اولین پل‌هایی که ایرانی‌ها ساختند

از دوره هخامنشی هم پل‌های قوسی باقی مانده اند. باستان شناسان انگلیسی یکی از این پل‌ها را که در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده، شناسایی کرده و از زیر خاک بیرون آورده‌اند. پلی با 16 متر پهنا و سطح چوبی که روی 3 ردیف پایه ساخته شده و هر ردیف شامل 5 ستون سنگی، است.

به علت نیازی كه در این سرزمین به آبیاری وجود داشته و از آنجا كه سطح بعضی رودخانه‌ها پایین‌تر از زمین‌های پیرامون بوده است؛ پل‌هایی كه در ایران ساخته می‌شده، ساختمان‌هایی «چند منظوره» محسوب می‌شده‌اند و عمل سد را نیز انجام می‌دادند. بیشتر پل‌های قدیمی‌ ایران در واقع «پل‌ ‌ـ‌ بند» بودند و آب را تا سطحی بالا می‌برده‌اند كه قابل جاری شدن به زمین‌های پیرامون باشد.

زیباترین ها

پل های قوسی زیباترین نوع پل در ایران هستند. قدیمی‌ترین پل قوسی در ایران كه آثار آن، تاكنون نیز بر جای مانده، پلی است كه اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد بر رود ارس بنا كردند. در حال حاضر در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جا مانده که از سنگ‌های بزرگی ساخته شده است.

یکی از این نمونه پلها را می توانید در لرستان ببینید که بازمانده از دوره ساسانی است و 7چشمه از ویرانه‌های آن باقی مانده است. پلی به نام شاپوری که می توانید آن را در 2 كیلومتری خرم‌آباد ببینید.

دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم‌نمشت روی رود سیمره است كه اكنون قسمتی از پایه‌های فروریخته آن برجای مانده است. دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم نمشت روی رود صیمره است که اکنون قسمتی از پایه‌های فروریخته آن برجای مانده است.

علاوه بر پل‌های قوسی زیبا و متعدد آن دوران، پل‌های زیادی هم در عصر اسلامی‌ برپا شد. در دوره صفویه، بویژه به دلیل اتخاذ سیاست گسترش راه‌های كاروان‌رو و افزایش بنای كاروانسراها، پل‌های بسیاری در مناطق مختلف ایران احداث شد.

جالب ترین پل های ایران

- در میان پل‌های قوسی دوره اسلامی پل سنگی ایذه که یاقوت حموی آن را از عجایب جهان خوانده اهمیت ویژه ای دارد. این پل به نام مادر اردشیر بابکان، خرّزاد نامیده می‌شده و دارای طاقی به ارتفاع 150 ذراع از سطح آب بوده است. همچنین پل آجری هندوان که دو محله خاوری و باختری اهواز را به هم وصل می‌کرده، اهمیت داشته است.

- یکی دیگر از پل‌ها، که برخی باستان شناسان آن را متعلق به دوره ساسانی می‌دانند، پل شهرستان در ناحیه جی قدیم بوده که بقایای آن اکنون در 4 کیلومتری شرق اصفهان وجود دارد. پایه‌های این پل روی سنگ‌های طبیعی کف رودخانه استوار شده است.

- در قرن سوم روی رود وخشاب بر سر راه تملیات به واشجرد در قبادیان پل سنگی معروفی بوده که دو پایه آن بر دو صخره برجسته بنا شده بود.

- یکی از جالب‌ترین پل‌های ایران پل قافلانکوه بر رودخانه قزل اوزن در میانه است که بر اساس کتیبه آن در دوره تیموری و در سال‌های 889 ـ890 ساخته شده است.

- در 50 کیلومتری غرب بندرعباس در جاده کاروانرو اصفهان ـ بندرعباس در 20 کیلومتری مصب رود کُول، بقایای پلی به چشم می‌خورد که با 800 متر طول طویل‌ترین پل ایران محسوب می‌شده است.

- در دوره صفوی چند پل بسیار زیبا در اصفهان ساخته شده که از جمله مهمترین آنها می‌توان به پل خواجو، پل مادنان، سی و سه پل و پل جویی اشاره کرد.

- پل دیگری که در شهر نیر در استان اردبیل واقع است، پایه‌هایی به ارتفاع 1.5متر دارد و در ساخت آن از سنگ‌های مستطیل شکل تراش خورده گورستان‌های متروک استفاده شده است. در ساخت پل دختر در میانه هم سنگ‌های قبرستان‌ها را به کار برده‌اند!

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از همشهری، جام جم