سکته مغزی و پیشگیری از آن

بیمار) مادر 69 ساله‌ای دارم که به دنبال سکته مغزی دچار فلج نیمه راست بدن و اشکال در تکلم شده است. آیا این وضعیت قابل معالجه است و می‌تواند دوباره کارهای روزمره خود را انجام دهد و اختلال در صحبت کردن وی بر طرف شود؟

(آقای دکتر اکبر سلطان‌زاده، متخصص بیماری‌های داخلی مغز و اعصاب پاسخگوی سئوالات زیر می باشد)

سئوال)آقای دکتر لطفاً بفرمائید که منظور از سکته مغزی چیست؟

پاسخ) سکته مغزی یعنی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به‌ دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب تظاهرات عصبی زیاد مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می‌شود.

معمولاً علل شایع سکته‌های مغزی در ایران فشار خون بالا، چربی بالا، دیابت، چاقی و کشیدن سیگار می‌باشد.

*علل ایجادکننده سکته مغزی چیست و در کشور ما علل شایع سکته مغزی کدام‌ها می‌باشند؟

علل ایجاد‌کننده سکته مغزی عبارتند از:

سن بالا؛ بزرگ‌ترین عامل خطر برای سکته مغزی سن بالاست. همان طور که می‌دانید بیش‌تر افراد پیر مبتلا به سکته مغزی می‌شوند.

علاوه بر عامل سن، تعدادی از بیماری‌ها نیز می‌توانند خطر سکته را افزایش دهند. در بیش‌تر بیماران دچار سکته مغزی، یک یا چند تا از این بیماری ها وجود دارد. مهم‌ترین آنها عبارتند از:

دیابت کنترل نشده، ضایعه دریچه‌ای قلب، بیماری‌های دریچه‌ای قلب به خصوص در جوانان که از مهم‌ترین علل بروز سکته‌های مغزی است.

معمولاً علل شایع سکته‌های مغزی در ایران فشار خون بالا، چربی بالا، دیابت، چاقی و کشیدن سیگار می‌باشد.

*به هنگام بروز سکته‌های مغزی، شخص دچار چه علامتی می‌شود و در این حالت اطرافیان بیمار چه کارهایی را باید انجام بدهند؟

در هنگام سکته‌مغزی ممکن است بیمار اختلال در صحبت کردن پیدا کند، صورت او کج شود، در راه رفتن نیمه بدن خود را بکشد یا فلج کامل پیدا کند یا به اغما برود. اختلال ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم، عدم تعادل و سرگیجه، تهوع و استفراغ، از دست رفتن هوشیاری از سایر علایم است. وظیفه اطرافیان، بردن بیمار نزد متخصص مغز و اعصاب یا رساندن او به اورژانس بیمارستان می‌باشد. لازم به ذکر است که علایم ذکر شده مخصوص سکته نیست و می‌تواند در بیماری‌های دیگر هم ایجاد شود. ولی وقتی علت آن سکته باشد، به طور ناگهانی و سریع ایجاد می‌شود. باید این باور غلط که بیمار سکته‌ای را نباید حرکت داد از میان برود.

*عوامل مهم ایجاد‌کننده سکته مغزی کدام است یا این عوامل قابل درمان‌ هستند؟

برای پیش‌گیری از سکته مغزی باید از عوامل ایجاد‌کننده آن پرهیز نمود؛ مثل سیگار، رژیم پرچربی، دیابت، رژیم پر نمک و در افراد دارای فشارخون بالا، کنترل فشار و کنترل دیابت ضروری است. بهتر است این بیماران روزی یک عدد قرص آسپرین جهت پیش‌گیری استفاده کنند.

*چگونه می‌توان از بروز سکته مغزی پیش‌گیری کرد؟

پیش‌گیری از سکته مغزی به طرق مختلفی امکان‌پذیر است. یکی از این راه‌ها می‌تواند مصرف روزی یک عدد قرص آسپرین باشد. مهم‌ترین اقدام‌ لازم برای پیش‌گیری از بروز سکته مغزی حذف یا کاهش عوامل خطر و زمینه‌ساز بیماری است. رژیم غذایی مناسب، کنترل و درمان بیماری‌های قلبی و ترک سیگار از مهم‌ترین کارها برای پیش‌گیری از سکته مغزی هستند.

بهتر است بیماران دچار سکته مغزی، روزی یک عدد قرص آسپرین جهت پیش‌گیری استفاده کنند.

*از چه روش‌هایی برای درمان عوارض سکته مغزی استفاده می‌شود؟ فیزیوتراپی چقدر تأثیر دارد؟

برای درمان عوارض سکته مغزی باید از پزشک متخصص مغز و اعصاب کمک گرفت و فیزیوتراپی می‌تواند نقش عمده‌ای در راه‌اندازی بیمار داشته باشد. درمان‌هایی که در مرحله حاد انجام می‌شود، بیش‌تر متوجه کاهش قدرت انعقاد خون (در مواردی که سکته به علت بسته شدن رگ باشد)، کاهش ورم مغز، کنترل فشارخون و قندخون و علایم حیاتی بیمار است. اخیراً داروی جدیدی یافت شده که در صورتی که بیمار قبل از 3ساعت از شروع علایم به بیمارستان برسد ممکن است با این دارو بتوان لخته‌ای که رگ را مسدود کرده است حل نمود و علایم را به‌طور کامل از بین برد. البته این روش هنوز امتحان خود را پس نداده است. پس از این که بیمار وضعیت ثابتی پیدا کرد، فیزیوتراپی معمولاً شروع می‌شود. انجام فیزیوتراپی خصوصاً در ماه اول پس از سکته مغزی بسیار مهم است.