مواجهه با تحریم،افراطهاو تفریطها

آیا تحریمها کاملا بی تاثیرند؟ و یا ما در آستانه شعب ابی طالب قرار داریم؟

این روزها اخبار مربوط به تحریم اقتصادی کشور ما ایران بیش از پیش به گوش می رسد. اخبار مربوط به تحریمهای یک جانبه آمریکا و انگلستان علیه بانک مرکزی که با هدف اخلال در جریان یافتن منابع مالی به سوی کشور ما انجام شده است  از یک طرف و از طرف دیگر تلاشهای مربوط به تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا و کاهش واردات نفت از ایران از سوی سایر کشور نشان دهنده تلاش جدید غرب برای تدارک موج جدیدی از تحریمها علیه ایران است. نکته مهم و قابل تامل اینجاست که این گونه تحریمها در چارچوبی فراتر از چارچوب تحریمهای قبلی که از سوی شورای امنیت سازمان بر کشورمان تحمیل شد در حال برنامه ریزی و اجراست و در واقع به شکل یک جانبه از سوی قدرتهای غربی تدارک دیده شده است. درباره نحوه واکنش به این تحریمها دو نگاه و دو جریان کلی در مسیر پاسخگویی در کشور ما بوجود امده است.  که در این نوشتار به آنها خواهیم پرداخت.

1- نگاه منفعلانه و تصویرشعب ابی طالب

بر مبنای نگاه اول تحریمها تاثیر بسیار مخربی بر اقتصاد و جامعه ما خواهند گداشت. این نگاه افراطی که از سوی برخی سیاسیون و فعالان اقتصاد تبلیغ می شود بر این مبنا استوار است که این تحریمها با هدف فلج کردن نطام اقتصادی ایران طراحی شده و به اخلال جدی در فرایند صادرات و واردات، گردش مالی و فرایند های بانکی و حتی تامین نیازهای عمومی مردم خواهد انجامید. حتی یکی از مسئولین اقتصادی از اصطلاح شعب ابی طالب که حالت محاصره سنگین اقتصادی در صدر اسلام بود برای توصیف این شرایط استفاده کرد. اما  این گونه برداشتها با واکنش منفی رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای روبرو شد که شرایط کشور را نباید با شعب ابی طالب مقایسه کرد که شرایط فعلی با شرایط در آستانه پیروزی مسلمانان در غزوات بدر و خیبر قابل قیاس است.

نکته مهم و قابل تامل در این حوزه این جاست که  در این نگاه ناامیدانه  این مساله اساسی فراموش شده است که در طی سی سال گذشته هیچ گاه کشور ما از تحریمهای غیر عادلانه رها نبوده و همیشه به شکلی این تحریمها حوزه های مختلف اقتصادی و مالی نظام و جامعه ما را هدف قرارداده بودند. هم چنین تجربه نشان داده که در سالهای اخیر تنگناها و تحریمها منجر به ایجاد راهکارها و خلاقیتها و پیشرفت در زمینه های مختلف شده است.

2-نگاه بلند پروازانه غیر کارشناسانه

از طرف دیگر در مقابل نگاه افراطی ، گروهی از سیاستمداران و دست اندرکاران با نادیده گرفتن کلی اثار سو تحریمها به رویکرد تفریطی مشغول شده اند. بر مبنای این نگاه تحریمهای شورای امنیت و تحریمهای یکجانبه کشورهای غربی  به هیچ عنوان تاثیری بر اقتصاد و مسیر پیشرفت کشور نگذاشته و قطع نامه ها صرفا کاغذهایی بدون بار حقوقی و تاثیر اجرایی هستند. بر مبنای این نگاه سیاست خارجی کشور می بایست صرف نظر احتمال تحریمها و در نظر گرفتن آثار آنان طراحی شود. به نظر می رسد این گونه گفته ها  اگرچه برای تهییج افکار عمومی از کارایی بالایی برخوردار است اما نتایج واقع بینانه نشان می دهد که تحریمها به هر حال دارای تاثیرات خود کمابیش بر امور اقتصادی، صنعتی و مالی کشور هستند و نمی توان تاثیر آنها را انکار کرد. لذا به نظر می رسد نمی توان چندان هم با تصور مقدورات بی نهایت به عرصه بین المللی شتافت. به هرحال در شرایط فعلی به دلیل سیاست های نادرست مالی دولت و هم چنین بار روانی و یا واقعی تحریمها در مدت کوتاهی ریال واحد پول ملی ما ایرانیان بیش از 50 درصد از ارزش خود را در برابر ارزهایی چون دلار و یورو از دست داد که نمی توان تاثیرات مخرب آن بر اقتصاد ملی را کتمان کرد.

جمع بندی:

اگرچه تحریمها دارای آثار و مخربی هستند که که به هیج وجه قابل کتمان نبوده و تاثیرات واضحی بر نظام اقتصادی و مالی کشور می گذارد اما می تواند با دو راهبرد صحیح می توان آنها را مدیریت و تاثیرات سو آنها را به حداقل رساند.:

الف) داشتن نگاه تبدیل تهدید به فرصت: بر مبنای این نگاه اگر چه تحریمها برای کشور ما تهدیدهای جدی را به دنبال خواهند داشت اما در صورت وجود مدیریت راهبردی میان سیاستگذاران، می توان از این تضییقها ، فرصتهایی جدی برای خودکفایی ساخت

ب) راهبرد دوم دیپلماسی فعال و حرفه ای در عرصه بین الملل بر مبنای اصول عزت ، حکمت و مصلحت است که بر اساس آن تحریمهای بیشتری به خاطر سیاست خارجی شتاب زده تحمیل نگردد و به مرور بدون گذشت ما از خطوط قرمز تحریمهای فعلی نیز رفع گردد