آسمی که در محیط کار به وجود می‌آید
ایجاد علائم تنفسی به دنبال استنشاق گازها، آلاینده ها و نیز کلیه مواد صنعتی که در محیط کار وجود دارند، موجب آسم شغلی می شود. بدین صورت که فرد از قبل هیچ مشکلی نداشته، ولی ناگهان در محیط کار دچار حمله آسم می گردد. آسم شغلی می تواند به بیماری های مزمن ریوی منجر شود.
آسم شغلی در کشورهای صنعتی و در کشورهای در حال توسعه، شایع ترین بیماری شغلی تنفسی به حساب می‌آید.
آسم نانوایان، آسم کشاورزان، آسم صنایع، آسم مواد شیمیایی پاک‌کننده، آسم صنایع نساجی و آسم صنایع غذایی از شایع ترین انواع آسم شغلی در ایران هستند.
عدم توجه به این نوع آسم، خسارت‌های اقتصادی زیادی را به دنبال داشته است.
علل افزایش شیوع آسم
از مهم ترین علل این افزایش، تغییر سبک زندگی از زندگی سنتی و روستایی به زندگی شهری و صنعتی است.
شتاب زدگی در انجام کارها
علل آسم شغلی
در صنایع شوینده، استنشاق یکی از آنزیم های خاص برای تهیه پودرهای شوینده
کارگرانی که در آزمایشگاه های حیوانات و یا کارخانجات تهیه دستکش لاتکس کار می کنند
ایزوسیانات ها مواد شیمیایی هستند که در بسیاری از کارخانجات مصرف دارند، از جمله کارخانجات تهیه رنگ های اسپری ، مواد پلاستیکی ، کائوچو و فوم.
علائم آسم شغلی
خس خس سینه
کوتاهی تنفس
احساس تنگی در قفسه سینه
عدم تحمل ورزش و فعالیت ها
آبریزش بینی، احتقان بینی و تحریکات چشمی
حتی تا مدت ها پس از قطع تماس با ماده محرک علائم ادامه می یابد.
در بسیاری موارد یک تاریخچه مثبت خانوادگی از آلرژی، فرد را بیشتر مستعد به آسم شغلی می نماید. ولی در عین حال، در بعضی از افراد هیچ گونه تاریخچه مثبت قبلی آسم وجود ندارد.
تشخیص آسم شغلی
در صورتی که یکی از حالات زیر موجود باشد، رابطه بین علائم آسم و محیط کار، مورد سوء ظن قرار می‌گیرد:
- علائمی که صرفاً هنگام کار، بروز می‌نمایند.
- علائمی که در تعطیلات آخر هفته، رفع می‌گردند.
- علائمی که در هر شیفت کاری به تناوب، تکرار می‌شوند.
- علائمی که در طی هفته کاری، مرتباً بر شدت آنها افزوده می‌گردد.
- علائمی که پس از تغییر محیط کار، رفع می‌گردند.
در طی اخذ شرح حال، باید احتمال تماس و مواجهه با تمامی عوامل ایجاد کننده آسم چه در محیط کار و چه در درون محیط منزل، پرسیده شود.
پیشگیری از آسم شغلی
تماس با ماده آلرژن باید قطع گردد، مثلاً یک کارگر در قسمت های دیگر به کار مشغول گردد و یا محیط کار را از آلاینده ها پاک کرد.
وقتی نتوان در بازگرداندن کارگر به کار قبلی موفق شد، باید تغییر شغل کارگر را مدنظر داشت.
باید با ارزیابی شغل جدید، مطمئن شد که نه تنها مواجهه با مواد حساس‌کننده، وجود ندارد، بلکه عوامل تشدیدکننده علائم نیز در محیط کار جدید، وجود ندارند.
ذرات چوب و کلوفان
بسیاری از موارد آسم شغلی، ناشی از گردوغبار چوب درختانی مانند: بلوط، آبنوس، سرو، راش، شمشاد، افرا، سرو قرمز غربی و شرقی است.
در این میان، آسم کارگرانی که با سرو قرمز سروکار دارند، بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته است.
کلوفان از صمغ درخت کاج به‌دست می‌آید.
کارگرانی که در صنایع لحیم‌کاری کار می‌کنند، در معرض تماس با بخار متصاعد شده از جریان لحیم‌کاری قرار می‌گیرند و ممکن است دچار آسم شوند.
اسید آبیه‌تیک و اسید پیماریک و دی‌هیدروآبیه‌تیک مواد مسئول در آسم ناشی از کلوفان هستند.
آسم ناشی از داروها
آسم ناشی از حشره‌کش های آلی فسفردار و مهار کننده‌های کولین استراز از جمله موارد آسم دارویی است.
این عوامل، اثر خود را با مهار تخریب استیل کولین و سپس تجمع آنها در شکاف های سیناپسی، اعمال می‌کنند. همچنین انقباض نایژه به‌دنبال استنشاق آندوتوکسین در کارگرانی دیده می‌شود که با ذرات چوب یا بسته‌بندی فرآورده‌های گوشتی، سر و کار دارند.
درمان آسم شغلی
درمان آسم شغلی عبارت است از: تشخیص سریع و به‌موقع و اجتناب از مواجهه کارگر با مواد محرک.
مواجهه با مقدار کمی از مواد حساس‌کننده می‌تواند باعث آسم مقاوم شود.
کسانی که دچار آسم ناشی از مواد محرک یا آسم تشدید شده به‌وسیله کار هستند، در صورت مهیا شدن شرایط مهندسی، ممکن است بتوانند به کار معمول خود ادامه دهند و بدین منظور باید به آنها وسایل محافظت از سیستم تنفسی داده شود.
کسانی که دچار آسم شغلی می‌شوند، باید براساس پروتکل‌های منتشر شده تحت درمان طبی قرار گیرند.
از آنجایی که علت اصلی آسم، التهاب است، استروئیدها سنگ بنای درمان هستند.
افراد دارای آسم به‌علت مواد حساس‌کننده و یا ناشی از مواد با وزن مولکولی کم یا زیاد، در صورت عدم مواجهه و استـفاده از استـروئید استنشاقی، بهبودی قابل توجهی پیدا می‌کنند.
این افراد باید از استعمال دخانیات اجتناب نمایند.
باید در مورد آسم، آموزش دیده و علائـم هشداردهنده حمله آسم را بشناسند و نحوه اسـتفاده از دارویشان را بدانند.
اگر بیماری آسم به‌وضوح در محیط کار، بد شود، بیمار باید از محیط دور شود.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع:
آی آر شفا
پزشکان بدون مرز
نیک صالحی - دکتر مصطفی معین
پزشکان ایران
خبرفارسی- معصومه یعقوبی- کارشناس بهداشت محیط
مطالب مرتبط :
آمار آسم در تهران نگران کننده است
