عاملی برای افزایش روزی
امام باقر فرمودند:«صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَکِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَی وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَل»(الکافی ج2 ص150) صله ارحام اعمال را پاک کند و اموال را فزونی دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان کند و اجل را تأخیر اندازد. نیکو کردن خلق، ایجاد روحیه سخاوت، پاکیزه شدن نفس، تاخیر اجل، پاکی اموال، دور شدن بلا، آسان شدن حساب، و موارد بسیار دیگر از برکات صله رحم می‌باشند که از مجموعه روایات اهل بیت(علیه السلام) استفاده می‌گردد.
صله رحم و طولانی شدن عمر
بسیاری از آموزه های دینی، افزون بر نفع اخروی، منفعت دنیوی نیز برای ما به همراه دارد و به زندگی مادی ما هم سر و سامان می‌بخشد که صله رحم، یکی از آن‌هاست. در روایتی از نبی اکرم صلی الله علیه و آله درباره افزایش عمر، یکی از آثار دنیوی صله رحم، چنین آمده است:
نمی‌دانم چیزی را که عمر را زیاد کند، مگر صله رحم. حتی این گونه هم می‌شود که از عمر کسی سه سال باقی مانده باشد و صله رحم به جا آورد، خداوند عمر او را سی سال زیاد کند و سی و سه سال عمر بگرداند و می‌شود که از عمر کسی سی و سه سال باقی مانده باشد و قطع صله رحم کند، خداوند سی سال عمر او را کم کند و سه سال بگرداند.
روزی امام صادق علیه‌السلام به شخصی به نام میّسر فرمود: ای میّسر عمر تو زیاد شده است، چه عملی انجام می‌دهی؟ عرض کرد: من در بازار برای کسی کار می‌کردم و پنج درهم مزد می‌گرفتم و به خاله‌ام می‌دادم. آن گاه امام فرمود: به خدا سوگند، دو بار مرگت نزدیک شد، ولی به خاطر این صله رحم و دل جویی از خاله‌ات، به تأخیر افتاد.
صله رحم، افزایش روزی و فقرزدایی
از جمله سودهای دنیوی صله رحم، رونق در ثروت و روزی است. چنان که امام سجاد علیه‌السلام در حدیثی، از رسول گرامی صلی الله علیه و آله نقل می‌کند: «هر کس خوش دارد خدا عمر او را دراز کند و روزی‌اش را توسعه دهد، باید صله رحم کند».
بعضی افراد صله رحم را ترک می‌کنند تا فرصت بیشتری برای کار کردن داشته باشند و از این راه، درآمد خود را حفظ و بیشتر کنند. این افراد اگر در مفهوم روایت‌های امامان بیشتر دقت کنند، پی می‌برند به اینکه نه تنها با قطع رحم روزی خود را گسترش نمی‌دهند، بلکه خود را از توفیقی بزرگ در این زمینه محروم می‌سازند. آن‌هایی که در فقر و پریشانی به سر می‌برند، برای رهایی خویش از وضع موجود، به صله رحم روی می‌آورند، چنان که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «صله رحم، عمر را زیاد می‌کند و فقر و پریشانی را از بین می‌برد.» پس، صله رحم کنید تا فقر از میان برود و روزی‌ها افزون‌تر شود.
صله رحم و محبوبیت نزد خویشاوندان
وقتی یکی از افراد فامیل، در بحران و مشکلات زندگی‌اش غوطه می‌خورد، اگر یکی از خویشاوندانش که اهل نیکوکاری است، با آن‌ها صله ارحام کند و نگرانی آن‌ها را نگرانی خود بداند، در این صورت خانواده ای که در رنج و سختی به سر می‌برد، او را فرشته ای آسمانی می‌پندارد که برای حل مشکل و رهایی‌اش فرود آمده است، گرچه از او، تنها هم دردی و همدلی ببیند. از امام علی علیه‌السلام نقل است: «صلةُ الرحم تُوجبُ المَحَبَّةَ ؛پیوند با خویشاوندان، محبت می‌آورد».
بی شک، صله رحم به معنای حفظ حرمت و موقعیت و توجه به طرف مقابل است و هر قلبی که از دیگران، توجه و دلجویی بیند به آن‌ها علاقه‌مند می‌شود؟
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «صله رحم... انسان را در میان خانواده و بستگانش محبوب می‌سازد.» این محبوبیت نشانه های بسیاری دارد، از جمله اینکه: وقتی مشکلات و گرفتاری‌ها به انسان هجوم می‌آورند، خویشان ارادتمند خود را بازوان مقاومی می‌بیند که حاضر نیستند کوچک‌ترین گزندی به او وارد شود و هرگاه دشمنان آدمی، سد دفاعی بستگان فرد را در مقابل خویش ببینند، خود را خوار و ذلیل می‌پندارند و ناامید می‌شوند.
امام علی علیه‌السلام در سخنی زیبا فرموده است: «صله رحم، محبوبیت به بار می‌آورد و موجب خواری و ذلت دشمن می‌گردد.» روشن است که قطع این رابطه، سردی و کدورت و جدایی دل‌ها را در پی دارد. پس، چه خوب است که محبت و دوستی را به سردی و کدورت نسپاریم و با صله رحم محبت را برای همدیگر به ارمغان بیاوریم.
صله رحم و افزایش آگاهی‌ها و تجربه‌ها به واسطه تبادل افکار
بی گمان، هیچ انسانی بی نیاز از آگاهی و تجربه بیشتر نیست، بلکه همواره باید بکوشد تا به دانش و تجربه های خود بیفزاید تا حرکت در مسیر پیشرفت‌های مادی و معنوی، برای او آسان‌تر باشد. از جمله کارهایی که نقش بسزایی در افزایش دانسته های آدمی دارد، صله رحم است. زیرا دیدار بستگان، فرصت خوبی برای گفت‌وگو و تبادل افکار است و هر دو طرف می‌توانند از اندوخته های همدیگر بهره مناسبی ببرند. بدیهی است که هر یک از آنان با توجه به شرایط سنی، شغلی، فرهنگی و تحصیلی خویش، اطلاعات مخصوصی دارند که شاید دیگری چیزی درباره آن نمی‌داند و بدین گونه، صله رحم تأثیر شگرفی بر ارتقای علمی و فکری و تجربی افراد خواهد گذاشت.
افزون بر همه این‌ها، مطلع شدن از مشکلات یکدیگر به منظور رفع آن‌ها، فایده دیگر صله رحم است. بنابراین، همه این برکت‌های صله رحم، در صورتی نصیب انسان‌ها می‌شود که همه فرصت‌های آزاد خود را به سرگرمی‌های رسانه ای و مشغول کردن فکر و ذهن خود با آن‌ها نگذارند و زمانی را هم برای دیدار با آشنایان و خویشان در نظر بگیرد.
صله رحم و دفع بلا و پاکیزگی اعمال
از آثار بسیار ارزشمند صله رحم، دفع بلا و پاکیزگی اعمال است. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: «صله رحم، اعمال را پاکیزه و بلا را دفع می‌کند». و این تأثیر، شاید به دلیل ایجاد محبت میان آن‌ها و از بین رفتن زمینه کدورت و ناراحتی است. چرا که همین کدورت‌ها و ناراحتی‌هاست که موجب بروز کینه، غیبت، تهمت و غیره می‌شود، در حالی که با صله رحم، محبت و دوستی جایگزین کدورت‌ها می‌شود و انسان از این گناهان پاکیزه می‌ماند. برخی از مصیبت‌ها که بر عموم مردم وارد می‌شود، به خاطر مکافات گناهان و اعمال آن‌هاست، چنان که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
هیچ رگی در بدن انسان نمی‌پیچد و سنگی به پای انسان اصابت نمی‌کند و هیچ گاه پایش نمی‌لغزد و خراشی به بدنش نمی‌افتد، مگر به خاطر گناهی که انجام داده است. همچنین با کم شدن زمینه گناه، گناه هم کمتر می‌شود و بلاها نیز کاهش می‌یابد که در این باره، صله رحم نقش مؤثری ایفا می‌کند.
صله رحم و آسانی حساب در روز قیامت
از رسول اکرم صلی الله علیه و آله در این باره نقل است: «نیکی به والدین و صله رحم، حساب را در قیامت آسان می‌کند.» پیامبر گرامی پس از این سخن، آیه ای از قرآن شریف را با این مضمون تلاوت فرمود:
وَ الَّذینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ.
افراد بصیر در دین، آنانند که وصل می‌کنند آن را که خداوند به وصلش امر فرمود و از خداوندشان می‌هراسند و از سختی حساب قیامت بیم دارند.
افزایش برکت در زندگی
امیرالمومنین(علیه السلام) یکی از عوامل برکت در زندگی را صله رحم دانسته‌اند، و خطاب به کمیل فرمودند: یَا کُمَیْلُ الْبَرَکَةُ فِی مَالِ مَنْ....وَصَلَ الْأَقْرَبِین. (تحف العقول ص174)در این روایت به تأثیر صله رحم در مال اشاره نموده است، آنچنان که امام صادق(علیه السلام) در روایتی به این امر اشاره نموده‌اند: صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَل(الکافی ج2 ص 155) صله أرحام خلق را نیکو و دست را با سخاوت و نفس را پاکیزه و روزی را زیاد کند و اجل را تأخیر اندازد.اما باید دانست که غیر از برکت در رزق، برکات دیگری نیز وجود دارد که در روایات مختلف به آن اشاره شده است.
امام باقر فرمودند: «صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَکِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَی وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَل» (الکافی ج2 ص150) صله ارحام اعمال را پاک کند و اموال را فزونی دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان کند و اجل را تأخیر اندازد. نیکو کردن خلق، ایجاد روحیه سخاوت، پاکیزه شدن نفس، تاخیر اجل، پاکی اموال، دور شدن بلا، آسان شدن حساب، و موارد بسیار دیگر از برکات صله رحم می‌باشند که از مجموعه روایات اهل بیت(علیه السلام) استفاده می‌گردد.
نکته آخر :
این که برکات این امر آنچنان شدید است که اگر کسی از غیر نیکوکاران باشد و به این امر مبادرت داشته باشند، نیز از برکات آن محروم نخواهد شد. شاهد ما در این باره روایتی است از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) که فرمودند: إِنَّ الْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فَجَرَةً وَ لَا یَکُونُونَ بَرَرَةً فَیَصِلُونَ أَرْحَامَهُمْ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ تَطُولُ أَعْمَارُهُمْ فَکَیْفَ إِذَا کَانُوا أَبْرَاراً بَرَرَة(الکافی ج2 ص 155) گاهی مردمی بدکردارند و نیکوکار نیستند و صله رحم می‌کنند، پس مال شان زیاد می‌شود و عمرشان دراز می‌گردد، تا چه رسد که نیکوکار باشند و صله رحم کنند.
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
سایت حوزه
سایت اندیشه قم
