تبیان، دستیار زندگی
نمونه ای از انتخابات مردمی! در زمان پهلوی
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انتخابات شعبان بی مخ!

انتخابات دوره هجدهم مجلس شورای ملی


انتخابات های زمان پهلوی انتخابات هایی ساختگی و در نوع خود جالب بودند که نمونه ای از آن را در زیر می خوانیم.


شعبون بی مخ

بعد از نقش آفرینی اوباش در چند حادثه تاریخی در دوره پهلوی دوم از جمله حوادث دهه 1320 و بخصوص كودتای 28 مرداد 1332 و سرنگونی حكومت مصدق ، خاندان سلطنتی یكسری امتیازات و تسهیلاتی برای آنها در نظر گرفتند تا بدین ترتیب در سال های بعد هم بتوانند از وجود آنها در سركوب حركت های مردمی و حوادث سیاسی استفاده كنند . یكی از این حوادث ، انتخابات دوره هجدهم مجلس شورای ملی بود كه از وجود اوباش و لومپن ها برای رسیدن به مقاصد خود استفاده كردند.

در زمان مصدق ، مجلس هفدهم با رفراندم تعطیل شده بود . علی رغم درخواست نمایندگان مجلس هفدهم مبنی بر افتتاح مجدد تا پایان دوره هفدهم ، زاهدی حاضر به راه اندازی آن نشد ، چرا كه نمایندگانی ساكت و آرام می خواست . به همین جهت تصمیم گرفت انتخابات مجلس هجدهم را برگزار كند و نمایندگانی به مجلس بفرستد كه تسلیم دولت باشند . رژیم كودتا در نظر داشت با استفاده از دستاوردهای هفت ماه ترور ، وحشت و اختناق پس از كودتا ، این انتخابات در محیطی آرام انجام گیرد . به همین منظور نهضت مقاومت ملی كه در صدد خنثی كردن اقدامات رژیم بود ، با شعار "یا پیروز می شویم یا رسوا می كنیم " وارد میدان مبارزه شد و به دنبال حوادثی كه ایجاد كرد ، نامه ها ، شكایات و اعلام جرم هایی مبنی بر تقلب در انتخابات منتشر نمود كه در مطبوعات جهان منعكس شد و این انتخابات به " انتخابات شعبان بی مخ" معروف شد و رژیم را بیش از پیش رسوا نمود .

من برای آن انتخابات خیلی زحمت كشیدم . هنگام سركشی به حوزه ها با یك پرچم سبز رنگی كه روی آن نوشته شده بود " نصر من الله و فتح قریب" می رفتم . در این حوزه ها ، خیلی زد و خورد می كردیم ، چرا كه هر كس می خواست وكیل خودش را انتخاب كند

به هرحال در این انتخابات كه در اواخر اسفند 1332 در تهران ،  انجام گرفت ، شعبان با انتشار اعلامیه های مختلف با عنوان " جمعیت جوانمردان جانباز" نسبت به چگونگی برگزاری انتخابات اعلام نظر می كرد ، مثلاً در اعلامیه شماره 4 این جمعیت كه با امضای وی منتشر شد ، آمده بود :

«... بكوشید تا خون هایی كه در رستاخیز 28 مرداد ریخته شده و به هدر نرود ! مجلس جای كسی است كه در مرحله اول به زهد و دیانت معروف و وارد سیاست و در شاه دوستی ، میهن پرستی ، شهامت ، رشادت و اخلاق امتحانات لازم را در طول عمر داده و هرگز برای او انحرافی رخ نداده باشد و تنها به خاطر خدمت شاه و میهن پا به مجلس گذاشته و از جاه و مقام دوری جوید و غیره » ( فاطمی ، 1380 ، ص 91 )

بدین ترتیب در جریان انتخابات ، شعبان به عنوان سازمان دهنده گروه اوباش ، نقش مهمی ایفا كرد . وی با نوچه های مزدورش با حركت در مراكز مختلف رای گیری ، مردم را مورد آزار و اذیت قرار می داد و حتی با ضرب و شتم ، عده ای را از حوزه های رای گیری بیرون می كرد تا رای مخالف نظر دولت و شاه ندهند و عده ای را هم با تهدید و تطمیع مجبور به دادن رای به لیست زاهدی می نمود . ( همان ، ص 92 )

شعبان بی مخ

در زیر چند حوزه انتخاباتی مجلس هجدهم را بر اساس نوشته سید عباس فاطمی در كتاب شعبان جعفری در آیینه اسناد مرور می كنیم تا میزان دخالت اوباش و اراذل مشخص شود .

1 – حوزه مسجد شیخ هادی : دراین حوزه پنج نفر كه در جیب های آنها لیست نهضت مقاومت ملی پیدا شده بود ، توسط پاسبان ها بازداشت شدند . تا ساعت ده بیش از 40 نفر رای نداده بودند ، ولی شماره تعرفه به 2000 رسیده بود ! یعنی در هردقیقه 43 رای . در این هنگام دستجات اوباش در اتوبوس های 74 ( خط 5 ) و 66 (خط 17 ) و ماشین شخصی شماره 6904 ، برای ارعاب مردم به رهبری حسن عرب ، به این حوزه آمدند و پس از آن اتومبیل شخصی شماره ( ا د . ب ) نیز عده ای دهقان را از خارج شهر به این حوزه آورد . به علاوه رای عده ای از بیكاران گرمخانه شماره 5 را از قرار هر رای 20 ریال خریداری كرده بودند .

2 – حوزه دروازه قزوین : در این حوزه نیز رای دهندگان نهضتی را شناسایی و توقیف می كردند . گفتنی است كه تا ظهر ، بیش از 25 رای به صندوق های این حوزه ریخته نشد ، ولی انجمن 102 تعرفه باطل كرده بود . رئیس این حوزه محمود مسگر ، از اراذل معروف بود ، كه همراه رضا توپچی و پسر خود محمود مسگر ، آرا را قبل از ریختن به صندوق باز كرده و پس از خواندن ، آرا مخالف را پاره كرده و صاحبان آنها را به دست پلیس می سپردند .

3 – حوزه مسجد سجاد : در این حوزه عده ای از اراذل سومكا ، با حمایت پلیس ، مزاحم رای دهندگان شده و ساعت 11 یكی از رای دهندگان را تعقیب و توقیف كردند .

4 – حوزه نظام آباد ( صفا ) : این حوزه تحت نظر چاقو كشان بیوك صابر قرار داشت .

به هرحال در این انتخابات كه در اواخر اسفند 1332 در تهران ،  انجام گرفت ، شعبان با انتشار اعلامیه های مختلف با عنوان " جمعیت جوانمردان جانباز" نسبت به چگونگی برگزاری انتخابات اعلام نظر می كرد

5 – حوزه كارخانه گودرن : این حوزه تحت نظر اوباش " فدائیان شاه - میهن " و عده زیادی نظامی قرار داشت به دستور سرهنگ شاهرخ و سرهنگ بهار مست و زرباف رئیس انجمن كه از چاقو كشان دسته بیوك صابر بود، چند نفر را مضروب و تو قیف كردند .

6 – حوزه صندوق جابری : در این حوزه بیش از بیست نفر از چاقو كشان به سركردگی علی یخی ، ایلخانی و عربشاه آبادی آراء را كنترل می كردند . علاوه بر این دستجات مسلح اوباش ، جلو چشم مردم و پلیس كاردهای خود را تیز می كردند .

7 – حوزه مدرسه صدر : از ساعت 5/10 عده ای اوباش به سركردگی حسین قصاب ، جهانگیر چاقو كش و حسن كلانتر به محوطه اخذ رای وارد شده و عربده گویان یك نفر را كه مشغول نوشتن رای به نفع نهضتی ها بود ، مضروب كرده و سرش را تراشیدند . ساعت یازده و ربع ، شعبان هم به سیل اوباش اضافه شد و با كمال وقاحت ، رای مردم را به زور می گرفت و آنها را از آنجا بیرون می كرد .

شعبان بی مخ

8 – حوزه پارك شهر : در این حوزه شعبان با عده ای اوباش از قبیل حسین سیاه و عباس كاوسی ، جیب رای دهندگان را علناً بازرسی می كردند . بعضی را مضروب كرده و چند نفر را هم با خود بردند .

9 – حوزه مسجد فخریه : این حوزه زیر نظر مجیدی ، چاقو كش معروف 28 مرداد ، اداره می شد ، چند بار هم شعبان به آنجا سرزد . در نزدیكی های ظهر عده ای رای فروش ، با كامیون های دولتی به شماره 1651 و 1652 به این حوزه آمدند . ابتدا ناظرین ، مانع رای دادن آنها شدند ، ولی جعفر بهبهانی با ماشین سر رسید و بدون توجه به سجل احوال آنها برایشان اجازه دادن رای گرفت . این عده توسط بیژن كه با جیپ دولتی شماره 1593، در رفت و آمد بود خریداری شده بودند .

10 – حوزه مسجد سلسبیل ، مسجد ابوالفتح ، مسجد كاظمیه ، كه پیوسته شعبان و نوچه هایش به آنجاها رفت و آمد داشتند و افرادی را نیز برای رای دادن با اتوبوس می آوردند .

11 – حوزه كافه شهرداری : مقارن ساعت 9 عده ای با اتوبوس های شماره 1و2و24 ، همراه اتومبیل شماره 9040  ،  برای دادن رای آمدند . از یك خبرنگار آمریكایی كه می خواست از شعبان فیلم برداری كند نیز ممانعت شد ( فاطمی ، 1380 ، صص 98 – 95 ).

در حوزه پارک شهر شعبان با عده ای اوباش از قبیل حسین سیاه و عباس كاوسی ، جیب رای دهندگان را علناً بازرسی می كردند . بعضی را مضروب كرده و چند نفر را هم با خود بردند

در جریان انتخابات ، آیت الله كاشانی ، طی تلگرافی شكایت آمیز به داك هامر شولد دبیر كل سازمان ملل در مورد تقلب در انتخابات ، اظهار داشتند ، در وضعیت اسفناك كنونی كشور كه تمام مطبوعات توقیف شده اند، انتخابات درجه دو مجلس سنا در تهران برگزار شده است . در این انتخابات افرادی كه برای رای دادن به حوزه های انتخابی وارد می شوند رای شان بالاجبار كنترل شده و در صورت عدم تطبیق با لیست دولتی ، به وسیله رجاله ها و اوباش اجیر شده مضروب و مجروح گردیده و با كامیون های پلیس به زندان تحویل داده می شوند و غیره ( سفری ، 1379 ، ص 131 ) .

شعبان بی مخ فعالیت خود را در این انتخابات چنین بیان می كند :

« من برای آن انتخابات خیلی زحمت كشیدم . هنگام سركشی به حوزه ها با یك پرچم سبز رنگی كه روی آن نوشته شده بود " نصر من الله و فتح قریب" می رفتم . در این حوزه ها ، خیلی زد و خورد می كردیم ، چرا كه هر كس می خواست وكیل خودش را انتخاب كند . مثلاً هنگامی كه ما به مسجد فخرالدوله رفته بودیم تا به نفع حسین مكی رای بدهیم . با عبدالله كرمی قصاب كه حامی مصدق و جبهه ملی بود ، درگیر شده و حسابی كتك كاری كردیم ،  به طوری كه او شدیداً زخمی شد .» ( سرشار ، 1381 ، ص 188 ) .

علی جان مرادی جو

بخش تاریخ ایران و جهان تبیان