش، برابر با 15 ذیقعده 1344 ق درگذشت و پیکرش در پای دیوار غربی رواق دارالسیاده حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
منبع: مشاهیر مدفون در حرم رضوی
بخش حریم رضوی
