سوراخ کردن و خزینه‌کاری قطعات (جلسه اول)

دانش پژوهان عزیز، یکی از مهارت‌های پرکاربرد که در بسیاری از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهارت سوراخ کردن و خزینه کاری قطعات است که در زیر توضیحاتی در مورد آن ارائه می‌شود.

امروز وجود کارگاه‌های کوچک خانگی یکی از ضرورت‌های جهان پیشرفته صنعتی است، زیرا با پیشرفت تکنولوژی و تولید انبوه کارهای سری شده در کارخانجات بزرگ و هم‌چنین با بالا رفتن هزینه‌های زندگی و افزایش دست‌مزدها، پیدا کردن کارگاه کوچک برای انجام کارهای ضروری و ساده مورد نیاز خانه چندان آسان نبوده گاه غیرممکن نیز است.

از این‌رو ضرورت آشنایی عملی به استفاده از ابزارهای دستی و دستی برقی بیش از پیش احساس می‌شود.

برای انتخاب مته مناسب ابتدا باید کاری را که در دست مته‌کاری دارید بررسی کنید. انتخاب درست و مناسب مته، کیفیت کار شما را بالا می‌برد؛ ضمن این‌که پیشرفت کار سریع‌تر خواهد شد.

اگر می‌خواهید سوراخی در سر چوب ایجاد کنید با سوراخی که در سطح روکش شده یک قطعه کار باید به وجود آید، دو مته مختلف لازم دارد. یا اگر می‌خواهید گره قطعه چوبی را خارج کنید، لازم است از مته‌های پولک‌بر یا گره‌زنی استفاده کنید.

توجه داشته باشید که مته‌های دستی را نمی‌توانید به دریل‌های دستی برقی یا ماشینی ببندید و با آن ها سوراخ‌کاری کنید.

این به خاطر دنباله متفاوت این نوع مته‌هاست. بیش‌تر مته‌های دستی دارای دنباله‌ای به شکل هرم ناقص است که در سه‌نظام مخصوص خود در دریل‌های دستی بسته می‌شود. سه‌نظام دریل‌های برقی معمولاً این نوع مته‌ها را نمی‌گیرد شکل 1 این تفاوت را نشان می‌دهد.

در شکل‌های 2 و 3 برای یادآوری، نمونه‌های مختلف مته‌های دستی را می‌بینید.

شکل 2. مته برگی متغیر و مته اکسلسیور

شکل 3. تعدادی دیگر از مته‌های دستی

همان‌طور که انتخاب مته مناسب اهمیت دارد، به کارگیری دریل متناسب با نوع کار نیز از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به همین جهت شما می‌توانید با مطالعه انواع دریل‌های مختلف و آشنایی با کاربرد آنها انتخاب مطلوبی داشته باشید.

دریل‌های دستی شامل دریل‌های دستی ساده چرخ‌دنده‌ای، دریل گیربکسی، دریل فشاری برای محفظه‌های بسته و محدود داخل کار و دریل مته ساده است که هنوز در کارگاه‌های کوچک دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نوعی دریل دیگر که هنوز هم متداول است، تنه مته شترگلوست که به علت داشتن شکل خاص، به شعاع گردش بیش‌تری نسبت به دریل‌های دیگر احتیاج دارد.

سه‌نظام آن مانند دهانه انبردست و به شکل V است و مته‌هایی که دنباله هرم ناقص دارند، به آن بسته می‌شود.

در نوع کامل‌تر این نوع تنه مته که جغجغه‌دار است، شعاع گردش را به نیم‌دور می‌توان کاهش داد. در سوراخ‌کاری‌هایی که نمی‌توانید دور کامل بزنید، با تنظیم جغجغه این کار میسر است.

به دریل‌های چرخ‌دنده‌ای و گیربکسی مته‌هایی با دنباله استوانه‌ای می‌توان بست.

در دیل‌های فشاری که مانند آچار فشاری عمل می‌کند، باید از مته‌هایی که دنباله استوانه‌ای با شیار مخصوص برای سوار شدن در سه‌نظام این نوع دریل‌ها دارد استفاده کرد.

هر یک از این دریل‌ها کاملاً مورد استفاده بوده با بهره‌گیری صحیح آنها می‌توان سوراخ‌کاری‌های مورد نیاز را انجام داد. به شکل 4 برای انتخاب دریل مناسب و مورد نیاز خود توجه کنید.

   

این نوع دریل‌ها را به پایه‌های مخصوصی سوار کنید تا از خطاهای لرزش دست مصون مانده سوراخ‌کاری را با دقت بیش‌تری انجام دهید (شکل 6).

از این سری دریل‌های دستی برقی، دریل‌های برقی قلمی را می‌توان نام برد که در فضاهای محدودی که آزادی عمل و محل حرکت دادن کم‌تری دارند، از آنها استفاده می‌شود.

با اضافه کردن قطعه مخصوصی به دریل‌های دستی برقی، سه‌نظام دریل به انتهای این قطعه زانویی‌شکل سوار شده برای سوراخ‌کاری در زیر طبقات که جای دست کم‌تری دارند، استفاده می‌شود (شکل 7 و 8).

شکل 7. قطعه زانویی

شکل 8. دریلی که قطعه زانویی به آن سوار شده است

نیروی محرکه این نوع دریل‌ها برق و گاه نیز فشار باد (پنوماتیکی) و حرکت آن به صورت چکشی (رفت و برگشت) است.

این دریل‌ها بیش‌تر در محل‌های سخت و نصب پوشش‌های چوبی روی دیوارهای بتونی کاربرد داشته در مقیاس وسیع‌تر در عملیات حفاری از آن استفاده می‌کنند (شکل 9 و 10).

شکل‌های 9و 10. دریل‌های ضربه‌ای (چکشی)

این دریل‌ها فشنگ‌های انفجاری دارند و انفجار حاصل از هر فشنگ، باعث می‌شود که پیستون داخل عمل کرده با یک ضربه شدید مته، یا هر ابزار دیگری که به سه‌نظام دریل بسته شده کار خود را انجام دهد.

کاربرد آن بیش‌تر برای سوراخ‌کاری در قطعات سخت و دیوارهای بتونی است. در معادن و کوه‌های سنگی نیز کاربردی وسیع دارد (شکل 11).

بخش پژوهش‌های دانش آموزی تبیان، تهیه: علیرضا سرمدی

تنظیم: منا جاسبی