آسیب های روانی – تربیتی بازی های رایانه ای

قسمت دوم

در مقاله ی پیش ابتدا به مزایا و سپس به ذکر آسیب های جسمانی بازی های رایانه ای پرداختیم . حال آسیب های روانی و تربیتی این نوع بازی ها را مورد بررسی قرار می دهیم :

1- تقویت حس پرخاشگری

مهم ترین مشخصه ی بازی های رایانه ای، حالت جنگی اکثر آنهاست و این که فرد، برای رسیدن به مرحله ی بعدی بازی، باید با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد. استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد و او سعی می کند با زور و تهاجم به خواسته هایش برسد.

«مجید قادری»، مدیر مرکز سرگرمی های سازنده ی کانون پرورش فکری می گوید: «خشونت و سکس مهم ترین محرکه هایی است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازی های رایانه ای به حد افراط از آن استفاده می شود. چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ ما انسان ها ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمان های شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند.»

2- انزوا طلبی:

کودکانی که به طور دام به این بازی ها مشغول اند، درونگرا می شوند، در جامعه منزوی اند و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان. این روحیه ی انزواطلبی باعث می شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود، سرآغازی است برای بروز ناهنجاری های دیگر. مادری در این باره می گوید: «فرزندم به این بازی معتاد شده است. او هر روز، با تردستی و شیرین کاری، خود را به صفحه ی تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبر است و حتی متوجه رفت و آمد میهمانان نمی شود. همیشه هم پس از دست کشیدن از این کار سردرد و کسالت به سراغش می آید».

3- تنبل شدن ذهن:

در این بازی ها، به دلیل این که کودک و نوجوان اغلب با ساخته ها و برنامه های دیگران به بازی می پردازد و کم تر امکان دخل و تصرف در آنها را دارد، حالت انفعال در او پدید می آید و اعتماد به نفس وی در برابر ساخته ها و پیشرفت دیگران متزلزل می شود. دکتر شهلا کاظمی پور، مشاور علمی مرکز سنجش برنامه ای صدا و سیما، می گوید: «تصور بیشتر خانواده ها این است که در بازی های رایانه ای فرد در بازی مداخله ی فکری مداوم دارد. به نظر من این مداخله، فکری نیست، این بازی ها سلول های مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز، این بازی ها، فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند. ما هرچه در این مسیر حرکت کنیم و بازی ها را گسترش دهیم، انسان هایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سرخورده، افسرده، غیرمتحرک و غیرسازنده اند. خوداتکایی آنان بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهند داشت. در حالی که برای جامعه ، به انسان هایی خلاق، مبتکر و متفکر نیاز داریم.»

4- تأثیر منفی در روابط خانوادگی:

با توجه به این که زندگی در عصر حاضر در کشور ما نیز به سوی ماشینی شدن پیش می رود و در بعضی از خانواده ها زن و مرد هر دو کارمندند و یا برخی از مردان ممکن است بیش از یک شغل داشته باشند، خود به خود روابط عاطفی و در کنار هم بودن خانواده کم تر می شود. با وجود تلویزیون به عنوان جعبه ی جادویی، شمار فراوانی از همین وضع ناراضی بودند و شکایت داشتند که روابط خانوادگی سرد شده است. حالا که جعبه ی جادویی دیگری با جذبه ی سحرآمیزتری به نام رایانه نیز در کنار جعبه ی جادوی پیشین قرار گرفته، مشکلات دو چندان شده است.

خانمی نقل می کند: «همسرم، برای انجام دادن تحقیقات دانشگاهی اش، رایانه ای به منزل آورد که چند دیسک بازی هم ضمیمه ی آن بود. دو پسرم در طول روز با آن مشغول بازی می شدند و حتی سر شب ها ترجیح می دادند با این وسیله ی مشغول کننده ی جدید وقت بگذرانند. طولی نکشید که توجه همسرم نیز به این بازی ها جلب شد. کم کم پی بردم که تمرکز و صرف وقت آنان به این ترتیب روابط خویشاوندی و عادی را تحت تأثیر قرار داده است. به خود آمدم و با قاطعیت از همسرم خواستم که رایانه را به محل کارش منتقل کند.»

شکایت خانواده ی دیگر این است که در تعطیلات تابستانی قصد مسافرت داشتند و مخارج و مقدمات آن نیز از پیش تأمین شده بود، اما اشتغال بیش از حد و علاقه مندی بچه ها به بازی رایانه ای، آنان را از این تفریح سالم و مفرح محروم کرد.

5- اُفت اخلاقی:

«سکس» از مضامین دیگری است که در این بازی ها از آن استفاده می شود. فیلم های نبردهای تن به تن دختران نیمه عریان، رقص و موسیقی غربی، به تصویر کشیدن روابط نامشروع و ... در دیسک های پلی استیشن و سی دی، بدن هیچ گونه مشکلی، در فروشگاه ها به معرض فروش گذاشته شده است.

بدون شک، در ساخت و تولید این بازی ها دست سازمان های جاسوسی سیا، موساد و ... در کار است و می خواهند ذهن و روان کودکان ما را مسموم کنند.

6- افت تحصیلی:

به دلیل جاذبه ی محسور کننده ی این بازی ها برای کودکان و نوجوانان، آنان وقت زیادی را صرف این گونه بازی ها می کنند. در واقع آنان انرژی عصبی و روانی خویش را به مصرف این بازی می رسانند و با چشمان و ذهنی خسته از بازی دست می کشند. حتی بعضی از کودکان صبح زودتر از وقت معمول بیدار می شوند تا پیش از رفتن به مدرسه کمی به بازی بپردازند و وقت های تلف شده را هم بدین صورت جبران می کنند. مسلم است با این جذبه و علاقه ای که این بازیها ایجاد می کند، در افت تحصیلی آنان مؤثر است. یکی از پدر و مادرها اظهار می دارد که پسرم، در سال گذشته، بهترین نمره های درسی را می گرفت، اما از وقتی که رایانه برایش خریده ایم، روزی دو الی سه ساعت وقت خود را صرف بازی می کند و از لحاظ تحصیل نیز افت محسوسی پیدا کرده است. اکثر بررسی ها نیز مؤید این مطلب است.

7- فراهم کردن زیربنای القاهای سیاسی – فرهنگی (از خود بیگانگی):

دنیای مجازی، ولی نزدیک به واقعیتی که در این بازی ها به تصویر کشیده می شود، آن قدر مسحور کننده و جذاب است که مخاطب کودک و نوجوان تحت تأثیر همه ی باورهایی قرار می گیرد که طراحان این بازی ها به او القا می کنند.

فرد دچار از خود بیگانگی می شود، به رنگ آنان در می آید و مانند آنان می اندیشد. برای کودکی که در حال بازی است، فرق نمی کند که دشمن چه کسی باشد؛ دشمن همان است که بازی می گوید. در میان انبوه بازی های رایانه ای که اکنون به راحتی در دسترس کودکان قرار می گیرند، بازی هایی وجود دارند که در آن مسایل اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورهای مسلمان، به ویژه ایران، مورد توهین قرار می گیرد. در این بازی ها بحث تروریزم را به گونه ای وارونه مطرح و ایرانیان را متهم به حمایت از آن می کنند. به این ترتیب که در یک بازی به نام اف – 111 پنج کشور مسلمان که در میان آنها اسم ایران نیز دیده می شود، به عنوان کشورهای حامی تروریزم معرفی می شوند. سپس بچه ها، در قالب خلبان هواپیمای جنگنده، مأموریت پیدا می کنند که نقاط حساس این کشورها، مثل مراکز اقتصادی و نظامی را، بمباران کنند.

در واقع، مروجان تروریزم، این بازی ها را میدان مناسبی برای تاخت و تاز عقاید و آرای خود در میان کودکان و نوجوانان یافته اند و حقایق و واقعیت های موجود را به راحتی وارونه جلوه می دهند.

در یک بازی دیگر، یک ناو امریکایی وارد خلیج فارس می شود و سپس، در جریان بازی، محل مأموریت بچه ها را در کشتی تعیین می کنند و او وظیفه دارد تا از ناو امریکایی در برابر قایق های تندروی ایرانی که در آن تیپ های حزب الهی دیده می شود، محافظت کنند. متأسفانه، این گونه بازی ها، بدون هیچ نظارتی از سوی مراجعه ذی صلاح، به آسانی در دسترس فرزندانمان قرار می گیرد.

ادامه دارد ...

منبع:

راهنمای انتخاب اسباب بازی - تألیف: محمدرضا مطهری

لینک :

مقالات راجع به تاثیر بازی ها در رشد کودک