چرا وعده های مسکن مهر محقق نشد؟

شهریور، مهر، آبان، آذر و دی؛ 5 ماه از وعده مسئولان وزارت راه و شهرسازی برای افتتاح پروژه های طرح مسکن مهر در سال 90 می گذرد. پاییز سال گذشته بود که علی نیکزاد در قامت وزیر مسکن و شهرسازی وعده های خوش آب و رنگی برای کنترل بازار مسکن داد و در این راستا نیز از تهیه و تدوین راهکاری تحت عنوان بسته اجاره بها تا پایان سال 89 خبر داد اما تا آخرین روزهای اسفند نیز خبری از این بسته نشد تا عملا ارائه این بسته به اردیبهشت 90، یعنی یک ماه پیش از آغاز فصل نقل و انتقالات موکول شود. هدف از این کار جلوگیری از تکرار حوادث تابستان 89 بود که به طور میانگین نرخ اجاره بها در سراسر کشور حدود 20 درصد افزایش یافت.

به هر حال بسته مذکور اوایل اردیبهشت امسال به بنگاه های سراسر کشور ابلاغ شد؛ بسته ای که مهم ترین بند آن دوساله شدن قراردادهای اجاره مسکن بود. در این بین موضع گیری های رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک در برابر این بسته جالب توجه بود. مصطفی قلی خسروی که تا چند روز پیش از ابلاغ در صف مخالفان سرسخت این بسته قرار داشت به ناگاه با چرخشی معنادار موضع خود را تغییر داد و همزمان با ابلاغ بسته حمایتی اجاره بها اعلام کرد که همه بنگاه ها موظف هستند قراردادهای اجاره بین مستاجر و موجر را 2 ساله تنظیم کنند. این در حالی بود که با آغاز فصل انتقالات در بازار مسکن هم مشاوران املاک و هم موجران از اجرای بندهای بسته مذکور سر باز زدند و این بار رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک برای توجیه عملکرد بنگاه های املاک اعلام کرد که بسته اجاره بها فقط پیشنهادی است و اجباری در اجرای آن نیست!

از سوی دیگر به موازات اقدامات نافرجامی که وزارت راه و شهر سازی برای کنترل دستوری بازار مسکن داشت. همزمان با آغاز فصل جا به جایی ها در اوایل تابستان، علی نیکزاد در اقدامی هماهنگ با چند تن از معاونانش وعده افتتاح 500 هزار واحد مسکونی تا پایان نیمه نخست سال را دادند و این امر را عاملی برای تثبیت هر چه بیشتر وضعیت آرام بازار مسکن اعلام کردند اما با نزدیک شدن به روزهای پایانی تابستان تب و تاب مسئولان این وزارتخانه نیز کاهش یافت. این وضعیت تا آن جا پیش رفت که احمد اصغری مهرآبادی، مدیر عامل سازمان ملی زمین و مسکن وزارت راه و شهرسازی چند روزمانده به آغاز بازگشایی مدارس موضوع افتتاح 500 هزار واحد مسکونی طرح مهر را به گونه ای دیگر باز تعریف کرد: اصلا قرار نبود این تعداد واحد مسکونی افتتاح شود، براساس برنامه ریزی باید تا نیمه نخست امسال 200 هزار واحد مسکونی به بهره برداری می رسید. وی البته عامل خلف وعده در افتتاح پروژه های مسکن مهر را نه مسائل مربوط به زیر ساخت های خدماتی، بلکه آن را متوجه مردم دانست و در این باره گفت: بانک ها در حال حاضر در پرداخت تسهیلات مشکلی ندارند و اگر متقاضیان مسکن مهر نیز به موقع سهم خود را پرداخت کنند، پروژه های مسکن مهر به موقع به اتمام می رسد. این که چه شد که در کمتر از 90 روز 300 هزار واحد مسکونی از آمار پروژه های قابل افتتاح طرح مهر حذف شد، خدا عالم است اما علی نیکزاد به عنوان مقام مافوق وی در همان روزها تاخیر در بهره برداری از واحدهای مسکونی طرح مهر را فقط هماهنگی برای حضور مسئولان برای افتتاح اعلام کرد!

اما واقعیت این است که در حال حاضر خدمات زیربنایی مهم ترین  چالش پروژه های طرح مسکن مهر است و روند بهره برداری از این واحدها را با موانعی بزرگ رو به رو کرده است. در این بین مشخص نیست کم کاری از سوی کدام یک از وزارتخانه های ذی ربط باعث بروز این مسئله شده است. به جز هماهنگی با مسئولان برای افتتاح و پرداختن نشدن سهم از سوی مردم، وزارت راه و شهرسازی سرعت بالای ساخت را عاملی دیگر برای تأخیر در بهره برداری از پروژه های طرح مسکن مهر اعلام می کند دلیلی که البته همواره از سوی دستگاه های خدمات رسان رد شده است.

نیمه های شهریور که وعده های مکرر وزارت راه و شهرسازی برای افتتاح پروژه های مسکن مهر تحقق نشد، این وزارتخانه توپ را به زمین وزارت نفت انداخت و مدعی شد ناتوانی در گاز رسانی به مسکن مهر دلیل اصلی تاخیرهاست. اما به فاصله چند روز پس از این ادعا معاون وزیر راه و شهرسازی، مسئول گازرسانی به پروژه های طرح مسکن مهر در وزارت نفت اعلام کرد ارائه نشدن طرح جامع ساخت و ساز از سوی وزارت راه و شهرسازی باعث کندی در گاز رسانی شده است. محمد امیرخانی همه تاخیرها در افتتاح پروژه های مسکن مهر را متوجه وزارت راه و شهرسازی دانست و معتقد است نبود امکانات فنی عامل اصلی تاخیر در گازرسانی به واحدهای مسکونی است وی با اشاره به این که امکانات فنی همان اطلاعات نقشه ساخت و ساز است، افزود: وزارت راه طرح جامع ساخت و ساز در سایت های مسکن مهر را به وزارت نفت ارائه نکرده است تا براساس اطلاعات آن به این واحدهای مسکونی گازرسانی شود.

در حال حاضر سه شهرک اقماری اطراف تهران (پردیس، پرند و هشتگرد)، که پروژه های طرح مسکن مهر در آن ها تعریف و پیاده سازی  شده است از کمبود زیر ساخت های شهری رنج می برند. به عنوان نمونه در شهر جدید پرند که پایتخت صنعتی سازی مسکن کشور را یدک می کشد حدود 24 هزار واحد مسکونی در مرحله نازک کاری قرار دارد و به گفته مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید پرند مراحل ساخت این تعداد واحد مسکونی به زودی به اتمام می رسد.

سعید صابونی با بیان این که عمده تاخیر در واگذاری به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها مربوط به آب، گاز، برق است. افزود: با توجه به این موضوع، محوطه سازی اکثر پروژه های طرح مسکن مهر شهر پرند انجام نشده و این واحدهای مسکونی قابل سکونت نیستند. البته این وضعیت برای پروژه های مسکن مهر در دیگر شهرهای جدید اطراف تهران نیز صدق می کند در حالی که مراحل ساخت بسیاری از واحدهای مسکونی رو به اتمام است و متقاضیان نیز برای دریافت آن ها روزشماری می کنند اما هنوز اکثر این واحدها از خدمات زیربنایی به خصوص گاز محروم هستند.

- مشکل تاریخی

بابک حاجیان، کارشناس مسکن نیز در این باره معتقد است همساز نبودن منابع مالی طرح مسکن مهر و منابع مربوط به خدمات شهری عامل اصلی تاخیر واگذاری پروژه های طرح مهر است. وی با بیان این که این همساز نبودن مشکل تاریخی بخش مسکن کشور است، افزود: بنده در گذشته متولی بخش استیجاری وزارت مسکن و شهرسازی بودم و در زمان وزارت عبدالعلی زاده حدود 20 هزار واحد مسکونی استیجاری را ساختیم وی با بیان این که کمبود منابع مالی همواره یکی از موانع اجرای زیر ساخت های مربوط به انشعابات گاز، برق و آب بوده است. خاطر نشان کرد: با توجه به این که منابع مالی وزارت راه و شهرسازی برای ساخت مسکن مهر از طریق مردم و بانک ها تأمین می شود، اما منابع مالی دستگاه های خدمات رسان باید از خزانه تأمین شود این امر باعث کند شدن ارائه خدماتی نظیر آب، برق و گاز شده است. وی با بیان این که پس از ساخت پروژه نواب شرکت برق منطقه به دلیل در اختیار نداشتن زیر ساخت های لازم نتوانست برق این واحدهای مسکونی را تأمین کند، افزود: با توجه به این که مجرای تامین منابع مالی ساخت مسکن و تامین زیر ساخت متفاوت است، بنابراین تاخیر در افتتاح پروژه های طرح مسکن مهر امری عادی محسوب می شود.

وی در این بین به مثالی اشاره کرد و گفت: با وجود آن که 2 وزارتخانه سابق صنایع و معادن و بازرگانی در یکدیگر ادغام شدند تا تولید داخل تقویت شود اما می بینیم که به عنوان نمونه واردات میوه چند برابر شده است. این کارشناس مسکن پیشنهاد کرد، برای حل این مشکل وزارت راه و شهرسازی هم متولی ساخت مسکن باشد و هم این که وظایفی برای آن تعریف شود که بتواند زیر ساخت های مربوط به آب، برق و گاز را نیز اجرا کند. به گفته حاجیان، با این کار مشکلات نظیر آن چه برای وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص واردات میوه روی داده تکرار نخواهد شد و مشکل تاریخی بخش مسکن و زیر ساخت های آن برای همیشه بر طرف خواهد شد.

این که عامل اصلی تاخیر در بهره برداری از این پروژه ها چه دستگاه یا ارگانی است اهمیت چندانی برای متقاضیان طرح مسکن مهر ندارد، آن چه در این بین مهم است توجه هر چه بیشتر وزیر راه و شهرسازی به وعده های گاه و بیگاهی است که در خصوص افتتاح پروژه های طرح مهر رسانه ای می شود. مسئولان و دست اندر کاران باید به این موضوع توجه داشته باشند که متقاضیان این طرح، روی اظهارات آن ها حساب ویژه ای باز کرده و همه برنامه های آینده خود را بر اساس آن تنظیم می کنند به نظر می رسد این خلف وعده ها تنها به انصراف متقاضیان مستاجر از طرح مسکن مهر منجر خواهد شد. در واقع بازنده اصلی این اتفاقات متقاضیانی هستند که با هزاران آرزو در این طرح ثبت نام کرده و گاه با دردسرهای زیادی برای تأمین آورده خود مواجه بوده اند. هنوز هم چشم انتظاری این قشر ادامه دارد و این گونه که از شواهد پیداست نمی توان پایانی بر وعده های مکرر مسئولان برای افتتاح پروژه های طرح مهر متصور شد.

منبع: همشهری اقتصاد