بزرگ‌ترین كاروانسرای بین‌راهی ایران

هجیب كاروانسرایی است كه در دوران صفوی، در روستای هجیب امروز ساخته شده. مساحت 5850 متر مربع با 4000 متر مربع زیر بنا و 36 حجره از وسعت کم نظیر این کاروانسرا حکایت دارد. آن هم در روزهایی که قزوین به خاطر ویژگی های خاص جغرافیایی اش به مسیر عبوری كاروان‌های تجاری از نقاط مختلف كشور تبدیل شده بود.

به 48 كیلومتری جاده بوئین زهرا به ساوه كه می‌رسید، كافی است مسیری را طی كنید تا بوی كاهگل خانه‌های روستای هجیب مشامتان را نوازش دهد. مسیر شمال غرب روستا را كه بروید بنای کاروانسرا را خواهید دید.

پس از ورود از در جنوبی این كاروانسرای مادرشاهی، به فضای مربعی‌شكلی می‌رسید كه سرای اصلی این بنا را تشكیل می‌دهد. در تقاطع 4 ضلع خارجی آن، برج‌های مدور به صورت نیم ستون دیده می‌شود. داخل طاق نماهای ورودی، با قوس جناغی پوشیده شده كه رسمی‌بندی با آجركاری رنگی از مهم‌ترین تزئینات آن به شمار می‌آید. گنبد ایوان ورودی آن رسمی‌بندی باریكی دارد كه در بیشتر بناهای دوره اسلامی به چشم می‌خورد. پس از هشتی ورودی عمارت نیز فضای وسیعی قرار دارد كه سقف گنبدی شكل مدور دارد. در دو سوی هشتی اتاق‌هایی برای نگهبانان در نظر گرفته شده بود كه با راه پله‌ای به پشت‌بام راه می‌یابند.

اگر از هشتی گذر كنید، حیاط مربع شكل كاروانسرا را می بینید كه دور تا دور آن را حجره‌هایی با پایه سنگی و فاصله نیم متر از كف حیاط، فرا گرفته‌اند. در اضلاع چهارگانه این حیاط كه به ابعاد تقریبی 40  در 43متر گسترده شده‌اند بین حجره‌ها، 4 ایوان دیده می‌شود كه طاق نماهایی به ارتفاع 6 متر دارند و پشت آنها اتاق‌های بنا قرار گرفته كه مساحتشان از 9 تا 5/13 مترمربع متفاوت است.

در مركز حیاط، بنایی آجری به شكل هشت‌ضلعی ساخته‌ شده كه از 2 چهارطاقی متصل به هم با قوس جناغی باز تشكیل شده كه گنبدی عرقچینی با آجركاری زیبا دارد. این بنا علاوه بر سرداب، كاربری‌هایی چون رختشوی‌خانه داشته است.

آنچه در كنار زیبایی تزئینات و معماری این بنا، نگاه‌ها را به سوی خود جلب می‌كند وجود پایه‌های سنگی در تمامی بنای كاروانسراست تا استحكام آن بیش از پیش تضمین شود. پشت اتاق‌ها و در چهارسوی كاروانسرا، راهرویی سراسری با طاق‌نماهایی عمیق به شكل طاق تویزه قرار دارد كه در 2 طرف، دارای سكوهایی به ارتفاع تقریبی یك متر از كف است كه به منظور بارانداز از آن استفاده می‌شده و توسط اتاق‌های میانجی به حیاط راه داشته است. اما سر در رفیع و با شكوه ورودی این بنای زیبا در ضلع غربی آن قرار دارد كه دوطرف آن را دو طبقه ساخته و با طاقنماهای جناغی تزئین كرده‌اند.

در كنار سازه‌ای زیبا كه این بنا از آن بهره می‌برد ویژگی‌های دیگری برای آن می توان نام برد ازجمله حمام، آب انبار و باغ‌های آن كه برای تامین هزینه‌های نگهداری كاروانسرا وقف شده بود. همچنین وجود درگاه‌های ورودی حجره‌ها با ارتفاع كم كه به منظور ایمن داشتن مسافران از سرما و گرمای كویری و گردبادها و توفان‌های نفسگیر منطقه با ظرافت مثال زدنی طراحی شده است و 16 طاق نما در قسمت بیرونی ضلع جنوبی برای داد و ستد بازرگانان و استقرار نعلبندان، پالاندوزان و فروشندگان ساز و برگ چهارپایان.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم، بوئین توریسم