سروتونین چیست؟      

سروتونین، یک انتقال‌دهنده عصبی می‌باشد. به طور کلی، سروتونین یک ماده شیمیایی است که کمک می‌کند پیام‌های عصبی از یک منطقه مغز به منطقه دیگر بروند.

حدود 90 درصد ذخیره سروتونین در دستگاه گوارش و پلاکت‌های خونی است.

اسیدآمینه تریپتوفان در ساخت سروتونین نقش اساسی دارد.

نقش سروتونین در سلامت بدن

سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است، بنابراین کمک به فرستادن پیام از یک ناحیه مغز به ناحیه دیگر می‌کند.

حدود 40 میلیون از سلول‌های مغز، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر سروتونین می‌باشند. این سلول‌ها با خلق و خو، میل جنسی، اشتها، خواب، حافظه و یادگیری، تنظیم دمای بدن و برخی رفتارهای اجتماعی ارتباط دارند.

سروتونین دارای اثراتی بر عملکرد سیستم قلبی عروقی، عضلات و سیستم غدد درون ریز می‌باشد.

سروتونین همچنین در تنظیم تولید شیر در پستان نقش دارد.

نقص سروتونین باعث سندرم مرگ ناگهانی نوزاد خواهد شد.

ارتباط بین سروتونین و افسردگی چیست؟

بسیاری از تحقیقات نشان داده که کمبود سروتونین ممکن است بر خلق ‌و خو تاثیر داشته و منجر به بروز افسردگی، وسواس، اضطراب، هراس و خشم بیش از حد می گردد.

آیا رژیم غذایی بر سروتونین اثر دارد؟

بله. موادغذایی وجود دارند که می‌تواند سطح تریپتوفان را افزایش دهند. تریپتوفان، اسید آمینه‌ای است که در ساخت سروتونین نقش دارد.

غذاهای غنی از پروتئین مانند: گوشت قرمز، مرغ و ماکیان، لبنیات و آجیل دارای مقدار زیادی تریپتوفان می‌باشند.

مصرف زیاد غذاهای پروتئینی، سروتونین را افزایش نمی‌دهند. هنگامیکه غذای با پروتئین بالا مصرف می‌کنید، هم تریپتوفان و هم اسید آمینه های زیادی را وارد خون می‌کنید. همه این اسیدهای آمینه برای ورودشان به مغز با هم می‌جنگند. در آخر مقدار کمی تریپتوفان وارد مغز می‌شود و میزان سروتونین را افزایش نمی‌دهد.

اما مصرف مواد غذایی غنی از کربوهیدرات، باعث آزادسازی انسولین می‌شود و تمام اسیدهای آمینه موجود در خون به جز تریپتوفان، جذب بدن می‌شوند. در نتیجه مقدار زیاد تریپتوفان در جریان خون باقی می‌ماند و به مغز وارد می‌شود و مقدار سروتونین را افزایش می‌دهد.

مصرف مقدار کافی ویتامین B6 می‌تواند سرعت تبدیل تریپتوفان به سروتونین را افزایش دهد.

آیا ورزش بر میزان سروتونین اثر دارد؟

ورزش موجب بهبودی خلق و خو می‌شود و افسردگی را درمان می‌کند.

در گذشته پزشکان می گفتند که چند بار ورزش کردن در هفته، موجب کاهش اثرات افسردگی می‌شود.

اما امروزه آنان بر این باورند که 40 دقیقه ورزش کردن باعث تاثیرات خوبی بر خلق و خو می‌شود.

برخی بر این باورند که ورزش کردن موجب افزایش مقدار سروتونین می‌شود، اما هنوز به اثبات نرسیده است.

مردان و زنان به مقدار مساوی سروتونین دارند؟

مردان سروتونین بیشتری از زنان دارند، اما این اختلاف ناچیز است. به همین دلیل زنان بیشتر دچار افسردگی می‌شوند.

زنان دارای کمبود سروتونین دچار اضطراب و اختلالات خلقی می‌شوند.

مردان دارای کمبود سروتونین دچار اعتیاد به الکل، اختلال بیش‌فعالی و اختلال کنترل انگیزه می‌شوند.

هورمون‌های زنانه نیز بر مقدار سروتونین موثرند و ممکن است برخی عوارض را آشکار و یا بدتر کند. زمانی که هورمون‌های جنسی دائما در حال تغییر هستند، این عوارض آشکار می‌شوند. این زمان ها عبارتند از: دوران پیش از قاعدگی و یا بعد از زایمان و یا دوران یائسگی.

هورمون جنسی مردان تا میانسالگی ثابت است و بعد به تدریج کاهش می‌یابد.

آیا زوال عقل و آلزایمر بستگی به میزان سروتونین دارد؟

برخی تحقیقات نشان داده که با افزایش سن، فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی کم می‌شود.

در سال 2006 پزشکان دریافتند که مقدار سروتونین در مغز بیماران دچار آلزایمر کم می‌باشد. این کاهش مقدار سروتونین به علت کاهش گیرنده‌های سروتونین می‌باشد و باعث کمبود حافظه در این بیماران می‌گردد.

هنوز هیچ شاهدی مبنی بر افزایش مقدار سروتونین و جلوگیری و یا تاخیر بیماری آلزایمر یافت نشده است.

سندرم سروتونین چیست؟

عموما داروهای ضدافسردگی بی‌خطر می‌باشند. ولی برخی از عوارض این داروها به نام سندرم سروتونین خوانده می‌شود.

هنگامیکه میزان سروتونین در مغز بسیار زیاد باشد، سندرم سروتونین رخ می‌دهد.

اغلب هنگامی که دو یا چند دارو که بر میزان سروتونین اثر می گذارند، با هم و در یک زمان مصرف شوند، این سندرم اتفاق می‌افتد. برای مثال اگر داروی میگرن به نام Triptans را همراه با داروی ضدافسردگی مصرف کنید، مقدار سروتونین افزایش می‌یابد.

علائم می‌تواند طی دقیقه و یا چند ساعت شروع شود و شامل: بیقراری، هذیان، تند شدن ضربان قلب، افزایش درجه حرارت بدن، عرق کردن، از دست دادن هماهنگی بدن، گرفتگی عضلات، تهوع، استفراغ، اسهال و تغییرات سریع فشار خون باشد.

این سندرم می‌تواند خطرناک باشد و باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

درمان شامل: خارج کردن دارو از بدن، تزریق مایعات در رگ، شل کننده عضلانی و دارو برای جلوگیری از تولید سروتونین است.