قلب احمق در دهانش است؟!

ابتدا باید واژه "قلب" و "زبان" را تعریف کنیم

زبان هم به ابزار سخن گفته می شود و هم به نحوه گویش مثلا زبان فارسی یا زبان عربی. البته گویش هم با ابزار صورت میگیرد.

و اما رابطه زبان و قلب :

معمولا انسان ها آنچه را درک و فهم می کنند ( یعنی آنچه که در قلب به وجود می آید) توسط زبان در قالب یک گویش خاص به دیگران منتقل می کنند.

پس در یک حالت منطقی؛ اول یک موضوع درک می شود بعد از آن سبک و سنگین می شود در صورتی که بیان کردن و گفتنش خیر و نفعی داشته باشد به زبان جاری می شود. و الا هرگز بر زبان جاری نخواهد شد. مانند محل عرضه و انبار یک کاسب است که اموال را در انبار نگهداری می کند و در مواقع نیاز مقداری از آنها را به محل فروش منتقل و عرضه می کند.

بنابراین قلب احمق در زبان اوست یعنی :

یعنی همه آنچه که در قلب و ذهن و فکر او می گذرد چه خوب باشد و چه بد؛ چه گفتنش درست باشد و چه نباشد بلا فاصله بر زبان او جاری می شود. مانند فروشنده ای که همه اجناسش را بدون توجه به نیاز مردم در محل فروش برای عرضه آماده کرده است.

و از آنجا که انسان ها در مقابل سخنانی که به دیگران گفته اند به نوعی مسئولیت پذیر هستند؛ خود به خود این حرف هایی که می گوید نسنجیده و بدون فکر بر زبان جاری شده است

و وقتی گفته می شود زبان مومن در قلب اوست :

یعنی انسان مومن ابتدا درک می کند بعد سبک و سنگین می کند و بعد از آن درست ها را از نادرست ها جدا می کند و در مرحله بعد گفتنی ها را از ناگفتنی ها جدا می کند؛ دست آخر انچه که گفتنش به خیر و صلاح باشد به زبان جاری می شود. درست مانند کسی که ابتدا در انبار اجناس را از هم جدا می کند و بعد هر کدام را متناسب با خودش به محل عرضه منتقل میکند.

بنابراین انسان عاقل هم اندیشه ای درستی در ذهن و قلبش شکل می گیرد و هم اندیشه های درستی را به دیگران منتقل میکند.

وقتی زبان تابع قلب است :

همان مردیکه می باشد خردمند       به دست و دل زبان را کرده بند

ز گفتارش درونها تا نرنجد               سخن را سخته و سنگین بسنجد

وقتی که قلب تابع زبان است :

زبانش در دهان چون مار در غار            چو می آید بیرون از بهر گفتار  

امام علی علیه السلام در زیان سخن گفتن بدون فکر و تأمل می فرمایند:

«زبان انسان همچون حیوان درنده ای است که اگر رها ، شود و به خود واگذار گردد یعنی بدون اندیشیدن و راهنمایی عقل هرچه می خواهد بگوید،میگزد و سبب تباهی و نابودی  می گردد.» [2]

امیر المومنین علی (علیه السلام) فرمودند:

«اندازه گیر سپس ببر.بیندیش آنگاه بگو»

حرف های نسنجیده پشیمانی می آورد،اگر چیزی را نگوییم بعدها با گفتن قابل جبران است چون هم سخن و هم زبان در اختیار ماست.ولی آنچه نبایست بر زبان آید اگر بی فکر و تامل بر زبان آمدو به گوش دیگران رسید تیری است که از کمان به در شده است و آبی است که بر زمین ریخته است.پس بنا بر گفته امیرالمؤمنین اول اندیشه آنگاه گفتار و اقدام.

پی نوشت ها :

[1] نهج البلاغه / کلمات قصار / شماره 41.

[2]- نهج البلاغه؛حکمتها:باب 57

منابع : وبلاگ حوض کوثر

پرسمان قرآن

وبلاگ سخنان امیر علیه السلام