طناب پوسیده تحریم نفتی ایران

ایران، دومین صادر کننده بزرگ اوپک پس از عربستان با تولید روزانه بیش از 3.5 میلیون بشکه نفت خام، اخیرا با تحریم های سختگیرانه ای در بخش مبادلات تجاری خود از سوی آمریکا و متحدانش مواجه شده است. در آخرین تلاش ها، کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به صورت مقدماتی  موافقت خود را با تحریم نفتی ایران اعلام کرده اند.

مقامات ایرانی تاکنون بارها تاثیر اقدامات غرب، از جمله تحریم جدید آمریکا را که با هدف ایجاد اختلال در روند فروش نفت ایران اتخاذ شده، کم اهمیت توصیف کرده اند. تهران همچنین تهدید کرده که در صورت اعمال تحریم های بیشتر، تنگه هرمز، آبراه ورودی خلیج فارس را مسدود خواهد کرد.

کارشناسان معتقدند تحریم های اتحادیه اروپا علیه صنعت نفت ایران تاثیر چندانی بر سیاست های هسته ای ایران نخواهد داشت، اما در عوض عواقب سنگینی را برای منطقه خاور میانه می تواند به دنبال داشته باشد.

در پی تصویب تحریم های جدید از سوی واشنگتن علیه ایران قیمت جهانی نفت در معاملات 1.5 دلار افزایش پیدا کرد.  قیمت های نفت آمریکا در معاملات بازارهای آسیایی در پی افزایش نگرانی از بالاگرفتن تنش ها میان ایران و غرب قریب به 1.5 دلار افزایش پیدا کرد.

این در حالی است که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا اخیرا تحریم های جدید علیه ایران را به امضا رساند که بر مبنای آن بانک مرکزی ایران در فهرست تحریم های مورد اشاره قرار گرفت.

البته عدم کارایی تحریم ها علیه ایران و تاثیر منفی آن بر آمریکا و کشورهای هم پیمان آن در دهه های اخیر به اثبات رسیده است تا جایی که برخی کشورها حتی در مواضعی خواستار عدم همراهی با تحریم های اخیر شده اند.

به عبارتی تجربه سالهای اخیر نیز نشان داده که آمریکا همواره در تحریم ایران دست تنها مانده و نتوانسته به اهداف اصلی خود که همانا تضعیف جایگاه کشورمان است، برسد. افزایش قیمت نفت نخستین نشانه بر عدم کارایی تحریمها و تاثیر مستقیم و منفی آن بر آمریکا است

با وجود اختلاف عقیده های جزئی میان کارشناسان تفکر غالب آن است که تحریم ها اثری نخواهند داشت. سیمون نیومن، مسئول بخش تحقیقات شرکت آی سی ای پی، اظهار داشت: در صورت تحریم نفتی ایران از سوی اتحادیه اروپا، احتمالا ترانزیت نفت ایران به دریای سرخ کاهش خواهد یافت، زیرا با عدم صدور نفت ایران به اروپا، ظرفیت ذخیره نفت ایران در سیدی کریر، به سرعت پر خواهد شد.

کریستین امری استاد مدرسه اقتصادی لندن در پاسخ به این پرسش که تحریم های جدید چه تفاوتی با تحریم های قبل دارد گفت: تحریم های جدید با هدف قطع خطوط مالی میان ایران و مشتریان نفتی اش طراحی شده اند. شرکت های خارجی که با بانک مرکزی ایران رابطه دارند و پول نفت ایران را به این بانک انتقال می دهند ممکن است در اثر این تحریم ها توسط آمریکا مجازات شوند. این در واقع به معنای تحریم نفت ایران است.

وی با اشاره به امکان پیدا شدن مشتریان جدید برای نفت ایران در مورد اثرات تحریم های جدید گفت: همواره نفت ایران مشتریان خود را دارد و مسلما برخی شرکت ها بر این اعتقادند که جدا شدن از بازار نفت آمریکا بهایی است که می ارزد در برابر تداوم خرید نفت ایران بپردازند. آمریکا نیز تمایلی نخواهد داشت در برابر قدرت های بزرگی مثل چین، روسیه و هند واکنش نشان دهد.

امری در ادامه افزود: به علاوه نفت ایران به طور واضح تحریم نشده است و به عقیده من اتحادیه اروپا از تحریم نفت ایران خودداری خواهد کرد چرا که کشورهای بحران زده ای مثل ایتالیا و یونان در حال واردات حجم قابل توجهی از نفت ایران هستند. ایران همچنان می تواند به مبادله پایاپای نفت با کالاها و خدمات دیگر بپردازد. در عین حال ممکن است ما در آینده ببینیم که مشتریان نفتی ایران همه آسیایی شده اند.

وی در مورد اثر تحریم ها بر قیمت نفت نیز هشدار داد تحریم های جدید می تواند اثر قابل توجهی بر قیمت نفت داشته باشد اما شاید زیاد نباشد. آن چه قیمت نفت را به سقف می رساند تشدید لفاظی های نظامی است. ایران به خوبی این را می داند و مسلما از افزایش قیمت ها سود می برد.

یک تحلیلگر ارشد عرب اظهار داشت، تصمیم دولت آمریکا و متحدانش در تشدید تحریم ها علیه ایران هرچند تنش در بازار نفت را افزایش می دهد، اما منجر به توقف کامل صادرات نفت ایران نخواهد شد.

ولید خدوری، مسئول سابق بخش اطلاعات سازمان کشورهای عرب صادر کننده نفت، همچنین هشدار داد، ایران توانایی مسدود ساختن تنگه هرمز و بی ثبات کردن اقتصاد جهانی را دارد.

وی افزود: همانطور که مشخص است، تحریم های قبلی قادر به کاهش یا جلوگیری از صادرات نفت ایران نبوده  و به نظر نمی رسد که تحریم های جدید نیز بتواند به این هدف نائل شود.

وی اضافه کرد: با این حال، به نظر می رسد که این تحریم ها با توجه به تهدیدات ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز، همانطور که در گذشته شاهد آن بودیم، تنها تنش های موجود در بازار را افزایش می دهد.

وی اضافه کرد: به طور خلاصه باید گفت، حتی تحریم کامل و فوری کل صادرات نفت ایران نیز قادر به متوقف ساخت فعالیت های هسته ای ایران نیست. بعلاوه، تحریم کامل نفت ایران نیز بعید است تا پیش  از آغاز مجدد صادرات نفت لیبی، بتواند اعمال شود.

خدوری اظهار داشت: از این رو، بعید به نظر می رسد، دولت های غربی که با یکی از بحران های عظیم اقتصادی  طول تاریخ خود مواجه اند، بتوانند نفت ایران را به طور کامل تحریم کنند. آنها در عوض ترجیح خواهند داد به صورت جزئی تحریم هایی را وضع کنند تا بتوانند این منبع عظیم درآمد اقتصاد ایران را کاهش دهند.

این تحلیلگر مسائل انرژی در ادامه اظهار داشت: ایده غالب کنونی در بین کشورهای غربی و در میان اعضای آژانس بین المللی  انرژی، متوقف ساختن صادرات تجهیزات  و امکانات فنی مورد استفاده ایران در بخش اکتشاف و تولید نفت است. آنها معتقدند که این کار در طی پنج سال آینده، می تواند ظرفیت تولید نفت ایران را از 3.5 میلیون بشکه نفت در روز به کمتر از 3 میلیون بشکه برساند.

کشورهایی که به نفت ایران متکی هستند، می توانند تولید کنندگان دیگر از جمله سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس را جایگزین ایران کنند، اما ایران نیز ممکن است بتواند مشتریان جدیدی برای فروش نفت خود بیابد.

در مقابل این تحریم ها، ایران تهدید به بستن تنگه هرمز کرده است. لئو درولاس، اقتصاددان مطرح و رئیس مرکز جهانی مطالعات انرژی، معتقد است، بستن تنگه هرمز می تواند تاثیر منفی ای بر حدود 16 درصد از صادرات نفت جهان بگذارد. وی اظهار داشت: این اقدام ایران می تواند تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت های جهانی داشته باشد. قیمت های جهانی به دلیل هراس از تبعات بعدی این اقدام به شدت افزایش خواهند یافت.

اما درولاس اضافه می کند که این افزایش قیمت موقتی خواهد بود و با تطبیق کشورهای مصرف کننده با وضعیت جدید و جایگزینی سایر تولید کنندگان به جای ایران، مرتفع خواهد شد.

استیون در این باره اظهار داشت: من تردید دارم که ایران تهدید خود در بستن تنگه هرمز را عملی کند، زیرا این کشور برای صادرات نفت خود به این تنگه نیاز دارد. اما تشدید تنش ها بین تهران و واشنگتن شرایط را بیش از پیش ناپایدار خواهد کرد. وی اضافه کرد: با تلاش برای محدود کردن صادرات نفت ایران، واشینگتن شرایط را به سمت تبدیل سریع وضعیت به یک بحران تمام عیار نزدیک می کند.

شکی نیست که می توان به دنبال راه های دیگری هم بود. منابع مطلع در بخش ترانزیت نفت خبر می دهند که حجم  نفت خامی که ایران بر روی دریا ذخیره کرده به بیش از 8 میلیون بشکه رسیده و با افزایش احتمال اعمال تحریم ها علیه این کشور و کاهش فصلی حجم کار پالایشگاه ها، این میزان بیشتر نیز خواهد شد.

ذخیره موقت نفت خام در تانکر های حمل نفت بر روی دریا روش موثری بوده که ایران در سالهای اخیر از آن برای فروش نفت خود بدون نیاز به کاهش میزان تولید در مواقع کاهش حجم تقاضا از آن استفاده کرده است.

شرکت حمل و نقل آی سی ای پی، که از شرکت های فعال در زمینه ترانزیت نفت به شمار می رود، اعلام کرده، تعداد تانکر های غول پیکر حمل نفت این شرکت که نفت ایران را بر روی دریا ذخیره کرده اند  از دو به چهار عدد در اواخر ماه دسامبر رسیده است. هر کدام از این تانکر های غول پیکر، امکان ذخیره بیش از دو میلیون بشکه نفت خام را دارا می باشند.

یک منبع دیگر در بخش ترانزیت نفت برآورد کرد که ایران  از سه تانکر عظیم برای ذخیره نفت خود بر روی سطح دریا استفاده می کند. در همین حال بانک جی پی مورگان نیز اعلام کرد، ایران حدود 4 میلیون بشکه نفت خام بر روی دریا دارد.

بنابر اعلام این بانک آمریکایی، ایران ظرفیت ذخیره سازی حدود 22 میلیون بشکه نفت خام را در تانکر های غول پیکر شناور بر روی دریا داراست. این ظرفیت می تواند برای مقابله با تحریم نفتی اروپا به کار گرفته شود.

جی پی مورگان همچنین اعلام کرد: اگر خریداران نفت ایران به دلیل تحریم ها کم شوند، احتمالا اولین اقدام ایران، ذخیره سازی مقدار بیشتری نفت بر روی دریا خواهد بود.منابع مطلع همچنین گفتند، ایران 5 تانکر غول پیکر دیگر را از اواخر دسامبر برای ترانزیت نفت خود به پایانه های نفتی واقع در دریای سرخ نظیر سیدی کریر بکار گرفته است.

سخن آخر اینکه به نظر می رسد این آخرین حربه آمریکا برای توقف فعالیت هسته ای جمهوری اسلامی ایران طناب پوسیده ای بیش نباشد. باید صبر کرد و دید که کدام کشورها حاضرند به این طناب پوسیده آویزان شوند و تبعات بسیار آن را آن هم در شرایط بحران اقتصادی که با آن روبرو هستند بپردازند.

منبع :مشرق نیوز/ فارس نیوز

لینک های مرتبط:

چین و تحریم نفتی ایران

تحریم بانک مرکزی و اقتصاد آمریکا

چرا تحریم نفت ما غیرممکن است؟

اعمال تحریم‌ها به ضرر کیست؟

تحریم ایران و تهدید نفتی ما