برش هایی از دفاع مقدس

نگاهی به فیلم «شب واقعه»

در این میان ژانر فرعی دیگری که زیرشاخه گونه جنگی قرار می گیرد ایجاد شد که با توجه به نیازهای جامعه برای حصول از نتایج جنگ بود. تبعات جنگ و تاثیرات مخرب آن بسیاری از کارگردانان را به این سو کشاند و متولد چهارم ژوئیه الیور استون از این دست آثار است.

در سینمای کشورمان هم این اتفاق افتاد و ژانر دفاع مقدس رفته رفته از فیلم هایی چون عقاب ها، کانی مانگا، هراس، عملیات کرکوک و نظایر آن که به صورت مستقیم به عملیات های جنگی می پرداختند فاصله گرفت و فیلم هایی چون از کرخه تا راین، خداحافظ رفیق، آژانس شیشه ای، روبان قرمز و به نام پدر پدید آمدند هر چند در همان اوان نیز فیلم هایی چون کیمیا و باشو غریبه کوچک در این شاخه فرعی ساخته شده بودند.

شب واقعه در این میان نقطه عطفی است که اگرچه در دل جبهه مقدم می گذرد درباره آدم های جنگ و در حاشیه آن است.

یک کاراکتر متفاوت

شهید دریاقلی سورانی، قهرمانی حقیقی است که در راه وطن به شهادت رسید. وی فردی غیر نظامی بود که با وجود داشتن مفر برای گریز از خطر ترجیح می دهد جانش را به خطر بیاندازد تا از قتل عام سربازان ایرانی جلوگیری شود. این در حالی است که در ابتدای فیلم دریاقلی فردی رند و سوء استفاده گر از شرایط بی نظمی حاصل از جنگ متصور می شود و عرق وطن دوستی اش باعث می شود که به درجه ای بالا ارتقا پیدا کند.

دریاقلی شخصیتی واقعی است که نظیر شخصیت اصلی فیلم روز واقعه وجود خارجی داشته است. شهرام اسدی در این فیلم نیز شخصیتی خاکستری را به تصویر می کشد که دچار تردید در تصمیم گیری است و در پایان به راه درست پا می گذارد. شکستن تابوهای رایج در نمایش شخصیت شهدای دفاع مقدس در فیلم باعث می شود تا بیننده ارتباط بسیار نزدیکتری با این شخصیت پیدا کند به ویژه آن که کاراکتری ملموس وجود دارد که این همذات پنداری را دو چندان می کند. البته بازی خوب و متفاوت فرخ نژاد در نقش این کاراکتر را نباید از نظر دور نگه داشت.

برش های جنگی

شب واقعه همانطور که از نامش پیداست برشی زمانی از یک مقطع کوتاه است که آغاز آن روز اول تهاجم عراق به ایران است. تمام فیلم در چند ساعت فشرده و پر تعلیق می گذرد و حضور روح مادربزرگ دریاقلی به عنوان نمادی از مام وطن به کاهش تنش های حاصل از انفجار و تخریب کمک می کند.

فیلم ساختار خوبی دارد و صحنه های اکشن آن خوب از کار درآمده است. فیلمنامه از قوت خوبی برخوردار است اما در برخی از سکانس ها مثل صحبت های دریاقلی با فرد گنگی که شاگردی وی را می کند کندی محسوسی دارد که اگر چه برای شخصیت پردازی لازم است اما از سرعت ریتم فیلم می کاهد.

به نظر می رسد که فشردگی زمانی فیلم باعث شده که فیلم برش هایی کوتاه از جنگ باشد که در کنار هم گرد آمده اند اما با پیش رفتن داستان، روایت به فیلم کمک می کند و با آغاز تعلیق علاقه بیننده برای رسیدن به انتهای آن شدت پیدا می کند.

در یک نگاه کلی شب واقعه توانایی جذب مخاطب را دارد و باید دید که استقبال عمومی مردم در 16 سالن سینمایی از این فیلم چگونه خواهد بود هرچند زمان نامناسب اکران این فیلم که تحت الشعاع فیلم فجر قرار گرفته است رسیدن به این نتیجه را دچار مشکل خواهد کرد.

نیاز امروزی

فیلم هایی که در حاشیه دفاع مقدس ساخته می شوند هزینه پایین تری نسبت به فیلم های صرف جنگی دارند. برای همین می توان با تکیه به ارزش های والای انسانی که در رزمندگان ما تبلور پیدا کرده بود و بالاترین درجات ایثار که در جبهه های نبرد مشاهده شد میزان ساخت این فیلم ها را بیشتر کرد و در این میان اگر مراکزی چون انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس و بنیاد حفظ آثار کمک های مالی و امکاناتی خود را از فیلم ها کنند فیلم های خوب دیگری چون شب واقعه نیز ساخته خواهد شد.

نیاز امروز مخاطب ایرانی سینما رسیدن به پاسخ سوالاتی است که از زمان دفاع مقدس مانده و ذهنش را مشغول کرده است. این نیاز در نسل امروزی نیز که آن روزها را به خاطر ندارند وجود دارد و از قرار حتی بیشتر است. برای همین مخاطب این فیلم ها وجود دارند و مردم در صورت رسیدن به این موضوع سالن های سینما را خالی نخواهند گذاشت.