تبیان، دستیار زندگی
یکی از نکات مهم در زی و اخلاق طلبگی، آراستگی و نظافت ظاهری است. شکی نیست که در دید اول آن چیزی که اثر می گذارد ظاهر یک شخص است. مردم هم ابتدا از همین ظاهر قضاوت می کنند و در مرحله بعد با اخلاق و منش او آشنا می شنوند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آراستن و پیراستن ظاهری

ادب طلبگی

امام ره

یکی از نکات مهم در زی و اخلاق طلبگی، آراستگی و نظافت ظاهری است.

اگر مقالات ما را دنبال کرده باشید باید بگویم که بخش مقدماتی مباحث ما تمام شده و از این به بعد با مباحث عملی تر و ملموس تری خدمت شما خواهیم بود.

یکی از نکات مهم در زی و اخلاق طلبگی، آراستگی و نظافت ظاهری است. یادم هست قبل از اینکه وارد حوزه شوم، همیشه طلبه ها را از تمیزی و نظافت و پاکیزگی ظاهریشان می شناختم.

ولی بعد از ورود به حوزه متوجه شدم که این مساله همگانی نیست و در حقیقت این طلبه های تمیز و و آراسته بوند که در نظر من جلوه می کردند.

شکی نیست که در دید اول آن چیزی که اثر می گذارد ظاهر یک شخص است. مردم هم ابتدا از همین ظاهر قضاوت می کنند و در مرحله بعد با اخلاق و منش او آشنا می شنوند.

در سیره نبوی هم اهمیت زیادی به تمیزی و نظافت داده شده و خود آن حضرت نیز به این مساله اهمیت می دانند. اگرچه اسلام با مظاهر تجمل گرایی مخالف است ولی هیچ تلازمی بین تجمل گرایی و خرج زیاد با نظافت و پاکی وجود ندارد و لازم نیست برای آراستن ظاهر، هزینه های اضافی انجام شود.

متاسفانه عدم رعایت این مساله برای طلاب سبب زدگی و رنجش مردم می شود و مخصوصا کسانی که مبلغ اند باید به این مساله اهمیت زیادی بدهند.

1- آداب آراستن

امروزه كمتر كسى را مى توان یافت كه وقتى از منزل خارج مى شود، نیم نگاهى در آینه نیندازد. در جوامع امروزى ، مرتب بودن لباس و سر و وضع ظاهرى افراد به هنگام حضور در انظار عمومى ، یكى از امور عادى و فراگیر شده است .

در این میان ، تفاوتى میان كودك و بزرگسال ، زن و مرد، ثروتمند و كم درآمد، وجود ندارد و همه به نحوى آراستگى خود را هنگام برخورد با دیگران ، حفظ مى كنند. و این عادت ، بسیار خوب و پسندیده است به ویژه براى طلاب و مربیان و معلمان و پیشوایان معصوم ما نیز به آن بسیار سفارش كرده اند.

از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده است : ان الله یحب الجمال و التجمل و یكره البؤ س و التباؤ س (1): همانا خداوند زیبایی و تجمل را دوست دارد و از فقر و فقرنمایی بدش می آید.

 همچنین پیامبر اكرم فرموده است : ان الله تعالى یحب من عبده اذا خرج الى اخوانه ان یتهیاء لهم و یتجمل (2):

خداوند دوست می دارد که چون بنده اش به سوی برادرانش بیرون می آید، خود را برای آنها آماده و زیبا سازد.

برخى بر این باورند كه فقط هنگام حضور نزد افراد غریبه باید خود را بیارایند و در دیدار با دوستان و آشنایان ، صِرف رفاقت و خودمانى بودن ، لزوم آراسته بودن را برطرف مى سازد؛ در حالى كه از حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام ) نقل شده است : لیتزین احدكم لاخیه المسلم اذا اءتاه كما یتزین للغریب الذى یحب ان یراه فى احسن الهیاءه .(3):

هر یک از شما خود را برای برادر مسلمانش همان گونه بیاراید که برای بیگانه ای که دوست دارد وی را در بهترین شکل ببیند، می آراید.

امام خمینى رحمه الله مقید بودند كه لباس و كفش تمیز و جوراب مرتب بپوشند. یكى از پزشكانى كه در محضر امام بود نقل كرد كه یك بار دستمال سفید تاشده اى در اتاق امام توجه مرا به خود جلب كرد. وقتى از نزدیك آن را مشاهده كردم متوجه شدم كه آن دستمال سفید جوراب بسیار تمیز و تاشده امام است .

از خصوصیات بارز ایشان ، نظافت زیاد بود. از سنین جوانى در تمیزى و نظافت مَثَل دوستانشان بودند. در زمانى كه بارندگى و كوچه و خیابان گلى بود آن قدر آرام راه مى رفتند كه لباسشان گلى نشود. همیشه از فاصله چندمترى اتاق امام ، بوى عطر به مشام مى رسید ایشان همیشه یك شانه و آینه كوچك با خود داشتند.

اینك به برخى امور كه مستقیما در آراستگى ظاهر دخالت دارند، مى پردازیم :

الف ) پاكیزگى عمومى .

پاكیزگى ، گذشته از تاثیر بسزا در سلامت شخصى و اجتماعى موجب دلپذیرى و جلب نظر بیننده خواهد شد. در روایات پاكیزگى جزئى از ایمان دانسته شده است : النظافه من الایمان .(4)

از امام رضا (علیه السلام ) نیز نقل شده است : من اخلاق الانبیاء التنظف (5): پاکیزگی از اخلاق انبیاست.

پیامبراكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) درباره شخص ‍ آلوده فرمود: ان الله تعالى یبغض الوسخ و الشعث (6): خداوند متعال شخص آلوده و ژولیده را دشمن می دارد.

در بعضى روایات به موارد خاص نظافت اشاره شده است . از امام صادق (علیه السلام ) نقل كرده اند: ان الله عزوجل اذا انعم على عبد نعمه احب ان یرى علیه اثرها قیل و كیف ذلك ؟ قال : ینظف ثوبه ، و یطیب ریحه و یجصص داره ، و یكنس اءفنیته (7):

هر گاه خداوند به بنده ای نعمتی بدهد، دوست دارد اثر آن را در او ببیند. عرض شد: چگونه؟ فرمود: لباس تمیز بپوشد، از بوی خوش استفاده کند، خانه اش را گچکاری کند، آلودگی های منزل خود را بروبد.

ب ) رسیدگى به موى سر.

موى سر، یكى از عناصر اصلى در شكل ظاهرى هر فرد است . زیبایى صورت آدمى ، در كنار موى سر جلوه مى كند. اگر فرد زیبایى تمام اجزاى صورتش متناسب و زیبا باشند، اما موى سر نداشته باشد نه تنها آن زیبایى جلوه نمى كند، بلكه ممكن است آن فرد، زشت هم به نظر برسد.

از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده است : الشعر الحسن من كسوه الله ؛ فاءكرموه (8): موی زیبا از پوشش های خداست. پس آن را گرامی بدارید.

درباره نگهدارى از مو نیز روایاتى آمده است ؛ از جمله پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است : من اتخذ شعرا فلیحسن ولایته اءو لیجزه (9): هر کس موی سرش را بلند می گذارد، خوب نگهداری یا کوتاهش کند.

همچنین امام صادق از پدر بزرگوار خود علیهما السلام نقل كرده اند: من اتخذ ثوبا فلیستنظفه ... و من اتخذ شعرا فلیحسن الیه (10)

درباره شانه زدن مو و فایده هاى بسیارى كه دارد؛ روایات متعددى از معصومین وارد شده است . امام صادق (علیه السلام ) در تفسیر كلمه زینت در آیه خذوا زینتكم عند كل مسجد فرموده است : (الزینه ) المشط، فان المشط یجلب الرزق و یحسن الشعر و ینجز الحاجه ... و یقطع البلغم ...(11 ):

شانه زدن زینت است؛ زیرا (شانه زدن) روزی می آورد، مو را زیبا می کند، حاجت را برآورده می سازد و بلغم را از بین می برد.


منابع:

1- وسائل الشیعه ج 5 ص 5 ح 5738

2- وسائل الشیعه ، ج 5، ص 11، ح 5756

3- وسائل الشیعه ج 5 ص 11 ح 5755

4- بحارالانوار، ج 62 ص 291 باب 89

5- بحارالانوار، ج 78 ص 335، باب 26 ح 1

6- كنزالعمال ج 6 ص 641 ح 17181

7- وسائل الشیعه ج 5 ص 7 ح 5746

8- وسائل الشیعه ج 2 ص 129 ح 1704

9- كافى ج 6 ص 485 باب اتخاذ الشعر و الفرق ، ح 2

10- بحارالانوار ج 79، ص 297 باب 109 ح 1

11- وسائل الشیعه ج 2 ص 121- 123- 1674

تهیه و فرآوری: محمد حسین امین گروه حوزه علمیه تبیان