تبیان، دستیار زندگی
تا چند هفته اخیر تحریم بانک ها در سرفصل اخبار تحریم عنوان می شد اما در جدیدترین تصمیمات، تحریم بانک مرکزی به عنوان بالاترین رکن بازار پولی مطرح گردید . با توجه به جایگاه سیستم بانکی در اقتصادی ایران ،این اقدام غرب به معنی نشانه رفتن اقتصاد ایران میباشد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : نفیسه صفدری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اثر گذاری تحریم بر سیستم بانکی


تا چند هفته اخیر تحریم بانک ها در سرفصل اخبار تحریم عنوان می شد اما در جدیدترین تصمیمات، تحریم بانک مرکزی به عنوان بالاترین رکن بازار پولی مطرح گردید . با توجه به جایگاه سیستم بانکی در اقتصادی ایران ،این اقدام غرب به معنی نشانه رفتن اقتصاد ایران میباشد.

تحریم

در راستای ملزم کردن ایران به عدم انجام فعالیت های هسته ای، سردمداران  غربی تاکنون اقدامات و تهدیدات متفاوتی انجام داده اند. در سالهای اخیر هراز چند گاهی هر یک از بانکهای ایرانی را به دلایلی نسبت به ارزی خاص تحریم نموده اند و در جدیدترین اقدام خود، بانک مرکزی را مورد تحریم قرار داده اند.

آنچه که از تمامی این اقدامات مبرهن است اینکه قدرتمندان غربی تلاش زیادی در سایر زمینه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... انجام دادند تا بتوانند کشور ایران را با نظرات خود موافق نمایند اما به علت عدم موفقیت در اقدامات خود، از طریق محدودیت های اقتصادی وارد شده اند.

در تحریم های گذشته دیدگاههای متفاوتی مطرح بود از جمله اینکه تحریم های فوق بیشتر متوجه بانکهای دولتی بوده و بانکهای خصوصی محدودیت کمتری در این خصوص دارند لذا در برخی مواقع بانکهای تحریم شده برخی از اقدامات خود را از طریق سایر بانکها انجام می دادند. اما بنا به قوانین ایران، تمامی بانکها تحت نظارت بانک مرکزی می باشند از اینرو با تحریم بانک مرکز ی عملاً سایر بانکها نیز در معرض خطر قرار گرفتند.

اما آنچه که اهمیت موضوع فوق را دو چندان می نماید اعمال تحریم در فضای فعلی است که سبب تاثیرات مضاعف بر فعالین حوزه ارزی خواهد گردید. از جمله اقدامات بانک مرکزی در خصوص تحریم های احتمالی اعمالی فعلی و آتی در سال 1389 این بوده است که حدود 17 میلیارد دلار از ذخایر کشور را به داخل منتقل نموده و در نظر داشته است که در زمینه های توزیع بین بانک های غیر دولتی، انتشار اوراق مشارکت ارزی و متنوع سازی سبد ارزی صرف نماید. این کار برای جلوگیری از بلوکه شدن دارایی های خارجی کشور صورت گرفته است.

از آنجا که در اقتصادایران، سیستم بانکی اهرمی قوی جهت اعمال سیاست های دولت میباشد لذا میتوان با صراحت بیان نمود که دولتمردان غربی با تحریم سیستم بانکی ، اقتصاد ایران را هدف قرار داده اند.

اثر گذاری تحریم بر سیستم بانکی از دو طریق مستقیم و غیر مستقیم خواهد بود. در روش مستقیم عملیات ارزی بانکها شامل 4 بخش اعتبارات اسنادی ، ضمانتنامه های ارزی ، حواله های ارزی و معاملات ارزی مورد تاثیر قرار خواهد گرفت و در روش غیر مستقیم ، مشتریان بانکها از اثرات تحریم مانند نرخ ارز ، قیمت کالاها و تجهیزات وارداتی و .... متاثر خواهند گردید که این امر به افزایش هزینه تمام شده و در برخی مواقع ممکن است به عدم توجیح سرمایه گذاری مد نظر بیانجامد.

لذا مشکل بانکها در مواجه با دو گروه مشتریان است: مشتریان فعلی ، مشتریانی که سابقه فعالیت با بانک را دارا میباشند و تحریم های اعمالی ممکن است برنامه ریزی های آنها را با عدم تحقق مواجه گرداند لذا آنها نیز در تأدیه تسهیلات و تعهدات خود نسبت به سیستم بانکی، با مشکلاتی مواجه شده که در نهایت ضرر حاصله متوجه سیستم بانکی است زیرا تامین کننده منابع مالی مورد نیاز جهت سرمایه گذاری مشتری مذکور بوده است. گروه دوم مشتریان آتی میباشند چه بسا آنها نیز در جهت رفع نیازهای خود به بانکها و منابع ارزی آنها احتیاج دارند؛ لذا ریسک تعاملات با مشتریان فوق نیز افزایش می یابد زیرا از سویی بانکها تمایل به انجام مراودات با مشتریان فوق داشته و از سوی دیگر ریسک آنها را بالا ارزیابی کرده لذا در صورت پذیرش ، ممکن است گرفتار شرایط بی ثبات حاکم بر بازار ارز شده و در این شرایط برنامه ریزی های آنها محقق نشود و ریسک خود را به بانک منتقل نمایند و در صورت عدم پذیرش ممکن است مشتری خود را از دست دهد .

با توجه به تمامی موارد مذکور، از آنجا که در اقتصادایران، سیستم بانکی اهرمی قوی جهت اعمال سیاست های دولت میباشد و نقش ارزنده و اثر گذاری را در اقتصاد کشور بر عهده دارد لذا میتوان با صراحت بیان نمود که دولتمردان غربی با تحریم سیستم بانکی ، اقتصاد ایران را هدف قرار داده اند.

در تحریم های گذشته دیدگاههای متفاوتی مطرح بود از جمله اینکه تحریم های فوق بیشتر متوجه بانکهای دولتی بوده و بانکهای خصوصی محدودیت کمتری در این خصوص دارند

توجه به تحریم ها در شرایط کنونی اقتصاد کشور بصورت مطرح تری قابل بررسی است زیرا براساس سیاست های تعیین شده در سال 1390، نرخ سود سپرده های بانکها کاهش یافته بود و لذا بسیاری از منابع از سیستم بانکی خارج و به سمت بازارهایی مانند طلا و ارز روانه شد. همین عوامل سبب گردید که نوسان و افزایش کاذب قیمتها در بازارهای مذبور اتفاق بیفتد و به نوعی ثبات بازار از بین رفته و همین امر سبب پریشانی فعالان حوزه صادرات گردید. حال اگر دغدغه ناشی از تحریم بانک مرکزی را نیز به آن اضافه کنیم متوجه می شویم که ریسک بخش ارزی کشور به میزان بسیاری افزایش یافته است. البته باید دید که سیاست افزایش نرخ سود بانکی تا چه حد در رفع این بی ثباتی موثر است.

تحریم بانک مرکزی و اقتصاد آمریکا

البته باید این امر را نیز بپذیریم که زمینه ساز بخش اعظم ریسک مطروحه ، برنامه ریزی ها و تصمیمات متخذه بوده است. تدابیر مسئولان بخش پولی در خصوص تعیین نرخ سود سپرده  و تسهیلات، فروش همزمان سکه در بازار آزاد و بانکها، فروش همزمان ارز در بانکها و بازار آزاد، سیاست های تکلیفی به بانکها علیرغم خصوصی شدن و... همه و همه زمینه ساز بی ثباتی گردیده و تحریم های اعمالی نیز مزید بر علت شده و اثرات آن را برجسته تر نشان می دهد .

از سویی برخی کارشناسان معتقدند که تحریم های مربوطه برخلاف قوانین سازمان ملل بوده از این رو اثر واقعی بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت و تنها اثرات روانی آن منجر به افزایش تورم خواهد گردید، که در پاسخ به این مطالب باید عنوان نمود که حتی اگر تنها جنبه روانی نیز داشته باشد، از آنجا که اقتصاد ایران زیربنای عرضه و تقاضا ندارد به عبارتی شاخص های آن از جمله نرخ تورم بیشتر از آنکه براساس عرضه و تقاضای بازار تعیین شود، منتج گرفته از شرایط کاذب میباشد، لذا به موارد روانی واکنش بیشتری نشان میدهد.

در رابطه با مشکل ایجاد شده (تحریم) نمیتوان عوامل ایجاد کننده و خود مشکل را از بین برد بلکه تنها روش باقیمانده مدیریت شرایط میباشد . در این راستا لازم است تا در تمامی تصمیم گیری های بخش پولی، تحریم به عنوان حاشیه اصلی در نظر گرفته شده و سیاست ها علی الخصوص سیاست های ارزی در جهت تسهیل و نه دامن زدن به شرایط فعلی اتخاذ گردد.

برخی کارشناسان معتقدند که تحریم های مربوطه برخلاف قوانین سازمان ملل بوده از این رو اثر واقعی بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت و تنها اثرات روانی آن منجر به افزایش تورم خواهد

گرچه بسیاری از کارشناسان عنوان می نمایند که تحریم ها اثر قابل توجهی در اقتصاد ایران نداشته و ایران همچون گذشته قادر به گذران شرایط میباشد. از سویی با عنایت به توان و دانش متخصصان ایرانی و با عنایت به پشتکار و فرآیند کاری، باید واقع گرا بود و بدانیم که این تحریم ها بصورت مستقیم متوجه رشد اقتصادی میشود رشدی که متشکل از تولید بوده و تولیدی که در نتیجه تعامل مواد و تکنولوژی با دنیای بین الملل میباشد . از اینرو باید بهترین تدابیردر این خصوص اتخاذ گردد . تدابیری که منجر به افزایش تعاملات ایران با بخش بین الملل شده و آثار تحریم را کمرنگ تر مینماید از سویی باید ثبات بازار داخلی حفظ گردیده و تجمع منابع و رانت های ایجادی در بخشهای خاص را از بین برد به نحوی که اعتدال در تمامی بازارها برقرار شده که منجربه تثبیت اقتصاد خواهد گردید.

نفیسه صفدری

بخش اقتصاد تبیان


لینک های مرتبط:

چین و تحریم نفتی ایران

تحریم بانک مرکزی و اقتصاد آمریکا

چرا تحریم نفت ما غیرممکن است؟

اعمال تحریم‌ها به ضرر کیست؟

تحریم ایران و تهدید نفتی ما